OIKONOMIA – INZICHT IN ECONOMIE
SAMENVATTING SYLLABUS
JOHAN ALBRECHT
,
,
,Samenvatting economie 2018-2019
INLEIDING
- Moderne economieën: veel diversiteit! Die verschillen kunnen op lange termijn
gevolgen hebben.
- Hoewel China tot 1970 bij de armste landen hoorde, kent het nu een grote opmars.
[Napoleon: “Let China sleep, for when she wakes up, she will shake the world.”]
- Na 1800: de eerste industrielanden manifesteerden zich. Steeds grotere kloof tussen
arm en rijk, bv. Mexico >< VS. Hoewel Mexico over de technologieën beschikt, is het
toch arm, hoe komt dat?
- Maar ook tussen rijke landen onderling veel verschillen.
- Fundamenten van het kapitalisme: privaat eigendom, private bedrijven met beperkte
aansprakelijkheid en vrij ondernemerschap.
- Conclusie: er is meer dan één economisch systeem om welvaart te maken.
- Is economische welvaart belangrijk? We zien in welvaartslanden dat er een hogere
levensverwachting is. Logische verklaring: hygiëne en uitbouw van de moderne
systemen vd gezondheidszorg.
- Ons welbevinden (‘well-being’) neemt toe naarmate we rijker worden. Geld maakt dus
blijkbaar wel gelukkig
- !! zowel in rijke als in minder rijke landen zijn zowel de levensverwachting als het
welbevinden relatief
- Evolutie van de atmosferische CO 2-concentratie: economische rijkdom = C0 2-intensief.
Toekomstige generaties zullen geconfronteerd worden met ingrijpende
klimaatveranderingen we moeten hard werken aan een duurzamere economie!!
1. WELVAART EN MARKTEVENWICHT
Hoe gaat het met onze economie?
Bedrijven: moeilijk om geschikte werknemers aan te trekken.
Enorme groei knelpuntberoepen!
Het gaat goed met onze economie, maar niet goed genoeg voor iedereen
1.1. GOED, MAAR NIET GOED GENOEG
- Belgische economie doet het relatief goed, maar regeringen geven toch nog altijd
meer uit dan ze ontvangen overheids- of publieke schuld blijft toenemen! Zal
gedragen worden door de toekomstige generaties.
- De gezondheid van onze economie beoordelen we het best vanuit een holistisch
perspectief: niet alleen rekening houden met de ‘symptomen’, maar proberen
begrijpen welke mechanismen aan de basis van deze symptomen kunnen liggen.
1
,Samenvatting economie 2018-2019
- Economen bestuderen vooral de creatie van welvaart: het gaat goed met onze
economie als deze vandaag welvaart creëert en tevens investeert in de toekomstige
creatie van welvaart.
- Moderne economie: complex systeem van productie en consumptie.
- Onderscheid econoom >< bedrijfseconoom
Een bedrijfseconoom analyseert de operationele werking van organisaties (zoals
bedrijven en overheden)
Economen bestuderen het globale economische systeem.
- Welvaartsanalyse: welvaart is een kwalitatieve maatstaf die meet in welke mate de
inzet van schaarse middelen leidt tot de creatie van economische baten.
- Er zijn monetaire en niet-monetaire baten.
Monetaire baten: bv. indien hervormingen leiden tot minder werkloosheid en een
hogere tewerkstelling bij bedrijven, dan spaart de overheid werkloosheidvergoedingen
uit en kunnen de bedrijven een hogere omzet en winst realiseren kan je exact
waarderen in euro’s.
Niet-monetaire baten: bv. wanneer een onderneming na lang zoeken eindelijk
voldoende geschikte werknemers kan aantrekken, daalt de werkdruk binnen de
onderneming, wat positief is voor alle werknemers. Zij zijn aan het einde vd werkweek
minder vermoeid, wat bv. hun sociale leven ten goede komt, of wat hun risico op
burn-out of een te hoog stressniveau verlaagt.
Niet-monetaire baten kunnen we dus niet exact waarderen in euro’s.
- Economen beoordelen de creatie van welvaart vanuit diverse tijdsperspectieven.
Bv. we halen onmiddellijk welvaart uit de consumptie van voeding of dranken, MAAR
we kunnen ook beslissen om minder te consumeren en sterk te investeren in een
goed onderwijssysteem, infrastructuur,…
TOEKOMSTGERICHT
Economen gebruiken kosten-batenanalyses om na te gaan of de toekomstige vaten
van een project of beleidsoptie opwegen tegen de investeringen die hiertoe vandaag
nodig zijn.
- Economen hebben veel aandacht voor het overheidsbeleid, aangezien grote
maatschappelijke projecten vooral door overheden geïnitieerd en uitgevoerd worden
1.2. BELGIË IN DE GLOBAL COMPETITIVENESS INDEX (GCI)
- Hoe gaat het met onze Belgische economie? antwoord vanuit holistisch perspectief:
aandacht voor veel verschillende dimensies! (Welke mechanismen ad basis (zie
supra)).
- Vergelijking gezondheidsstatus nationale economieën
2
, Samenvatting economie 2018-2019
Jaarlijks gepubliceerd door WEF: World Economic Forum!!!!!!!!!! In 1971
opgericht om betere samenwerking tussen overheden en het bedrijfsleven te
faciliteren
WEF publiceert jaarlijks het World Competitiveness Report: economieën van 137
landen vergeleken o.b.v. 12 ruime economische domeinen die onderverdeeld kunnen
worden in drie groepen:
1) Basisvereisten: kwaliteit van de nationale instituties, de infrastructuur, macro-
economische omgeving, gezondheidszorg en basisonderwijs
2) Efficiëntiestimuli: efficiënte werking van de markten, de kwaliteit van het hogere
onderwijs en de ruime technologische readiness
3) Innovatie en sofisticatie: bestudeert het gebruik van nieuwe technologieën in
het bedrijfsleven en het algemene innovatievermogen.
België op plaats 20/137 niet slecht, maar kleinere Europese economieën doen het
beter. Ons land kampt een problematische macro-economische omgeving door de
zwakke begrotingsdiscipline van onze regeringen en de hoge uitstaande schuld. Ook
de Belgische arbeidsmarkt werkt niet optimaal.
Wel: goede gezondheidszorg, basisonderwijs en sofisticatie van het bedrijfsleven.
Het gaat goed, maar de trend is niet positief.
1.3. WELVAART: EEN INTERDISCIPLINAIRE ZOEKTOCHT
- Economen bestuderen het ontstaan, de evolutie en de verdeling van economische
welvaart
- Welvaartsanalyses: interdisciplinair van opzet
- Onze economie staat als wetenschappelijke discipline open voor inzichten uit andere
disciplines
- Economische analyse poogt ook maatschappelijk relevant te zijn: inclusieve
maatschappij met een zo hoog mogelijk niveau van welzijn.
- Inclusieve maatschappij: dezelfde kansen en een hoge levenskwaliteit voor alle
inwoners; een vrije en niet-discriminerende toegang tot onderwijs, de arbeidsmarkt,
gezondheidszorg, huisvesting, openbare voorzieningen, socio-culturele netwerken en
de ruime kennisinfrastructuur is hierbij essentieel.
- Vb. gemiddelde huurprijzen volgen evolutie inkomens maar laagste huurprijzen (voor
slechte panden) stijgen veel sterker terwijl hoogste huurprijzen dalen ->
huursubsidies, selectieve inkomenssteun?: maatschappelijke inclusie
- Medische fouten: naar schatting 10% van de overlijdens in de VS toe te schrijven aan
medische fouten: verbluffend!
<-> economen met een ruimere kijk op het systeem van gezondheidszorg: groot deel
van de chronische aandoeningen zou vermeden kunnen worden door een gezondere
levensstijl
3