Nederlands
Taalonderwijs in de 21ste eeuw
Module 2: Taalonderwijs in de 21ste eeuw
Handboek pagina 22-54
Leerpad ‘Taalonderwijs in de 21ste eeuw’
Doelen:
Je kan de 7 principes van krachtig taalonderwijs toelichten en illustreren met voorbeelden.
Je kan in de klaspraktijk de principes van krachtig taalonderwijs herkennen.
Je kan een aantal interventies doorvoeren in bestaande lessen om krachtig(er) taalonderwijs na te streven.
TAALKRACHTIG ONDERWIJS
Taalkrachtig onderwijs is in alle leergebieden (wiskunde, taal, muzische vorming,…) en in alle schoolonderdelen
(speeltijd, lessen,…) heel belangrijk. Leerlingen moeten leren van, in en over taal. Zo worden ze zelfredzaam in deze
supertalige wereld.
Leren van taal: leerlingen moeten taalvaardig zijn, want taal is een middel om te participeren aan en
communiceren met de maatschappij
Leren in taal: we gebruiken taal om andere dingen te leren. Dankzij taal leren we optellen in wiskunde,
dankzij taal leren we hoe de kringloop van water werkt in wero,…
Leren over taal: leren over taalstrategieën, literatuur, betekenis van woorden, de geschiedenis van taal,…
DE 7 PRINCIPES VAN TAALKRACHTIG ONDERWIJS
De 7 principes die beschrijven hoe we taalkrachtig onderwijs moeten vormgeven. De 7 principes zijn gebaseerd op
een onderzoek over hoe mensen talen leren.
Er is een samenhang tussen de verschillende principes: ze overlappen soms gedeeltelijk. De volgorde van de
principes is belangrijk, want de principes vloeien voort uit elkaar.
In een les of activiteit moet er altijd meer dan principe zitten, anders hebben ze geen goed effect. Alle principes in 1
les krijgen hoeft ook niet.
Niet in élke les zijn alle principes aanwezig, ja kan niet elk principe verwerken in je lessen. Maar deze principes
bieden een kader en geven richting om af te toetsen hoe taalkrachtig die lessen zijn en na te gaan welke interventies
je eventueel moet doen om je les taalkrachtiger te maken. Hoe meer principes je gebruikt, hoe taalkrachtiger je les!
Taalkrachtig onderwijs ….
1. Stimuleert een positieve talige grondhouding
2. Is contextrijk
3. Is functioneel
4. Is (inter)actief
1
5. Geeft ondersteuning
6. Heeft aandacht voor impliciet en expliciet leren
7. Biedt kansen tot reflectie
, Principe 1: Taalkrachtig onderwijs stimuleert een positieve talige grondhouding
Definitie Een talige grondhouding stimuleren bij leerlingen vormt de basis van taalkrachtig onderwijs. Het is
een samenspel van veilige taaloefenkansen creëren, het repertoire van leerlingen omarmen en
hoge verwachtingen koesteren ten opzichte van hun taalleerpotentieel.
Voorbeeld De leerlingen durven antwoorden in de les, want fouten maken is niet erg.
Door leerlingen een moeilijke opdracht te geven, worden er hoge verwachtingen gesteld.
Wanneer de leerlingen in groepjes mogen werken, zorgt dat voor veiligheid. De context van in
een duo of in een groepje werken is veiliger dan voor de hele klas en leerkracht te
antwoorden.
Wanneer de leerkracht een goed antwoord bevestigd
Als leerkracht kan je altijd al benoemen wat de leerlingen het volgende jaar, de volgende les,
… zullen moeten kunnen. Zo zullen de leerlingen zich al proberen inzetten voor iets wat nog
niet voor nu is. Je hebt dus hoge verwachtingen gesteld
Kijkwijzer Weten leerlingen dat ze fouten mogen maken? Hebben de leerlingen spreekdurf? Hebben de
leerlingen schrijfdurf? Krijgen de leerlingen hun thuistalen en thuisculturen een plek in de klas?
Worden je leerlingen uitgedaagd?
Een veilige oefencontext bieden
Leerlingen die een taal leren moeten veilige oefenkansen hebben. Als ze een omgeving hebben die veilig aanvoelt,
durven ze experimenteren. Als leerlingen zich niet in een veilige omgeving voelen, durven ze niet experimenteren
met taal en gaan er veel leerkansen verloren.
Je creëert een positieve omgeving door leerlingen te stimuleren om taal te gebruiken, maar tegelijk aanvoelen dat ze
fouten mogen maken.
Wanneer leerlingen geen fouten durven maken, weet je niet hoe ze taal gebruiken in hun hoofd. Je kan hun dus ook
geen feedback geven dan.
Het talige repertoire van leerlingen omarmen
Je moet elk kind aanvaarden hoe die is. Een taal leren is een individueel proces. Je moet als leerkracht appreciëren
wat leerlingen in en met taal. Ook moet ja als leerkracht weten wat bij elke leerling werkt en wat niet.
Sommige leerlingen weten veel over een onderwerp, anderen niet.
Sommige leerlingen leren de taal op een trager tempo dan de anderen.
Sommige leerlingen kunnen moeilijk verwoorden wat ze denken.
Sommige leerlingen houden van werken in groepjes, anderen niet.
Voor leerlingen die een andere moedertaal hebben dan het Nederlands moet je ook het talige repertoire omarmen.
Je moet interesse tonen in de vreemde talen en waarderen dat de leerling meerdere talen kan spreken. Wanneer de
vreemde taal van een leerling niet aanvaard wordt, voelen ze zich niet welkom op school en is het dus ook geen
veilige leeromgeving.
Hoge verwachtingen koesteren
Door hoge verwachtingen te koesteren geef je je leerlingen de boodschap mee dat iedereen kan leren en dat geeft
de leerlingen zelfvertrouwen. De school is een plek waar leerlingen steeds nieuwe kennis, vaardigheden en attitudes
ontwikkelen. Wanneer leerlingen uitgedaagd worden, ze ontdekken dat ze nog kunnen bijleren.
Wanneer de leerlingen een opdracht maken die zal gelezen worden door de ouders, zal ophangen in school,
verstuurd zal worden naar andere mensen,… zullen de leerlingen voelen dat je hoge verwachtingen koestert.
2
