Mediabeleid
Inleiding
The Euromedia Research Group: onderzoek naar mediabeleid en dat resulteert in ons cursusboek.
Theorieën en ideeën ontwikkelen en rekening houdend met de veranderingen die plaatsvinden in het
medialandschap. Focus op Europees niveau.
Ted talk: hoe sociale media geschiedenis kan maken (kijk lecture voor meer info):
het gaat niet alleen over het hebben van internet of niet, het gaat veel verder.
China beste land met internetcensuur, great firewall of China: filteren nieuws dat
binnenkomt in China
Vroegere consumenten zijn nu ook producenten, mensen kunnen rechtstreeks met elkaar
praten, er is vrije inhoud binnen berichten in Amerika.
Media heeft invloed op tal van aspecten: sociaal, politiek (campagne),
alomtegenwoordigheid, goedkoop.
Media en het beleid er over moet globaal zijn, we moeten een wereldwijd perspectief
aannemen
Facetten medialandschap: relatie media en samenleving
Bereik(publiek) worden steeds meer producenten door technologische veranderingen en innovatie.
Zij geven meer en nieuwe mogelijkheden boodschappen te verspreiden.
Industrie en economie: het is goedkoper nu om media te maken, er is een open en competitieve
markt.
Als het publiek geen aandacht meer geeft aan die enorme hoeveelheid informatie, hoe moeten we
het beleid dan bijsturen?
Politiek
Technologie
Bereik Industrie en economie
Traditionele kwesties
Beginjaren televisie: monopolie van publieke omroep
Bescherming nationale cultuur/of taal was taak van publieke omroep
o ‘Hier spreekt men Nederlands’
vrije markt of regulering?: welke kiezen we?
Amerika: vrije markt principe, publieke omroepen staan niet sterk
1
,Europa: publieke omroepen blijven populair, zelfs in tijden van streamingsdiensten andere
beleidscultuur dan VS
Publieke doelstellingen van media en communicatie
3 belangrijke doelstellingen voor publiek in democratie
1) Kwaliteit van informatie: objectief, waarheidsgetrouw, bronnen gecontroleerd, geen fake
news
2) Vrijheid van pers en vrijheid van meningsuiting: roep om geen censuur te hebben zodat
overheid kan reguleren op het feit dat er een publieke omroep is maar kan niks zeggen over
wat publieke omroep bericht. In contrast met wat er in China gebeurt: Twitter wordt
platgelegd
a. Vrijheid van meningsuiting ingeschreven bij mensenrechten. Je mag dus een mening
hebben, maar niet aan haatspraak doen.
3) Gelijkheid en diversiteit: hoe EU het beleid probeert te voeren: pluralisme en tegengaan van
mediaconcentratie. Geen monopolie van 1 stem in een land, meerdere stemmen moeten er
zijn. Belang van diverse informatie
Geschiedenis Europese medialandschap
Voor 1980:
Monopolie van publieke omroepen (vtm bij ons)
Beperkte autonomie voor media
Veel input en controle vanuit overheid
Belang van traditionele media zoals kranten en radio
Vanaf 1980:
Technologisch:
o Satelliet tv en kabel zorgden voor verspreiding over landsgrenzen
o Internet
Politiek en economisch
o Idee van open en zelfregulerende markt, ook Europese markt ontstaat
o Richtlijnen vanuit EU (eerste stappen naar beleid op Europees niveau)
Voorbeeld: Europees beleid (1989)
o Television without frontiers
o Vanuit EU werd bepaald dat een bepaald percentage van televisie Europees moest
blijven, angst voor Amerikaanse invloed. Poging tot cultuurbehoud.
o Bescherming van minderjarigen
Na 2000:
Meer aanbod groter bereik?: sowieso groter aanbod, streamingprogramma’s
o Hollywood-effect: veel nieuwssites maar weinig populaire
o Hoe meer aanbod, hoe moeilijker om respons van het publiek te krijgen
Medialandschap als economische sector, media is een grote industrie geworden. Vanaf 2008:
kranten en pers krijgen het heel moeilijk, op de dag van vandaag ook televisie.
Publieke omroep ‘in crisis’. Publieke omroep kan verduidelijken welke richting we gaan: vrij
markt of regulering. Vanaf nu vraagtekens bij publieke omroepen en hun taak.
o VRT heeft een document met de vlaamse overheid met alle afspraken
2
, Convergentie mediaplatformen: cross-mediale productie. Platformen en inhouden gaan
samenlopen.
o Vb. News city in Antwerpen: verschillende nieuwskanalen samen gebracht van DPG
Media (hln, demorgen, vtm nieuws).
o Samenwerkingen gaan gebeuren wanneer het bijvoorbeeld economisch moeilijk gaat
o Krant met televisie en app werken bijvoorbeeld samen
Printmedia verliezen veel inkomsten in Vlaanderen (-12%) deel van inkomstenverlies
wordt gerecupereerd door internet (nieuwsmedia werken via websites en apps).
Belgische mediamarkt blijft algemeen in recessie: lokale pers, magazines en kranten kennen
een sterke daling van inkomsten.
Medialandschap is economische sector geworden maar mediasector staat onder druk
College 01/10:
Historiek van mediaonderzoek
Ontstaan van (massa)media: technologische ontwikkelingen
Drukpers/boekdrukkunst (1453)
o Dag en weekbladen zijn hierdoor ontstaan.
o Technologie nodig om vooruitgang te hebben in medialandschap
Elektrische telegraaf (begin 19de eeuw)
o Begin van internationale communicatie
o Persbureaus
Televisie
o Vanaf 1935 geregeld uitzendingen in Duitsland, Engeland en Amerika
o In België vanaf 1953
Internet
o ARPANET 1969
o Vanaf 1990 doorbraak internet
o Vanaf 2010 doorbraak mobiel internetgebruik media alomtegenwoordig globaal en
sociaal
o Grafiek: technologische veranderingen zijn cruciaal voor hoe het medialandschap
evalueert en hoe publiek ermee omgaat
Sociale media
o Facebook, Youtbe, Twitter, Instagram, Snapchat
o Er komen steeds nieuwe dingen bij
o Sociale aspect
o Twitter als nieuwsbron
o Digimeter: FB is populairste sociale medium bij Vlamingen, Instagram kent stijging van
7%.
Huidige kwesties mediabeleid
Hoe reguleren en onder controle houden van negatieve invloeden in digitale internationale
context?
Hoe publiek bereiken in context van overaanbod en mediasector in economische crisis?
o Kwaliteitsjournalistiek onder druk
o Toekomst van TV? Zal behoud van cultuur en taal nog even mogelijk zijn?
3
, Wat is rol van overheid? wordt constant bijgestuurd. Wat is rol sector? kijken naar
wat nuttig en mogelijk is. Vb. wat kan FB doen?
Ontstaan van mediatheorieën
Ontstaan van massamedia van mediatheorieën jaren 1950-60
1) Mediadeterminisme (Toronto-school) = vorm van technologisch determinisme
a. Media beïnvloeden samenleving/geschiedenis en omgekeerd = wisselwerking
2) Frankfurter Schule
a. Invloed van media op publieke sfeer/het politieke debat
Communicatiewetenschappen: discipline op zichzelf vanaf jaren 1960
Mediadeterminisme: Harold Innis
Schreef: Empire and Commmunications
Er ontstaan kennismonopolies voor elk communicatiemiddel: voorbeelden
o Sumeriërs met klei als communicatie + Semitische cultuur met steen als communicatie
Babylonisch rijk
o Egyptisch rijk: steen + papyrus
o Perzische rijk: Babylonisch rijk + Egyptisch rijk
o Antieke griekenland: ‘macht van gesproken woord’ en standbeelden
o VS/westerse wereld: kranten/radio
Veranderingen in geschiedenis hebben samenhang met wijziging communicatiemiddelen
o Elk communicatiemiddel heeft voor en nadelen
o Media beïnvloedt geschiedenis
Mediaterminisme: Marshall McLuhan
De wereld is een dorp: door massacommunicatie is iedereen met elkaar in contact (The
Gutenberg galaxy, 1962)
The medium is the message (Understanding Media, 1964): belang van medium.
Frankfurter Schule: Jurgen Habermas
Invloed media op publieke sfeer en openbaarheid. Publieke sfeer kan bereikt worden via media
o Offentlichkeit (openbaarheid): 3 elementen
Publieke sfeer: maakt het mogelijk dat het publiek een mening vormt
Toegankelijkheid: elke burger moet toegang hebben tot publieke sfeer via
massamedia. Vrijheid dat er een publiek kan gevormd worden.
Discussie (politiek): debat, binnen burgers moeten tegengestelde meningen
tegen elkaar opgewogen worden.
o Openbaarheid bereikt als publiek autonoom mee kan nadenken over de beslissingen die
de overheid neemt, rationele discussies.
Media en publieke sfeer in Europa (16de -18de eeuw)
De opkomst van de publieke sfeer/politieke cultuur
o De Reformatie (1517-1648)
o De Godsdienstoorlogen (1560-1609)
o De Engelse Burgeroorlogen (1642–1645 en 1648–1649)
o De Franse Revolutie (1789)
4
