Mediabeleid
Les 1 30/09
Wat houdt mediabeleid in?
>> Beleid over massamedia, informatie en nieuws, telecommunicatie en culturele producties. Het
gaat dus over alle soorten beleidskwesties.
1. Inleiding
1.1 Inleidende slideset
1.1.1 Situering van de cursus
Handboek vloeit voort uit The Euromedia Research Group
> groep van onderzoekers die zich sinds de jaren 80 bezig houden met mediabeleid; het ontwikkelen
van nieuwe ideeën daarrond; hoe het medialandschap evolueert en hoe dat een invloed heeft op het
beleid dat gevoerd wordt
Video: illustratie van hoe het medialandschap is veranderd sinds de komst van de sociale media
(~2005)
Publiek krijgt de mogelijkheid te participeren en niet enkel te consumeren
Media is sociaal geworden, globaal en alomtegenwoordig
Many-to-many
massamedia vroeger waren ofwel één-op-één gesprekken (telefoon) ofwel one-to-
many (radio, tv, boekdruk, etc.)
Deze factoren staan niet los van elkaar
Politiek (beleid): politiek kan stimulerend zijn om media tot de samenleving te laten geraken,
het beleid kan de media inperken
Technologie: technologische innovatie, internet
! Beleidskwestie: er wordt gezocht om media voor iedereen toegankelijk te maken,
standaardisering
Cultuur (bereik van publiek): in welke mate bereiken media het publiek, als dit niet gebeurt
heeft je boodschap geen zin
! Beleidskwestie = moeten we er voor zorgen dat iedereen toegang heeft en mee is met de
mediaboodschappen?
Industrie en economie: media zijn alomtegenwoordig en dat maakt hen een economische
grootmacht
! Beleidskwestie = in hoeverre laten we dit een vrije macht zijn of in welke mate moeten we
kijken naar knelpunten in de markt waar toch behoefte is?
aan bijsturen/ regulering
,Traditionele kwestie binnen mediabeleid
- Beleid over publieke omroep
> publieke omroep is opgericht vanuit het idee dat de cultuur en de taal moeten beschermd
worden
- Vanaf jaren 80 komt er meer het idee van de vrije markt en wordt de publieke omroep in
vraag gesteld
- In Amerika laten ze meer de vrije markt spelen, terwijl er bij ons meer regulering is (publieke
omroep heeft sterke impact)
Publieke doelstellingen van media en communicatie : drie basisgedachten om aan beleid te doen
Kwaliteit van informatie : objectieve, correcte en waarheidsgetrouwe informatie
Vrijheid van pers, vrijemeningsuiting : je kan alles zeggen, behalve als je schade aan iemand
berokkent het is niet toegelaten om haatberichten over iemand te verspreiden
(!) ↔ In China is er wel nog steeds censuur
Gelijkheid en diversiteit : basisgedachte om aan beleid te doen, iedereen heeft gelijke
toegang tot de informatie en iedereen moet zich kunnen herkennen in de inhouden van de
media + informatie moet divers genoeg zijn om een weloverwogen keuze te maken als
burgers
! Gaat niet enkel over nieuws maar ook over bijvoorbeeld fictieseries, het is belangrijk dat alle
groepen aan bod komen en zich herkennen in de inhouden
Geschiedenis Europees medialandschap in vogelvlucht
Voor 1980
De publieke omroepen zijn staatsomroepen en hebben een monopolie
( dat monopolie is in Vlaanderen in 1989 gesneuveld, dan kwamen de eerste commerciële
omroepen)
Beperkte autonomie van de media : veel impact van de overheid, overheid speelt een
belangrijke rol in de financiering van de media en hoe de publieke omroep vorm krijgt
Veel input en controle van de overheid
Belang van traditionele media : traditionele media zoals radio en tv zijn belangrijke
opiniemakers in deze periode
Vanaf 1980
Technologie raakt binnen en maakt het mogelijk om makkelijker commerciële omroepen te
lanceren, door satelliet tv en kabel + internet
Ander politiek klimaat : meer liberaal klimaat, belang van de vrije markt en het idee van het
ontstaan van één grote Europese markt
Invloed van de overheid moet klein gehouden worden = een tegenreactie van de jaren '80
[dit idee leeft tot op heden door]
Idee dat grenzen vervagen : media is niet langer klein, binnen de eigen landsgrenzen
het ontwikkelen van een ruimere blik door de aanraking met internationale media-inhouden
idee van beleid voeren op Europees niveau (dus één beleid)
Voorbeeld = TVWF, minstens x% Europese uitzendingen met als doel de cultuur te
beschermen (niet enkel Amerikaanse series maar ook Europese)
Na 2000
Internettijdperk
, Gigantische circulatie van informatie en content op allerlei niveaus
leidt dat tot een groter bereik?
Meer aanbod impliceert niet per se meer bereik, het kan zelfs net meer gefragmenteerd zijn :
belangrijke vraag nog steeds is hoe we mensen kunnen bereiken en hoe we mensen
meekrijgen?
Economische crisis, zeker in de media (media is een volwaardige economische business) en
bepaalde facetten; met name de traditionele media zoals printmedia krijgen het moeilijk
[vanaf de jaren 2000]
Als maar meer vraagtekens bij de publieke omroep, dit is een debat dat tot nu blijft
doorlopen
Convergentie mediaplatformen = cross-mediale productie
De standaard printmedia is online te lezen, je kan het beluisteren via podcasts, …
1.1.2 Historiek van mediaonderzoek
Ontstaan van (massa)media: technologische ontwikkelingen
Huidige kwesties mediabeleid
- Traditioneel ging het over de publieke omroep, maar nu zitten we in de digitale context
, - Hoe reguleren en onder controle houden van negatieve invloeden in digitale internationale
context?
decreten
- Hoe publiek bereiken in context van overaanbod en mediasector in economische crisis?
Ontstaan van massamedia mediatheorieën
Twee grote stromingen
1. Mediadeterminisme in de Toronto school [Harold Innis & Marshall Mcluhan]:
° idee is dat media zo een grote invloed hebben dat ze de samenleving/ geschiedenis
beïnvloeden en omgekeerd
2. Frankfurter Schule [Habermas]
° invloed van media op publieke sfeer
Discipline communicatiewetenschappen is ontstaan na propaganda rond de tweede WO
HAROLD INNIS
stelde dat communicatiemiddelen altijd een cruciale rol hebben gespeeld in de geschiedenis
vb.: in het antieke Griekenland werden standbeelden als een vorm van communicatiemiddel gezien,
retoriek
MARSHALL MCLUHAN
‘de wereld is een dorp waar we door het gebruik van massamedia met elkaar in contact komen’
‘ the medium is the message’: de manier waarop het medium functioneert heeft een bepaalde
invloed op het publiek
vb.: radio luisteren of een krant lezen heeft een ander effect op het publiek
JURGEN HABERMAS
idee van publieke sfeer: in een samenleving is het belangrijk dat er ruimte is voor publiek debat
(publieke sfeer, toegankelijkheid, discussiërend publiek)