INLEIDING TOT DE RECHTSWETENSCHAP (BERT DEMARSIN)
Afdeling 2: Fundamentele kenmerken van het Belgische staatsbestel
Hoofdstuk 1: Rechtstaat
Conventionele vrijheid: de mens geeft een deel van zijn vrijheid prijs opdat anderen ook zijn
vrijheid zouden eerbiedigen.
Het is dus belangrijk dat zowel de overheid als de medeburgers gebonden zijn door de
rechtsregels en dat de naleving ervan kan worden afgedwongen via effectieve
rechtsbescherming.
Dit organisatiemodel waarbij men onderworpen is aan de rechtsregel noemen we de
rechtsstaat.
De Belgische rechtsstaat is een ‘vrijheidsstaat’ (de inperking en bescherming van de
persoonlijke vrijheid via het sociaal contract is beperkt tot wat nodig is voor de werking van
dat contract en is daarom doelgebonden.
1. Kwaliteitslabel
Gebondenheid overheid aan het recht
- Grondwet – hoogste interne norm
- Overheid kan ook ten schade veroorzaakt worden, etc.
- De drie staatsmachten zich, elk binnen hun eigen bevoegdheid, moeten houden
aan de toepasselijke rechtsregels, waarbij de Grondwet geldt als hoogste
interne rechtsnorm
Democratische totstandkoming van dit recht
- Participatie burger (vrije verkiezingen, representatieve democratie)
- Beslissing bij meerderheid doch respect voor minderheid
- Federale Parlement
Effectieve rechtsbescherming
- Drie vormen
i) Politieke rechtsbescherming – op elke uitvoerende macht wordt
controle uitgeoefend door het orgaan waaraan die overheid haar macht
te danken heeft
ii) Administratieve rechtsbescherming – rechtsbescherming door de
organen van het actieve bestuur zelf
iii) Jurisdictionele rechtsbescherming – een jurisdictionele, uiteindelijke
beslissong, waarnaar het bestuur zich moet schikken, kan de rechter
onrechtmatig overheidsoptreden ongedaan maken
1
, - Onafhankelijke rechtsbanken (en rechters)
- Die onafhankelijkheid wordt slechts gewaarborgd wanneer die organen hun
ambt uitoefenen binnen een afzonderlijke tak van de staatsmacht
- Toepassing van regels (niet regels maken)
Waarborging fundamentele vrijheden & rechten
- Verankerd in Grondwet (Titel II: De Belgen en hun rechten)
- Voorbeelden:
i) Recht op godsdienst (godsdienstvrijheid) – niet een dominante
godsdienst wordt opgelegd. Een godsdienst kan niet zomaar afgeschaft
worden (tegen de Grondwet).
ii) Recht op privacy – iedereen moet de corona-app gebruiken. Kan niet
verplicht worden want gaat tegen in de recht op privacy (kan wel
vrijwillig gebruikt worden). Zelf een unanieme beslissing van het
Parlement kan het niet verplichten.
iii) Recht op stemmen
iv) Recht op meningsuiting
v) Onderwijsplicht
vi) Recht op menswaardige leven (o.a. huisvesting)
vii) Recht op gelijkheid
viii) Geen doodstraf
- Rechterlijk toezicht op administratie (en wetgever)
- De federale wetgevende macht is meestal bevoegd voor de nadere uitwerking
van de grondwettelijke beginselen met betrekking tot de fundamentele rechten
en vrijheden
- Wijziging Grondwet – heel moeilijk (gewone meerderheid in Parlement is niet
voldoende)
- Rechters kunnen ongrondwettelijke regels wijzigen om toe te passen
Hoofdstuk 2: Scheiding der machten (Montesquieu in de XVIIIde eeuw)
1. Wetgevende macht
Federale wetgevende macht
2
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur inadonvil. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.