Positieve Psychologie
1.Verschillende vormen en modellen van stress en het verband met ziekte in eigen woorden uitleggen (les
6)
2. In een (school-, werk- of gezondheidsgerelateerde) casus de effectiviteit van copingstrategieën
gemotiveerd beoordelen (les 6, les 9-11)
3. Verschillen en gelijkenissen tussen modellen over gezondheid en/of ziekte in eigen woorden uitleggen
(les 1-4, les 12)
4. Het ontstaan van ongezond gedrag toelichten (les 5)
5. De processen waardoor ongezond gedrag in stand wordt gehouden toelichten (les 5)
6. Verklaren welke factoren gezondheidsverschillen tussen groepen bëinvloeden
(zelfstudie – H2)
7. Individuele, culturele en leeftijdsgerelateerde perspectieven op gezondheid in eigen woorden uitleggen
(les 4)
8. Gevolgen van gezondheidsbedreigend en gezondheidsbevorderend gedrag van individu en/of groep
illustreren (les 5)
9. De belangrijkste theorieën (Seligman, Czikszentmihaly...) uit de positieve psychologie in eigen woorden
uitleggen (les 1-3, les 6, les 8-12)
10. Een correcte definitie van de belangrijkste begrippen uit de positieve psychologie en
gezondheidspsychologie geven (les 1-12)
11. In een casus vanuit de belangrijkste theorieën van de positieve psychologie suggesties voor interventies
geven (les 1-3, les 6, les 8-12)
12. In een casus adviezen geven rond hoe ongezond gedrag geremedieerd kan worden (les 5, les 13)
13. Op basis van een casus een krachtenplan opstellen (les 12)
Definitie
Pp is de wetenschappelijke en sociale stroming in de psychologie waarin welbevinden en optimaal
functioneren centraal staan.
Keyes & Lopez (2005) stelden dat mental health niet hetzelfde is als de afwezigheid van mental illness. Het
gaat niet alleen om de vraag “what’s wrong with you?” Maar vooral om de vraag “What’s right with you?”
• Pp is the scientific study of human strengths and virtues (Sheldon & king, 2001)
• Pp is the study of what constitutes the pleasant life, the engaged life, and the meaningful life
(Seligman, 2002)
• Pp is the study of the conditions and processes that contribute to the flourishing or optimal
functioning of people, groups, and institutes (Gable & Haidt, 2005)
• Pp studies what makes life most worth living (Peterson, 2006)
• Pp is the scientific study of human flourishing, and an applied approach to optimal functioning. It
has also been defined as the study of the strengths and virtues that enable individuals,
communities and organisations to thrive (PP institute)
Korte historie
• Seligman over zijn dochtertje Nikki (1997)
Ø Ontstaan van het Nikki-Principe
Het Nikki-Principe was niet alleen belangrijk voor Seligman maar ook voor de hele psychologie: Pp werd de
stroming die uitgaat van de sterke kanten van de mens en de veronderstelling dat geluk niet alleen het
gevolg is van de juiste genen of toeval, maar te vinden is door het identificeren en gebruikmaken van de
sterke kanten die iemand bezit.
,Seligman werdt in 1998 voorzitter van American Psychological Association
Welbevinden
Seligman baseerde zijn well-being theorie op 5 pijlers, PERMA
Positive emotions, engagement, relations, meaning and accomplishments
1. Het plezierig leven, waarin er plaats is voor plezier en genieten. Het gaat om het ervaren van positieve
gevoelens: in hoeverre voel je je gelukkig en tevreden?
2. Het goede leven, waarin je betrokken bent bij je werk, hobby’s en relaties. Het betrokken leven verwijst
naar je inzet bij wat je doet: in hoeverre ervaar je een gevoel van persoonlijke vervulling?
3. Het hebben van positieve relaties
4. Het zinvolle leven, waarin het niet alleen over jezelf gaat, maar ook over iets hogers, een goed doel en
altruïsme: zorg voor anderen. Het zinvolle leven verwijst naar het leven dat is gericht op iets wat groter is
dan de eigen persoon: in hoeverre heb je het idee onderdeel te zijn van en bij te dragen aan een groter
geheel?
5. Iets bereiken in je leven, waarin het gaat over het neerzetten van prestaties en succes
De eerder genoemde definitie van WHO van positieve geestelijke gezondheid wordt vooral verdeeld in 3
componenten: emotioneel, psychologisch & sociaal welbevinden (Westerhof & Keyes, 2008)
Ø Emotioneel welbevinden is de tevredenheid met het eigen leven en het ervaren van positieve
gevoelens als geluk en interesse (Diener, Suh, Lucas & Smith, 1999)
Ø Psychologisch welbevinden is gericht op optimaal functioneren in het individuele leven.
Zelfverwerkelijking staat centraal, waaronder het ervaren van een doel en richting in het leven, het
idee van ontwikkeling, en een positieve houding ten opzichte van jezelf (Ryff, 1989)
Ø Sociaal welbevinden richt zich op optimaal functioneren in sociale groepen en de samenleving.
Hieronder valt het idee deel uit te maken van een gemeenschap; het idee dat anderen je
activiteiten waarderen, en een positieve houding ten opzichte van mensen om je heen (Keyes,
1998)
Sterke kanten
Uitgangspunt van PP is dat de reguliere psychologie te eenzijdig gericht is op klachten en te weinig op
krachten. PP schenkt daarom niet alleen aandacht aan het repareren van wat er mis is - fouten,
stoornissen, beperkingen en zwakheden maar ook aan wat er goed gaat: sterke kanten, goede
eigenschappen en mogelijkheden
Sheldon, Jose, Kashdan en Jarden (2015) stelden een lijst samen van de tien belangrijkste sterke kanten als
het gaat om het bereiken van doelen en welbevinden:
1. Nieuwsgierigheid
2. Het idee dat je controle hebt over goede en slechte gebeurtenissen
3. Aanwezigheid van zingeving
4. Volharding
5. Dankbaarheid
6. Gebruik van sterke kanten
7. Neiging tot plezier maken
8. Neiging tot betrokkenheid
9. Neiging tot zingeving
10. Genieten van het moment
,Volgens hun onderzoek zijn de 2 belangrijkste hiervan: volharding en nieuwsgierigheid. Volharding heb je
nodig om doelen te bereiken; en nieuwsgierigheid om meer welbevinden te ervaren: als je aan doelen
werkt waarbij nieuwe dingen ontdekt kunnen worden zul je je gelukkiger voelen
Combinatie van sterke kanten verkleint risico op suicide
Zelfdeterminatietheorie (Ryan en Deci 2001): mensen hebben 3 basisbehoeften (competentie, autonomie
en verbondenheid en acceptatie) omdat in sterkekantenbeandering aan deze 3 behoeften wordt voldaan
kan welbevinden toenemen
VIA Signature Strenghts Test
De VIA (Values in action) Signature Strenght Test (Peterson, 2006a) heeft als doel een universeel
classificatiesysteem van deugden en sterke kanten te ontwikkelen als tegenhanger van het
classificatiesysteem van de psychische stoornissen DSM-5. Er worden 24 sterke kanten onderscheiden,
ingedeeld in 6 deugden.
1. Wijsheid en kennis: Creativiteit, nieuwsgierigheid, open houding en dingen van alle kanten bekijken,
leergierig zijn, perspectief zien en goed advies aan anderen geven
2. Moed: Moed, volharding, integriteit, vitaliteit
3. Menselijkheid: Liefde, vriendelijkheid en sociale intelligentie
4. Rechtvaardigheid: Sociale verantwoordelijkheid en loyaliteit, eerlijkheid en leiderschap
5. Zelfbeheersing: Vergevingesgezindheid, bescheidenheid, voorzichtigheid en zelfcontrole
6. Transcendentie: Waardering voor de mooie dingen in het leven, dankbaarheid, hoop, humor en
speelsheid, spiritualiteit
(Krachtenvragenlijst)
StrenghtsFinder
• Ontworpen in de jaren 90 door het onderzoeksinstituut Gallup
• Maakt onderscheid tussen talenten en sterke kanten
• Een talent is een natuurlijk terugkerend gedragspatroon dat op productieve wijze kan worden
aangewend.
• Een sterke kant is het vermogen om consistent op excellent niveau te presteren
• www.strenghtsfinder.com
R2 Strenghts Profiler
• Ontwikkeld door Linley en collega s in 2010
• Zij onderscheiden 60 sterke kanten
• Een sterke kant is dus iets waarin je goed bent en waarvan je energie krijgt
• Ze onderscheiden potentiele sterke kanten en manifeste sterke kanten
• Www.capp.co/R2StrenghtsProfiler
Talentenwijzer
• Hiemstra 2011
• Ontwikkeld voor het hoger onderwijs
• Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen persoonlijke kwaliteiten en persoonlijke
kerncompetenties
• Persoonlijke kwaliteiten zijn positieve persoonlijkheidseigenschappen
, • Een kerncompetentie is een competentie waarin iemand, binnen zijn eigen mogelijkheden, een
zeer hoog niveau heeft bereikt
• Www.talentenwijzer.com
Toepassingsgebieden
Psychologie en psychiatrie
In de psychologie en psychiatrie hield men zich vooral tot voor kort voornamelijk bezig met pathologie en
met hoe klachten en stoornissen verminderd konden worden.
Om met Seligman te spreken was het doel: to make miserable people less miserable.
• Focus op sterke kanten (Saleebey 2007)
Ø Iedereen bezit sterke kanten die ingezet kunnen worden om de kwaliteit van leven te bevorderen,
ongeacht de moeilijkheden
Ø De motivatie van clienten neemt toe door een constante focus op sterke kanten die client
gedefinieerd
Ø Bij het ontdekken van sterke kanten wordt door de client en therapeut samengewerkt; therapeuten
hebben niet het laatste wordt over wat clienten nodig hebben om hun leven te verbeteren
Ø De focus op sterke kanten vermindert de neiging van therapeuten om clienten te veroordelen of te
beschuldigen over hun moeilijkheden, en zorgt ervoor dat ze ontdekken hoe clienten overleven,
zelfs in de moeilijkste omstandigheden
Ø Elke omgeving, zelfs de troostelooste, kent hulpbronnen
Voorbeelden van psychotherapieen waarbij dit sterkteperspectief wordt ingezet zijn de:
• oplossingsgerichte therapie (Bannink, 2007, 2013a, 2013b)
• positieve cognitieve gedragstherapie (Bannink 2014)
• Psychotherapie voor posttraumatisch succes (Bannink 2015a)
4 implicaties met betrekking tot psychotherapie (Rashid, 2009)
• Positieve psychologie interventies (PPIs) betekenen niet dat andere interventies negatief zij.
• Mensen wennen snel aan nieuwe omstandigheden. Om meer welbevinden te ervaren dienen
mensen geregeld activiteiten te ontplooien die passen hun waarden, sterke kanten en interesses
• Het is de bedoeling dat PPIs mensen uitnodigen en niet voorschrijven wat ze moeten doen. Ook
dient gelet te worden op individuele en culturele verschillen met betrekking tot geluk en
welbevinden
• PPIs zijn niet alleen bedoeld voor mensen met problemen of stoornissen; pp gaat ook over werk,
opleiding, inzicht, liefde, groei en spel. Je hoeft dus niet ziek te zijn om beter te worden
Het grote geluksonderzoek KU Leuven
Een deel van ons geluk is maakbaar
(Meten en onderzoek naar maakbaarheid van geluk, 7770 personen)
Gelukstips gebaseerd op het werk van Leo Bormans
Verdeling van deelnemers in 3 groepen (toeval)
4 weken dagelijks een mail met kleine gelukstips
4 weken wekelijks een mail met meer uitgebreide doetips
wachtlijsconditie: zij kregen na 4 weken de gelukstips, maar intussen werd hun geluksgevoel ook gemeten
