Geschiedenis van België – De Wever 2015
BELGIË , EEN LAND OP EEN KRUISPUNT IN DE
GESCHIEDENIS
1 INLEIDING
Tony Judt wijst op het feit van het verval van een natiestaat in “ België wordt
Europa. vandaag de dag door
- België als eerste ontwikkelde land dat écht aan de genade weinig meer bij van
de globalisering in al haar aspecten werd overgeleverd elkaar gehouden dan
- We zitten in een institutionele crisis de koning, de munt
o Pacten en ingewikkelde compromissen van in het en de staatsschuld –
naoorlogse België zijn vandaag een deel van het en het knagende
probleem
- Globalisering is niet eenduidig en rechtlijnig.
besef dat het zo niet
o In tijden van crisis kijkt iedereen toch weer naar de staat langer meer kan. om
banken recht te houden
Tony Judt
België staat op een kruispunt!
- We zijn een soort testcase voor de EU
- Vraag naar herverdeling van de welvaart is acuut!
2 EEN VERHAAL VAN BREUKLIJNEN
2.1 TRADITIONELE BREUKLIJNEN EN HUN OORSPRONG
1960 – Martin Lipset en Stein Rokka en in België socioloog Luc Huyse
1
België na 1950, tussen breuk en compromis
, Geschiedenis van België – De Wever 2015
Levensbeschouwelijke breuklijn Sociaal-economische breuklijn Communautaire breuklijn
Katholiek ↔ Vrijzinnig Arbeid ↔ Kapitaal Nederlandstaligen ↔ Franstaligen
Dominant in 19e-20e eeuw Dominant vanaf laatste kwart 19e eeuw Dominant in 20e eeuw
1815-1830: V.K.N. Vroege oorsprong: grens Romeinse Rijk -
→onderwijspolitiek van Willem I: protest Germanen
vanuit
katholieke hoek
1830-1847: UNIONISME 1848: burgerlijke revolutiegolf doorheen Jaren 1830-40: Vlaamse Taalminnaars
(1846: °liberale partij) Europa,
nog geen arbeidersbeweging in 1858: Grievencommissie: geen succes
1847-1878: Katholieken (gematigden en
België
ultramontanen) Vlaamse Beweging (zowel katholiek als
↨ liberaal) en
Vroeg socialisme tegen industrialisering
Liberalen (doctrinairen en Taalwetten van 1873, 1878, 1883
en mechanisering
radicalen)
1878: liberale regering Frère-Orban, Wallonië: sterke industrialisatie 1885-1914: VB wint aan invloed:
onderwijsminister (zware industrie, 1e IR) -Vlaanderen ondergaat invloed 2e IR (haven
Van Humbeeck => hervorming Vlaanderen: agrarisch, weinig/geen A’pen)
industrie -AMS uit 1893
onderwijs
1878-1884: SCHOOLSTRIJD, einde door 1898: Gelijkheidswet (Ned. = Frans)
katholieke
verkiezingszege
1884-1914: katholieken aan de macht
1885: ° BWP, met reformistische en Cultuurflamingantisme (> soc.-ec.
revolutionaire Stakingen in 1891, 1893, 1902, 1913 tegenstellingen)
vleugel, compromis in -vernederlandsing onderwijs (en
universiteiten)
1889/90
-taal = onderdeel soc.-ec. proces
1893: invoering Algemeen Meervoudig -elitair en emancipatorische beweging
Stemrecht, de
2
België na 1950, tussen breuk en compromis
, Geschiedenis van België – De Wever 2015
socialisten winnen 28 zetels Als reactie ontstaat Waalse Beweging
(WB):
1899: invoering evenredigheidsstelsel
-tweetalig Vlaanderen, eentalig Wallonië
(↔ meerderheidsstelsel)
-territorialisering van de breuklijn
ontstaan van vroege verzuiling:
sociaal- christelijke zuil
democratie
coöperatieven 1891: Rerum
Novarum
mutualiteiten corporatisme
vakbonden Boerenbond,
volksbond
ideologie ↔ christen-democratie
praktijk
WO1: Godsvrede: Union Sacrée: opzijzetten WO1: Flamenpolitik van Duitsland, activisme
van ideo-
logische verschillen: samen sterk zijn 1917: ontstaan Frontbeweging
Na WO1: coalitieregeringen Na WO1: Vlaamse Beweging verzwakt:
1919 (1921): Algemeen Enkelvoudig minimalisten ↔ maximalisten
Stemrecht
(1948: AES voor vrouwen) Ontstaan Vlaams-nationalisme: Frontpartij
-Bormsverkiezing 1928
Katholieke Partij => Katholieke Unie -verkiezingszege in 1929
(standenpartij): →doorvoeren minimumprogramma (bv. RUG
1)Fédération des Associations et Cercles Nedl.)
2) Boerenbond
→geleidelijk extremisme
3) Nationale Liga der Christelijke Arbeiders
(Democr. Blok)
→1923: Algemeen Christelijke Werkersverbond
Katholiek Vlaamse Landsbond (behartigen
(ACW) van de
3
België na 1950, tussen breuk en compromis
, Geschiedenis van België – De Wever 2015
4) Christelijke Federatie van de Middenstand Vlaamse belangen vanuit katholiek
BWP: stabiele factor, reformistisch standpunt)
Liberale Partij: klein maar blijft machtig, anti-
Vlaams
Verkiezingen 1936: opkomst rechtse Crisis van de jaren 1930: 1931: Oprichting Verdinaso
partijen! -deflatoire politiek (sterke munt 1933: Frontpartij => VNV (stabiele partij)
nastreven)
Katholieken zware verliezen -hoge werkloosheid 1935: Rex (zege in 1936, nadien zwaar
→ °Katholieke Vlaamse Volkspartij verlies)
Verandering van koers: 1936
BWP: grootste partij, verlies aan opkomst →devaluatie en openbare werken Rechtse partijen nemen stemmen van
van de KPB →sociale wetten, overleg vakbonden, katholieken af!
(=communistische werkgevers,
partij) regering
→Plan van de Arbeid (H. De Man)
WO2: links en rechts verzet (belgicistisch) WO2: vergaande collaboratie:
accommodatiepolitiek door de bestuurders Rex, VNV en DeVlag
1945: ° CVP/PSC: centrumpartij, pro-Leopold Wederopbouw na WO2: Na WO2: repressie
-economie in put, infrastructuur bleef wel *volksrepressie (eind 1944 en mei 1945)
BWP => BSP/PSB, verlies aan KPB, anti- intact door *gerechtelijke repressie
Leopold Galopindoctrine *epuratie (ontnemen burgerrechten)
-operatie Gutt: monetaire normalisering
1945-1947: linkse regeringen met lib.-soc.- + prijsstijgingen en loonsverhogingen Links (streng) ↔ katholieken (gematigd)
Vlaanderen ↔ Wallonië (streng)
comm.
1944-45: SOCIAAL PACT: paritair overleg,
1950-51: KONINGSKWESTIE staats-
soc./comm./Wallonië→ aftreden interventie
kath./Vlaanderen → terugkeer 1947: Marshallplan
=>referendum 1950: terugkeer, maar
koning treedt af
Ontkerkelijking en uitbreiding verzuiling: 1950-1960/61: langzame groei *VB na 1950:
4
België na 1950, tussen breuk en compromis