Verleden en geschiedenis zijn verschillend
- Verleden = wat er gebeurd is.
- Geschiedenis = beeld, mogelijke reconstructie van verleden, gemaakt
door historici op basis van waardevolle bronnen.
Verleden is (meestal) niet meer waarneembaar, enkel sporen ervan. → Bewering
kan alleen maar worden aangenomen als ze gebaseerd is op historisch
waardevolle, betrouwbare bronnen.
Geromantiseerd of vereenvoudigd beeld van verleden wordt vaak makkelijker
aangenomen of onthouden dan waarheidsgetrouw beeld. → Soms worden
onjuiste voorstelling bewust gecreëerd om bep. politieke of maatschappelijke
stellingnames kracht bij te zetten.
Geschiedenisonderwijs stimuleert kritisch denken.
Tijdsperiode : Prehistorie/Oudheid (tot ca. 500 n. C.)
1. Prehistorie of ‘voorgeschiedenis’
Prehistorie = geschiedenis voor de geschreven documenten. → ‘Historie’ begint
bijgevolg niet overal op aarde op hetzelfde ogenblik.
Prehistorie is van onmisbaar belang als tijdsperiode voor inzicht in mens en
samenleving omwille van lange duur en fundamentele ontw. die plaats vonden.
Vb. evolutie mens, evolutie landbouw, ….
1
,2. Ontstaan van heelal, aarde en leven op aarde
Bijna elk volk heeft eigen scheppingsverhaal = verhalen waarin ontstaan van
wereld en mens ‘verklaard’ wordt. → Oorsprong van alles wordt in meeste
gevallen bij goden of goddelijke krachten gelegd.
Meest aanvaarde theorie ontstaan heelal: Big Bang of oerknaltheorie =
enorme ontploffing waaruit heelal is ontstaan (13,7 miljard jaar oud).
Dankzij fossielen kan eerste leven op aarde gereconstrueerd worden: eerste
leven op onze planeet ontstond in het water.
Basis voor wetensch. verklaring evolutie van leven op aarde: evolutietheorie
Charles Darwin.
3. De mens: een rechte verschijning
Mens is recente verschijning in evolutie van leven op aarde. → (Grote) mensapen
zijn onze dichtste verwanten in dierenrijk.
Mens stampt niet af van mensapen, maar hebben gemeenschappelijk voorouder:
lijken sterk op mensapen, maar er zijn duidelijke verschillen.
- Rechtop lopen.
- Maken van stenen werktuigen gekoppeld aan grote hersenen als grens tss
mens en dier.
Mensachtigen = de wezend die enkel de unieke menselijke eigenschap ‘rechtop
lopen’ bezitten, eventueel gekoppeld aan het ‘maken van stenen werktuigen’. →
Zij die schommelen tss mens en mensaap.
Mens is pas vrij laat ontstaan, vrijwel zeker in Afrika:
- Door verschuiving onder aardkorst werd Oost-Afrika tegen rest van
continenten opgeduwd.
- Grote Slenk of Riftvallei werd grens tss hoger gelegen Oost-Afrika en rest
v.h. continent.
- Oostelijk gedeelde Afrika werd opgestuwd tot hoog plateau waardoor
oostelijke voorouder geïsoleerd werd van westelijke: voorouder in oostelijk
Afrika evolueerde tot andere soort.
2
,4. Stamboom van de mens
Versch. theorieën over afstamming van mens: vaak moeilijk om gevonden
skeletten juist te dateren en te interpreteren. → Nieuwe vondsten kunnen huidige
inzichten nog veranderen.
Australopithecus = verzamelnaam voor versch. subsoorten van
mensachtigen.
- Één v.d. oudste mensachtigen.
- Gelijken nog sterk op mensapen qua uiterlijk.
- Leefden uitsluitend in oostelijk en zuidelijk Afrika.
Lucy = skelet van rechtop lopende vrouw gevonden te Hadar (Ethiopië) in 1974.
- Een v.d. belangrijkste archeologische vondsten.
- Één v.d. oudste en meest complete skeletten van voorloper mens.
- Australopithecus
Homo Habilis = handige mens.
- Had beduidend groter hersenvolume.
- Eerste die werktuigen gebruikte en vervaardigde.
Homo Erectus = eerste wereldreiziger.
- Gebruikte en beheerste vuur als eerste en verfijnde steenbewerking.
- Ging actief op jacht.
Homo neanderthalensis = directe voorganger in Europa van moderne mens,
maar niet onze directe voorouder.
- Even intelligent als huidige mens.
- De man van Spy
Homo sapiens = moderne mens.
- Vandaag enige mensensoort op deze planeet.
3
, 5. De nomadische samenleving
Kennis van deze periode uiterst beperkt en hypothetisch:
- Aantal archeologische vondsten in uiterst gering.
- Niet altijd duidelijk hoe we ze moeten interpreteren.
- Slechts overblijfselen uit duurzame materialen zijn bewaard gebleven. →
Eerste mens zullen wss vooral materialen uit plantaardige materialen
vervaardigd hebben, maar deze zijn in loop v.d. tijd vergaan.
- Info over denken/gedrag van onze voorouders steunt nog meer op
interpretatie van hedendaagse wetenschappers.
5.1. Voedselvoorziening: rondtrekken om te overleven
Voedsel
In tropen en subtropen: leeft mens van plantaardig voedsel verzameld voor
vrouwen en kinderen, aangevuld met jacht door mannen.
→ In (sub) tropische gebieden moest men rondtrekken omwille van uitputting van
plantaardig voedsel en beschikbaar water
Noordelijker gebied: meer afh. van jacht, zeker in winter.
Vb. Rendier: vlees, botte, gewei, pezen, darmen en huid voor voedsel, kleding, naaigerief,
schoeisel, tenten en gereedschap.
- Homo habilis: aaseter
- Homo erectus: jaagde op grote zoogdieren
- Neanderthalers: getrainde jagers
→ In noordelijker gebied moest men rondtrekken om wild te volgen.
Onze voorouders leefden nomadenbestaan: waren zwervers, leefden in clans
(groepen van ca. 30 man).
Klimaat
Invloed klimaat en klimaatsveranderingen op mens waren zeer belangrijk:
voortbestaan mens hing af van planten en dieren in omgeving. → Klimaat werd
gedomineerd door opeenvolging van ijstijden en tussenijstijden.
5.2. Werktuigen en wapens
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur phebesmets. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,16. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.