M1 Gezondheid& Gezondheidszorg
1VRK2 Wetgeving – perinatale zorg
Algemene inleiding
Begrip recht, rechtstaat, soorten normen
Wat is recht?
Oorsprong & noodzaak van recht
In codex : reglementering rond soorten recht(eigendom, proces, contracten, familie, erf,
straf, bewijs, + aansprakelijkheid & verjaring).
Doel recht: samenleven van mensen mogelijk maken, enkel mogelijk indien wij van elkaar
weten hoe in bepaalde situates reageren, bv. stoppen voor rood licht
bepaalde afspraken hoe reageren, voorspelbaarheid bereikt door recht.
In 1830 België onafankelijk rechtstaat(versch. talen / culturen).
Vlamingen + Walen vormden 1 land want Willem was protestant (wouden hem weg), Walen
waren katholiek macht , wet, advocaten (rechtbank) was Frans, bv. Société Générale
(bank).
In 1967 bepaalde Vlaamsen veroordeeld (meevechten met Duitsers?) na WO II woede!!!
In democratsch land niet vechten, maar politeke partjen oprichten, bv. Vlaamse Unie die
Vlamingen verdedigde
willen opsplitsen naargelang talen (Nederlands, Frans, Duits)= gemeenschappen
Staatshervorming :
1. Naargelang taal = gemeenschappen (Vlaamse Gemeenschap, Waalse Gemeenschap,
Duitstalige Gemeenschap)
2. Naargelang plaats= gewesten (Vlaams Gewest, Waals Gewest, Brussels Hoofdstedelijk
Gewest)
Vlaams Gewest(Brusselaars die Nederlands spreken behoren hier nier toe) / Vlaamse
Gemeenschap (=Vlaamstalig Brussel behoren hier ook toe: behoren tot Brussels
Hoofdstedelijk Gewest meestemmen bij cultuur-/persoonsgebonden zaken)
Verdere staatshervormingen enkel federaal!
6 parlementen: 3 gemeenschappen & 3 gewesten
7 ?????: 3 gemeenschappen & 3 gewesten & 1 federale staat
Maar 1 regering: Vlaamse Regering
Begrip recht
Recht= geheel van gedragsregelen: voorschrifen die ons gedrag in bepaalde richtng proberen te
sturen. Niet alle gedragsregels zijn recht! (bv. spelregels).
Recht bestaat uit gedragsregels die afdwingbaar zijn, nageleefd moeten worden sancte!
Gedragsregel ↔ rechtsregel: rechtsregel afdwingbaar via staatsapparaat (polite, rechtbanken) ,
ontleent gezag aan overheid: niet alleen overheid kan rechtsregel uitvaardigen.
België = rechtstaat: rechtsregels (geen morele regels) maatschappij ordenen (niet afwijken)
↔Politestaat: 1 iemand (=dictator) a/h hoofd , maar indien altruttsch wel rechtvaardig: in
belang van jezelf én anderen denken
België meest vrije, democratsche land!
Verbintenissen = afspraken onder burgers die ook afdwingbaar zijn via staatsapparaat.
Recht moet / kan niet rechtvaardig zijn vrouw Justta:
-blinddoek (niet naar mens kijken, blind): kijken wat is de situate ? Wat staat in het wetboek
-weegschaal: evenwicht
1
,M1 Gezondheid& Gezondheidszorg
1VRK2 Wetgeving – perinatale zorg
Bronnen van recht
Wet
Onderscheid tussen wet in formele & materiële zin
-formele zin: wet= wet naar vorm tot stand gebracht door tussenkomst van wetgevende macht.
Wetgevende macht in België:
1. Federale wetgevende macht: Federale kamers (Kamer van Volksvertegenwoordigers &
beperkt aantal aangelegenheden Senaat) + Koning
2. Parlementen van gemeenschappen & gewesten + regeringen
- Materiële zin: wet= algemeen bindend voorschrif door bevoegde overheid uitgevaardigd ter
bevordering van algemeen welzijn.
Verschillende soorten weten in materiële zin
-internatonale verdragen :internatonale verdragen die in België bij wet werden goedgekeurd,
bv. Europees Verdrag tot bescherming van rechten van mens & fundamentele vrijheden.
Bepalingen in dit verdrag steeds belangrijker, vnl. in gezondheidszorg!
-handelingen van supranatonale organen: handelingen van supranatonale organen ingesteld
door internatonale verdragen, bv. Verdrag houdende oprichtng van Europese Economische
Gemeenschap België aan Europese overheden bevoegdheid om maatregelen te trefen die
bindend zijn voor België én Belgen. Maatregelen= verordeningen & richtlijnen.
- Grondwet
Tussen weten in materiële zin bepaalde hiërarchie,= rangorde. Belangrijkste wet =
Grondwet: fundamentele wet die inrichtng & onderlinge verhouding van staatsmachten
regelt, essentële grondrechten & vrijheden van burgers vastleggen.
Rechten & vrijheden: politeke rechten (onschendbaarheid van persoon & woning,
eigendomsrecht, gewetens-&godsdienstvrijheid) & maatschappelijke rechten (vrijheid van
onderwijs, van drukpers, van vergadering & vereniging, taalvrijheid).
Belgische Grondwet bevat sociaal-economische grondrechten, bv. recht op gezondheidszorg.
- Federale weten, Gemeenschaps-& Gewestdecreten
Bevoegdheid om federale weten te maken: federale wetgevende macht.
Op vlak van deelgebieden (gemeenschappen & gewesten) bevoegdheid om weten te
maken: deelstaatregering + deelstaatparlement: geen wet, maar decreet: kracht van wet
voor aangelegenheden & binnen geografsch gebied waarvoor decreten mogen worden
genomen: door decreet bestaande federale wet kan worden gewijzigd, aangevuld, vervangen
of opgeheven , decreetgever die decreet maakt blijf binnen bevoegdheid!
Codex= verzameling van decreten (bv. onderwijs)
GRONDWET:
-structuur België
-Federale bepalingen
-Decreten van Vlaamse Raad
Bv. Erkend zijn als kinesist: 1. Unief / 2. 4 jaar studeren aan hogeschool
onderwijs bepaald door gewesten (niet federaal)
Gewesten: duur van opleiding bepaald
Federaal: zeggen wanneer erkenning
- Ordonnantes
Sinds 1989 beschikken Brusselse instellingen over wetgevende macht: bevoegdheid om
weten in formele zin te maken akten van wetgevende macht = ordonnantes.
Onderscheid tussen ordonnantes van Brussels Hoofdstedelijk Gewest
(=gewestordonnantes) & ordonnantes van Gemeenschappelijke Gemeenschapscommisie :
meer persoonsgebonden aangelegenheden te Brussel(=communautaire ordonnantes).
2
,M1 Gezondheid& Gezondheidszorg
1VRK2 Wetgeving – perinatale zorg
- Wetskrachtge koninklijke besluiten
In Grondwet komt wetskrachtge koninklijk besluit niet voor! = Koninklijk besluit op grond
van wet houdende toekenning van bijzondere / buitengewone machten aan Koning &
betrekking op aangelegenheid waarop deze machten slaan.
Federale kamers aan Koning bevoegdheid geven om bepaalde aangelegenheden te regelen
door koninklijk besluit , normaal bij wet (in formele zin) gebeuren.
Overdracht van bevoegdheid enkel voor bepaalde periode, na verstrijken van deze periode
kan wetskrachtg koninklijk besluit zelf slechts door wet in formele zin worden gewijzigd
federale wetgevende macht opnieuw bevoegd! Om wetskrachtg koninklijk besluit te
onderscheiden van gewoon koninklijk besluit worden wetskrachtge koninklijke besluiten
genummerd (bv. KB 78 = gezondheidszorgberoepenwet). Wet én koninklijk besluit in Belgisch
Staatsblad bekend maken van kracht 10 dagen na bekendmaking, behalve indien besluit
zelf iets anders bepaalt.
- Koninklijke besluiten
Koninklijke besluiten door Koning genomen & mee ondertekend door 1 / meerdere
ministers: maken uitvoering van wet mogelijk.
Uitvoerende macht= details van decreet maken ,= besluit van executeve / regering.
Koninklijke besluiten= details van weten
KB nooit in strijd met wet:
-moedermelk afolven= geneeskundig: ingrijpen in post-partum(nooit VPK, wel VRK want
voeren taak uit van geneeskunde)
-bevalling= vroedkundig
- Besluiten & vorderingen van deelstaatregeringen
Regering van gemeenschap / gewest maakt vorderingen & neemt besluiten die voor
uitvoering van decreten nodig zijn.
- Ministeriële besluiten
Als vertegenwoordigers van Koning zijn ministers gelast met technische modaliteiten van
uitvoering van weten & koninklijke besluiten. In mate dat ministerieel besluit algemeen
bindend voorschrif bevat, is wet in materiële zin.
- Provinciale & gemeentelijke reglementen
Provinciale reglementen opgemaakt door provincieraad.
Gemeentelijke reglementen opgemaakt door gemeenteraad.
Gewoonte
Niet alle rechtsregels neergeschreven: gewoonte= ongeschreven rechtsregel, ontstaan doordat
mensen gedurende lange tjd in gegeven situate steeds op zelfde wijze gehandeld hebben ,
overtuigd dat het zo hoort. Feitelijk gebruik van bron van recht aan bep. Voorwaarden voldoen:
-algemeen geldend gebruik: gewoonte gebaseerd op rechtshandelingen die gesteld worden door
meerderheid van gemeenschap / door heersende groep in die gemeenschap
-duurzaam(gedurende lange tjd) & bestendig (met regelmaat)
-openbaar(vrij algemene bekendheid & duidelijk waarneembaar)
-aanvaard door samenleving als rechtsregel
Rechtspraak
Rechtspraak = geheel van beslissingen van versch. rechtsbanken & hoven.
Uitspraak van rechter bindend voor partjen die bij zaak betrokken zijn, in tegenstelling tot wet die
algemene draagwijdte heef beslissing van rechter geen directe rechtscheppende kracht, toch
feitelijk gezag van rechtspraaak niet uit oog verliezen: er ontstaat, ook o.i.v. Hof van Cassate,
constante rechtspraak die praktsch algemeen wordt toegepast.
3
, M1 Gezondheid& Gezondheidszorg
1VRK2 Wetgeving – perinatale zorg
Taak van rechter meer dan enkel mechanisch toepassen van wet (rechter als spreekbuis van wet) :
-rechter interpreteert de wet, bij interpretate begrippen verduidelijken, dubbelzinnige weteksten
verklaren, tegenstellingen in overeenstemming brengen
weteksten aanpassen aan behoefen & veranderingen in maatschappelijk leven.
- leemten in wet aanvullen rechtsregels scheppen.
Rechtsleer
Rechtsleer= geheel van opvatngen van rechtsgeleerden , zoals die te vinden zijn in cursussen&
(hand)boeken, artkels. = Afgeleide rechtsbron: slechts rechtsbron in zoverre opvatngen van
rechtsleer, in wet worden overgenomen of door rechtspraak bevestgd.
Rol van rechtsleer ligt in betnvloeding van wetgeving & rechtspraak.
Billijkheid
In somm. weteksten uitdrukkelijk verwezen naar billijkheid: rechter rekening houden indien hij over
individueel geval moet oordelen billijkheid= bron van recht.
Bv. schade aangebracht door geesteszieken: “rechter doet uitspraak naar billijkheid, rekening
houdend met omstandigheden & met toestand van partjen. “
Indeling over recht
Strafrecht
Strafrecht= geheel van normen die tot behoud van openbare orde & veiligheid uitgevaardigd en door
strafen gesanctoneerd. Strafrecht behoort tot publiekrechtelijke sfeer: gemeenschap op voorgrond
& niet in bijzonder belang van individuele rechtsonderhorige.
Materieel & formeel strafrechts =eingelijke & strafprocesrecht.
Burgerlijk recht
Burgerlijk recht regelt meest elementaire verhoudingen tussen burgers: statuur van persoon (naam,
woonplaats, rechtsbekwaamheid), huwelijk, verhoudingen tussen ouders & kinderen, statuut van
goederen (eigendom, hypotheek), erfenissen, overeenkomsten (koop, huur).
Burgerlijk recht vnl. in Burgerlijk Wetboek: opgesteld in Frankrijk na Franse Revolute, sindsdien
wijzigingen & delen vervangen door nieuwe bepalingen.
Ook wetelijke & reglementaire bepalingen van burgerrechtelijke aard niet in Burgerlijk Wetboek.
Bijzondere rechtstakken
Economisch recht
Economisch recht = geheel van regels van publiek - & privaatrecht die op specifeke wijze beogen
economische actviteit (producte, distribute & gebruik / verbruik van goederen & diensten) te
organiseren. Handelsrecht onderdeel van economisch recht.
Sociaal recht
-arbeidsrecht: regelt verhoudingen die ontstaan door presteren van arbeid in verband van
ondergeschiktheid.
-socialezekerheidsrecht/ recht van sociale verzekeringen: regelt bescherming tegen zog. Sociale
risico’s: ouderdom, overlijden, arbeidsongeschiktheid, werkloosheid, gezinslasten,
gezondheidszorg, zorg & behoefigheid.
Gezondheidsrecht
=geheel van rechtsregels die rechtstreeks betrekking hebben op zorg voor gezondheid &
4
