LEREN IN MAATSCHAPPELIJK BETROKKEN ONDERWIJS
MODULE 6 – Bouwstenen van onderwijzen
Inleiding
Onderwijs is een complex en doelgericht fenomeen
Bouwstenen van onderwijzen het ontwerpen van onderwijs mogelijk te maken
Het bereiken van leerresultaten is primair het resultaat van de leeractiviteiten van de lerende
Onderwijzen = “het geheel aan maatregelen en interventies die in een leeromgeving worden
opgenomen om het leerproces van lerende doelgericht te ondersteunen.”
Omschrijving van onderwijzen
Niet noodzakelijk aan een persoon gebonden (leerkracht of docent), het is een functie door;
- Verschillende personen (leerkracht, medeleerlingen, stagebegeleiders)
- Instanties (uitgeverijen, de school)
- Materiële hulpmiddelen (handboek, video, iPad, digitaal schoolbord, leerplatform)
- Ouders in geval van thuisonderwijs
Centraal: doelgerichte of intentionele karakter
Leren gebeurt ook voortdurend incidenteel, vb.: leren spreken, voedselvoorkeuren leren
kennen, mensen leren kennen… = unintended curriculum
“Leeromgeving”
- Fysieke of virtuele omgeving
- In een specifieke context
- In deze contexten leren van de lerende ondersteunen (= onderwijzen)
- Dmv. maatregelen: kans maximaliseren dat de lerende de beoogde doelen bereikt
onderwijsleeromgeving
Maatregelen en interventies
- Macroniveau: beleidsniveau
- Mesoniveau: instellingsniveau
- Microniveau: interactieniveau concrete interacties tussen onderwijsgevende en lerende
Bouwstenen van onderwijzen
(1) Doelen en evaluatie:
- Belang van doelgerichtheid
- Opvolgen van de lerende; in welke mate en op welke wijze doelen realiseren
(2) Leertaken en leerinhouden
- Leeractiviteiten van lerende
- Leertaken richten activiteiten op doelen
- Leerinhouden bepalen het voorwerp van de leertaak
(3) Werkvormen en media/technologie
- Werkvormen: manieren om leertaken aan te bieden
- Media/technologie: het middel
1
, Beginsituatie
- Stand van zaken vóór het onderwijs van start gaat
- De materiële infrastructuur en de organisatie
- Schoolbeleid
- Pedagogische visie
- Kenmerken van de groep van lerende
- Kenmerken van de leerkrachten
! Goed inzicht van de lerende leeractiviteiten uitlokken om doelen te realiseren
Doelen en evaluatie
Doelen sturen het onderwijzen
Evaluatie is gericht op het nagaan of de doelen worden gerealiseerd (opvolging, rapportering, bespreking)
= De doelen bepalen wat er geëvalueerd dient te worden en de evaluatie is afgestemd op de doelen en
operationaliseert deze (onlosmakelijk verbonden)
Uit onderzoek: lerende richten zich in hun leeractiviteiten op de evaluatie = “teaching-to-the-test”
Evaluatie: terugkoppeling of feedback!
gegeven door onderwijsgevende, handboek, computerprogramma of medeleerlingen
--- Soorten doelen
Onderwijsdoelen vs. leerdoelen
-OD: Wat het onderwijs nastreeft/ waarop het zich richt
-LD: Wat de lerende nastreeft/ waarop het leren zich richt
Algemene vs. operationele doelen
-AD: veel ruimte voor de wijze waarop ze kunnen worden nagestreefd
-OD: zeer specifiek; domein specifieke kenniselementen verwerven (woordenschat Chinees),
welbepaalde vaardigheden verwerven (freesmachine bedienen) of welomschreven competenties
ontwikkelen (sollicitatiebrief schrijven)
Eindtermen, ontwikkelingsdoelen, leerplandoelen, lesdoelen
-ET: door de overheid vastgestelde doelen, dienen nagestreefd en gerealiseerd te worden
-OD: door de overheid vastgelegd, een inspanningsverbintenis, geen resultaatverbintenis
-LPD: ET en OD door onderwijskoepels verder vertaald; geven aan wat in een les wordt nagestreefd
-Vakgebonden ET: specifiek en preciseren welke kennis en vaardigheden op gebied van vak
-Transversale ET: minder specifiek aan vak gebonden, doorheen of in samenwerking tussen
verschillende vakken (vb.: verwerven van digitale geletterdheid)
-Formele doelen en feitelijke doelen: doelen en evaluatie gekoppeld, maar niet noodzakelijk altijd
netjes gealigneerd. In feitelijke doelen niet expliciet gemaakt = “hidden curriculum”
Doelen bepalen welke leeractiviteiten functioneel en richtinggevend zijn
2
