Hoofdstuk 13 - Stereotypen, vooroordelen en
discriminatie
Begrippen die we hanteren in dit hoofdstuk
Stereotype
Mentale constructie over individuen uit een sociale categorie, die welbepaalde kenmerken delen
Vooroordeel
Dit is negatief affect tegenover individuen, gebaseerd op hun groepslidmaatschap aan een bepaalde
sociale categorie
Discriminatie
Gedrag gericht naar individuen, gebaseerd op hun groepslidmaatschap aan een bepaalde sociale
categorie
Intergroep-componenten
Die drie concepten zijn heel sterk met elkaar verbonden: het is niet zo makkelijk om stereotypen en
vooroordelen uit elkaar te houden want stereotypen zijn inhoudelijke kenmerken, een soort schema
dat men heeft over een bepaalde categorie; die kenmerken zijn ook niet affectief neutraal
Als men denkt dat een categorie lui is, dan is het vooroordeel ook negatief
Discriminatie is het duidelijkst te differentiëren omdat dit een gedrag weerspiegelt
De aanwezigheid van etnische minderheden vormt de basis voor maatschappelijke wrijvingen en
bezorgt mensen een gevoel van onbehagen (Van alle tijden en het komt overal voor)
De tentakels van vooroordelen
Evoluties in etnische vooroordelen
In de VS lijkt vooroordeel op de terugweg (over decennia) ze nemen af
o Vorige president was een zwarte Amerikaan, dit zou vroeger nooit mogelijk geweest
zijn
In Europa is er opleving van antimigrantsentiment in de late jaren 1980 en vroege jaren 1990
Nadien zijn er land-specifieke evoluties, afhankelijk van werkloosheid en migratiestromen
Er werd aan blanke Amerikanen gevraagd in welke mate ze
deze kenmerken toeschreven aan zwarte Amerikanen
In de tabel is dan ook een enorm sterke stijging te zien bij de
positieve kenmerken zoals een zwarte persoon als collega,
buur…
Er is dan weer een daling bij de negatieve kenmerken:
mensen vinden zwarte mensen veel minder dom en lui…
Openlijke, grove vormen van racisme nemen af (US) Maar…
is er ook een afname van vooroordelen in het algemeen?
,Vaak worden vooroordelen subtieler geuit vooroordelen zijn bij iedereen aanwezig
Zowel voor leden van de meerderheidsgroep als voor de leden van de minderheidsgroep
Subtiele en grove vooroordelen
Etnische vooroordelen kunnen zich enerzijds uiten in flagrante beledigingen, brutaliteit en allerlei
opvattingen over de inferioriteit van bepaalde minderheden
Anderzijds kunnen vooroordelen op een meer subtiele wijze opduiken, en zelfs zonder dat we ons
daarvan bewust hoeven te zijn
Om grove en subtiele vooroordelen te meten werd een aantal vragenlijsten ontwikkeld (er heerst
weinig consensus over wat nu net subtiele vooroordelen zijn
Grove vooroordelen: opvattingen die bepaalde bevolkingsgroepen als minderwaardig
portretteren
o Verschillen tussen etnische groepen = biologische verschillen
o Mensen van verschillende etnische groepen hebben best geen contact
o Vreemdelingenhaat en negatieve emoties die gepaard gaan met etnisch culturele
minderheden
Subtiele vooroordelen: aanwezigheid van spanning en ongemak die tot subtiele, vaak
onbewuste vormen van vooroordelen en discriminatie leidt
o Velen van ons onderschrijven het principe van gelijkwaardigheid, maar in praktijk zijn
we dikwijls niet erg enthousiast over gemengde huwelijken
o Komen tot uitdrukking als de expressie ervan veilig is, sociaal aanvaardbaar lijkt en
gemakkelijk te rationaliseren is
o Vinden we ook terug in de emoties met betrekking tot minderheidsleden: het is
gemakkelijker om toe te geven geen positieve gevoelens te voelen bij hen dan te
stellen dat je negatieve gevoelens ervaart
Subtiel racisme, bijvoorbeeld, is een vorm van verborgen racisme die geuit wordt wanneer het
gemakkelijk te verdedigen is (‘rationeel’: ‘ik ben geen racist maar…), sociaal aanvaardbaar en veilig…
Bijvoorbeeld experiment Dovidio en collega’s (1997)
o Participanten waren blanke Amerikanen die een fictieve rechtszaak te zien kregen
waarin een verdachte een agent had gedood: de verdachte was ofwel zwart of blank
o De participanten moesten oordelen of de verdachte de doodstraf moest krijgen of
niet
o Ze kregen ook een filmpje te zien waarbij de andere juryleden zeiden dat ze de
doodstraf zouden geven of niet
o De mensen die hoog scoren op vooroordelen geven de zwarte verdachten sneller de
doodstraf dan blanke verdachten
o Als de juryleden allemaal blank waren: bij hoog bevoordeelde participanten maakte
dit geen verschil; mensen die weinig vooroordelen hebben als alle juryleden blank
waren: dan waren ze geneigd om de blanke verdachte sneller de doodstraf te geven;
als er 1 zwart jurylid is die ook de doodstraf aanbeveelt het effect draait om ze
gaan de zwarte verdachte sneller ter dood veroordelen
De participanten zeggen:
‘het kan niet racistisch of
bevooroordelend zijn als we
de zwarte verdachte de
doodstrafgeven, want er is
een andere zwarte persoon
die ook die uitspraak doet
, Het is sociaal aanvaardbaar en makkelijker te verdedigen
Meertens & Pettigrew (1995) ontwikkelden een subtiel racisme schaal waarin drie concepten naar
voren kwamen:
Traditionalisme: idee dat uitgroep leden niet slagen in de maatschappij omdat zij waarden
onderschrijven die verschillen van de onze
Overdrijven van culturele verschillen: echte verschillen worden uitvergroot en de uitgroep
wordt gezien als een erg aparte groep
Gebrek aan positieve gevoelens: positieve emoties tegenover uitgroep leden worden
onderdrukt, er zijn niet noodzakelijk heel erg negatieve gevoelens aanwezig
McConahay (1986): modern racisme schaal
Ontkenning van discriminatie: discriminatie is tegenwoordig zo goed als verdwenen
Antagonisme m.b.t. de eisen van minderheden
Afkeer voor “speciale behandeling” van andere groepen en minderheden
Voorbeelditems
Op basis van deze vragenlijsten kunnen personen worden getypeerd als:
Onbevooroordeeld: lage score op beide schalen
Subtiel bevooroordeeld: hoge score op subtiele vooroordelen en laag bij grove
Grof bevooroordeeld: hoge score op grove vooroordelen en laag bij subtiele
GROF
Migranten zijn over het algemeen niet te vertrouwen
Alles samen genomen is het blanke ras superieur aan andere rassen
Mensen met een verschillend ras hebben best zo weinig mogelijk contact met elkaar
SUBTIEL
Migranten leren aan hun kinderen waarden en vaardigheden die hun kansen op succes in
onze maatschappij beknotten
Er zijn grote verschillen tussen migranten en Belgen met betrekking tot hun religie en
religieuze gebruiken
Ik voel sympathie voor allochtonen
Debat: in welke mate is meten subtiel/modern racisme schalen echt racisme? Hoever kunnen en
mogen we gaan om iemand als subtiel bevooroordeeld te kunnen typeren
Vb. subtiel bevooroordeelde personen zouden culturele verschillen overschatten:
o Iemand die akkoord gaat met items zoals ‘er zijn grote verschillen tussen migranten
en
o Belgen met betrekking tot hun religie en religieuze gebruiken’ = subtiele
vooroordelen
Niet iedereen vindt dit een goede conclusie want dergelijke verschillen zijn
volgens onderzoekers nu eenmaal dagelijkse realiteit
“Concept creep”: Haslam (2016): Concepten die refereren aan negatieve fenomenen (bv racisme)
worden steeds meer uitgebreid (er vallen steeds meer begrippen onder deze noemer), met nieuwe
betekenissen (horizontal creep) en met minder extreme betekenissen (vertical creep)
“Prevalence-induced concept change”: Levari et al. (2018): Wanneer een stimulus of fenomeen
minder voorkomt reageren mensen vaak met een uitbereiding van het concept.
Paarse stippen worden blauw
Neutrale gezichten worden bedreigend
Moeilijk evenwicht (bv. “Micro-aggressions”):
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur anoniempjexd. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
