INLEIDING TOT DE MILIEUTECHNOLOGIE :
PARTIM AFVAL
Transitie naar klimaat neutrale, circulaire economie
Vroeger: introductie tot afvalbeheer. Nu: circulaire economie → economie klimaatneutraal maken, ook
impact op afvalgebeuren
Principes, uitgangspunten begrijpen en naar eigen woorden kunnen vertalen
Invader in een notendop. Voor huishoudelijk afval en industrieel afval. In jaren ’90 heeft het een
zusterfirme overgenomen waardoor ze ook huishoudelijk afval verwerken nu. Is wel niet actief
inzamelen van afval, je ziet ze dus niet in het straatbeeld.
Activiteiten in België. Doel is grootste installatie waar afval wordt omgezet in energie. In de jaren ‘70
werd veel industrieel afval, dat ontstond in havengebied Antwerpen, werd op een schip gezet naar open
zee waar ze verbrand werden. In de jaren ‘80 werd het beleid ontwikkeld en dan wees de overheid de
industrie op haar verantwoordelijkheden zodat ze de afvalstoffen op het vaste land op een correcte
manier kan verwerken.
1. SITUERING VAN HET EU EN VLAAMS BELEID
Inleiden in Europese en Vlaamse beleid → contextgewijs kennen en van daaruit beter begrijpen hoe
wetgeving vorm krijgt.
Materialendecreet is de kapstok in Vlaanderen als het gaat om afvalverwijdering. → Belangrijk om
principes te begrijpen omtrent capita selecta.
1957: verdrag van Rome, oprichting EEG
• Tot standkoming van wetgeving
• Oprichting Europa → opgericht door economische belangen. Economie was
vooral gestoeld op staal en steenkool, dat was dan ook de aanleiding waarbij
een aantal lidstaten samenkwamen en rond ontginning van steenkool en
productie van staal afspraken maakten. Basis van europese gemeenschap.
• Helemaal nog geen sprake over een afvalbeleid.
1975: EU kaderrichtlijn afvalstoffen (WFD)
• Europa beseft dat door industrie niet goed wordt omgesprongen
met residus van die productie. Her en der ziet men een aantal
schandalen uitbreken. Hier ontstaat eerste Europese richtlijn
(kwalificatie van guidance, uitgangspunten waar men het lokaal
beleid op moet baseren).
• Ook geboorte van de juridische afvaldefinitie. Die definitie houdt
nog altijd stand, je denkt dat die simpel is maar is moeilijk toe te
passen. De eerste richtlijn was waste frame directive
1981: Vlaams Afvalstoffendecreet & OVAM
1
, • Lidstaten probleem oplossen op basis van Europese
wetgeving. In België moeten 3 gewesten milieubeleid
omzetten.
• 1981: eerste grote staatshervorming → milieubeleid is hier geregionaliseerd. Ieder gewest kan
zo een wetgeving uitwerken
• In Vlaanderen in 1981 eerste afvalstoffendecreet: het Vlaams Afvalstoffendecreet en
administratie OVAM (agentschap dat decreet in praktijk wordt afgenomen)
• Belangrijke voorwaarde om wetgeving concreet te maken: operatoren (ondernemers die
investeren in mensen, technologie om beleid vorm te geven). Onder andere Indaver. Allereerste
activiteit van Indaver was het aanleggen van een gecontroleerde stortplaats.
1992: Verdrag van Maastricht
• Eruopa gaat meer en meer bevoegdheden naar zich toetrekken. Bv. het
akkoord over de Euro (1992)
• Hierdoor bekend bij burgers maar bij bedrijven vooral bekend om 2 andere
redenen.
• Ook qua milieu en afval, Europa neemt nieuwe initiatieven rond het hele
gebeuren. → Europa meer invloed op andere politieke beleiden – krijgt
dominantere stem
• Tegelijkertijd ook het aandikken van de club, steeds meer en meer lidstaten.
Europa groeit op vlak van wetgeving + op vlak van infrastructuur
2008: nieuwe kaderrichtlijn afvalstoffen
• Begrip afvalstof vrij kwetsbaar: vanaf een residu de juridische term afvalstof kreeg, werd de
vrijheid om om te gaan met die afvalstof behoorlijk ingeperkt.
• Principe van vrijhandelsverkeer was niet aanwezig in het verhandelen van afvalstoffen →
producten sprongen creatief om met afvalwetgeving van 1975.
• Doel: definitie afvalstof bijstellen, maar tegelijkertijd ook evolutie doorduwen: richtlijn van 1975
volgende stap zetten. Twee bewegingen: bijstellen van juridische definities + beleid opschuiven
naar situatie waarbij er meer aandacht gaat naar recycling (en minder naar gecontroleerd
storten).
• Het besef ontstaat van Europa, die moederrichtlijn uit ’72 heeft geleid tot discussies en
rechtzaken. Omdat Europa ervoor gekozen had om vrij verkeer van goederen en diensten
mogelijk te maken, maar qua afvalstoffen niet echt. Hier zijn toch restricties voor qua transport
2
, en verwerking. Het zorgt voor argwaan van juridische
kwalificatie afvalstof door het bedrijfsleven. Europa
voelde zich genoodzaakt om definitie verder te gaan
verfijnen, maar het is eigenlijk niet gebeurt maar men
heeft andere definities toegevoegd. Dit maakt dat we
naast die definitie heel wat nieuwe begrippen hebben
waardoor het niet altijd even eenvoudig is om het te
begrijpen.
2008: economische en financiële crisis
2010: EU strategie 2020: smart, sustainable, inclusive
• Als Europeaan worden we geconfronteerd met onze kwetsbaarheid naar grondstoffen (niet veel
grondstoffen die we kunnen ontginnen), tewerkstellingsgraad (relatief laag in 2010), probleem
rond behoud van intellectuelen kennis (bedreiging dat veel jonge talenten succes elders zouden
gaan zoeken) mensen die omzet creëren, …
• Die crisis heeft een aantal zaken blootgelegd. Valt dus samen met revisie van afvaldefinitie. Het
was een opportuniteit.
• In 2010 plan uitgeschreven: Europa 2020 → Europa minder kwetsbaar maken door op drie
elementen in te zoomen
o 3 prioriteiten: smart (kennis sterker uitspelen bv. uitwisselingsprogramma’s binnen
Europa voor studenten)– sustainable (meer duurzame omgeving) – inclusive
(verstrengeling van verschillende lagen in maatschappij: niemand mag achterblijven,
alle kwetsbare groep mee deel laten uitmaken van economie en welvaart)
o 5 targets: tewerkstelling (tewerkstellingsgraad was laag door stelsels en effectieve
pensioenleeftijd was laag ivgm andere landen; dus die graad moet omhoog, we moeten
langer werken) , schoolverlaters, R&D, klimaatenergie (20/20/20: in 2010 was er al een
doelstelling met 20/20/20 target en die beoogde 3 elementen: productie van energie
aandeel 20% hernieuwbaar energie, 20% toename energieefficiëntie en 20% minder
uitstoot van CO2), armoedebestrijding → targets gelegd bij lidstaten die moeten ze zelf
uitwerken
o 7 kerninitiatieven
▪ Europa heeft zelf aantal initiatieven genomen waarbij de lidstaten niet
rechtstreeks moesten inzetten, maar die initiatieven moesten oppikken.
▪ Één van de 7 kerninitiatieven: flagships → resource-efficiency (medemogelijk
gemaakt door Joke Schouwvlieghe, vroegere minister van milieu). Als we
blijven ontginnen, vertrekkende van primaire grondstoffen, dan krijgen we
sterke verarming van de aarde. Terwijl in onze afvalberg nog heel veel
waardevolle materialen aanwezig zijn. We moeten dus kijken of we uit onze
afvalberg zaken kunnen hergebruiken.
→ Resource-efficiency: er voor zorgen dat primaire grondstoffen die je ontgint
zo lang en efficiënt mogelijk inzetten en tegelijkertijd dat waardevolle
materialen die in afval zitten toch gaan proberen hergebruiken.
Huidige EU afvalberg (2017)
• Huidige afvalberg productie: kan je 1 stadium mee vullen per week! Het
huishoudelijkafvalgedeelte is slechts 10% van de volledige EU-afvalberg.
• Schematische voorstelling van 2017 met de EU afvalberg (EUROstat data)
3
, • 25% van het afval uit Europa wordt gestort. Aandal storten in België is klein. Maar toch zien we
in Griekenland, Malta, Spanje, Portugal… dat zij nog ENORM veel storten. Heeft te maken met
een gebrek aan geld, investeerders, middelen, … + bereidheid van LS om te investerne in
verwerkingsinfrastructuur + naleven van beleid in die LS. Richtlijnen van Europa kan dus
duidelijk een andere vertaalslag geven in verschillende LS.
• 1/3de van al het afval wordt verbrandt (is niet hetgeen wat je voorsteld, is meer energiewinning,
…). Het aandeel verbranding in West-Europa is groter dan ergens anders (oa aanleggen
warmtenetwerken, … voor valorisatie van energie).
• Het meest optimistische is recycling + compostering. Een 40% wordt gerecycleerd, is in West-
Europa groter dan in alle andere landen.
• We zien 2 dingen. Ondanks we tot dezelfde wetgeving behoren zien we een andere uitvoering
en de landen waar investeerders bereid zijn om te investeren wel verbrandingstechnologie
ontwikkeld wordt maar in samenwerking met recycling!
Slide 15
Vlaandere in Actie!
• Het initiatief van EU leidde tot het plan VIA - Vlaanderen in Actie Pact 2020. Was ook gebaseerd
op smart – sustainable – inclusive, was een afkooksel van het Europees plan. Kris Peeters
introduceerde het plan over een 13 tal thema’s
• Tegen 2020 is Vlaanderen een
o Economisch innovatieve,
o Duurzame en
o Sociaal warme samenleving
• 13 transversale (maatschappelijke) thema’s
o Beleidsoverschrijdend
o Ism ondernemers onderzoekers, bewegingen en burgers
▪ Voor de eerste keer heeft men een aantal thema’s heeft afgesproken dat wel
degelijk een beleidsoverschrijdend overleg zou plaatsvinden (stakeholders,
participatiebeleid… )→ niet alleen overheid, maar ook bedrijven en burgers
worden actief betrokken bij de uitwerking van die thema’s.
Vlaams materialen Programma (één thema ging over materialen)
4
