Het endocriene stelsel
Inleiding
• Hormonen dragen bij tot homeostase van milieu intérieur (samen met het
autonoom zenuwstelsel (AZS)).
– AZS:
• gericht op snelle kortdurende veranderingen van m.i.
• er is onmiddellijk adrenaline (bv. Je ziet auto en moet meteen
wegspringen)
– Endocrien stelsel:
• langzamere maar meer nauwkeurige aanpassingen aan m.i. op
langere termijn
• Endocriene (hormonale) klieren liggen verspreid over het hele lichaam
– Groepen cellen die hormonen afscheiden naar milieu intérieur.
• Inwendige secretie; hormonen = chemische boodschapper-
stoffen/signaalstoffen
– Celgroepen zijn omgeven door uitgebreid netwerk van capillairen:
• hormonen diffunderen naar bloedbaan
• Via bloed naar doelorganen en doelweefsels
(soms kortbij maar vaak veraf)
Hormonale klieren
• Hypofyse hersenaanhangsel
• Epifyse pijnappelklier
• Glandula thyroïdea schildklier
• Glandula parathyroïdea bijschildklier (x2)
• Thymus zwezerik
• Glandula suprarenalis bijnier (x2)
• Eilandjes van Langerhans in pancreas
• Ovaria eierstokken
• Testes teelballen
De structuur van hormonen
– Drie chemische groepen:
• Aminozuurderivaten
– (nor)adrenaline (=
(nor)epinefrine)
– schildklierhormonen
– melatonine
• Peptidehormonen (=ketens van aminozuren)
– insuline, oxytocine, groeihormoon, prolactine
• Vetderivativen onoplosbaar in water, binden aan transporteiwitten)
– Steroïden (Structuur ≈ cholesterol)
» Bv. Testosteron, oestrogenen, progesteron
– Eicosanoïden
» Bv. prostaglandinen
152
,Doelcellen – hormoonreceptoren
• Doelcellen
Cellen in de periferie die op een specifiek hormoon kunnen reageren
• Hormoonreceptor : specificiteit!
– Een eiwit in celmembraan of in
het cytoplasma of de celkern
waaraan een bepaald hormoon
zich bindt om zijn werking op
een doelcel in gang te zetten.
– Hormoon-receptor-binding is te
vergelijken met het sleutel-slot
mechanisme
Soorten hormoonreceptoren
– Extracellulaire receptoren
• Gelegen in de
celmembraan
• Doel van
– Adrenaline, noradrenaline buitenste opp
– Peptidehormonen buitenste opp
– Eicosanoïden binnenste opp
• Werkt door middel van een tweede signaalstof, ook ‘second
messenger’ genoemd: bv. cyclisch AMP
• Gevolg: activering van kinase verandering in:
– Enzym-activiteit
– Membraandoorlaatbaarheid
– Intracellulaire receptoren
• Liggen in cytoplasma of celkern
• Doel van steroïden en
schildklierhormonen
• Werkt via wijzigingen in de
genexpressie eiwitsynthese
• Schildklierhormonen hebben
ook uitwerking op
mitochondriën
153
, Overzicht hormoonstelsel
• Afgifte en vervoer van hormonen
– Hormonen komen rechtstreeks in de haarvaatjes
– Breed verspreid in de bloedstroom
• Meeste hormonen circuleren vrij in een oplossing
• Steroïden en schildklierhormonen binden zich aan bloedeiwitten voor
vervoer
– Hormonen worden geïnactiveerd door
• Zich aan celreceptoren te binden
• Verwijdering door lever, nieren
• Afbraak door extracellulaire enzymen
Belangrijk
Hormonen coördineren cellen gedurende langere tijd (in vergelijking met zenuwstelsel: snel
maar kort).
Ze circuleren in het bloed en binden zich aan specifieke receptoren op of in doelcellen.
Ze wijzigen de doorlaatbaarheid van de membraan, activeren of inactiveren belangrijke
enzymen of wijzigen de genetische activiteit.
Regulering van hormoonafgifte
– Humorale (vloeibare) prikkels
• Veranderingen in samenstelling van extracellulaire vloeistof
• Bv. concentratie Ca2+ in bloed reguleert rechtstreeks de afgifte van het
parathyroïdaal hormoon en van calcitonine
• Bv. glucose in bloed reguleert rechtstreeks afgifte van insuline en
glucagon uit pancreas
– Hormonale prikkels
• Bijv. thyroïd stimulerend hormoon (TSH) veroorzaakt de afgifte van
schildklierhormonen
– Neurale prikkels
• Bijv. afgifte van adrenaline door de bijnieren bij prikkeling door
sympathische zenuwvezels
Hormoonspiegels in bloed
• Hormoonspiegels variëren tussen bepaalde grenzen, waarbij de hormoonsecretie
meestal wordt gecontroleerd door negatieve feedbacksystemen:
– Prikkel hormoonsecretie vermindering prikkel door effect van hormoon
hormoonsecretie daalt door directe of indirecte negatieve feedback
– Vb. directe of indirecte negatieve feedback: (zie ook schema dia 16!)
• Direct: humorale prikkels die hormoonproductie rechtstreeks
beïnvloeden: vb. glucose: directe invloed op insuline productie
154
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur savannahmaldoy. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
