Psychologie
Hoofdstuk 3: sensatie en perceptie
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.1 Hoe verandert stimulatie in sensatie?
Hersenen nemen wereld indirect waar, zintuigen zetten stimuli om id taal vh zenuwstelsel.
==> neurale impulsen (er gebeurt een codering)
Sensatie = gewaarwording vd stimulus
Perceptie = waarneming, interpretatie vd stimulus (wat maken onze hersenen ervan?)
Gemeenschappelijk tss alle zintuigen:
• Transductie
• Sensorische adaptatie
• Drempels
Transductie
• Stimulatie in sensatie veranderen
• Sensorische receptoren zetten informatie vd stimulus om in elektrochemische signalen
• Stimulus zelf komt nt in de hersenen, wel informatie over de stimulus id vorm van een
neurale impuls
Sensorische adaptatie
• Zintuigen registreren vooralen veranderingen (muziek id winkel zodat klanten op hun gemak
zijn)
• Zintuigen w ongevoeliger naarmate een stimulus langer aanhoudt
Drempels
• Minimum hoeveelh fysische energie die nodig is om door de receptoren opgemerkt te
worden (mug die op je huid landt, voel je niet. Pas wnr hij prikt, voel je het).
• Verschillen van persoon tot persoon
• Niet absoluut: gn scherpe grens/ grens varieert (= verschildrempel)
Signaaldetectietheorie
• Sensatie is afhankelijk vd stimulus, achtergrondstimulus en de detector
• Klassieke psychofysica: enkel de drempelwaarde
• Nu: variatie ih menselijke oordeel
o Hoe belangrijk vind ik wat ik hoor/wat verwacht ik te horen?
, 3.2 Waarin lijken de zintuigen op elkaar en waarin verschillen ze?
Gelijkenissen Verschillen
• Zintuigen zetten stimumusenergie om • In werkwijze: elk zintuig prikt eigen
in neurale impulsen soort informatie op en stuurt dit door
• Zijn gevoeliger voor verandering dan naar zijn eigen verwerkingsgebeid id
voor constante stimulatie hersenen
• Veschaffen ons informatie over de
wereld
Gezichtsvermogen
• Informatie uit lichtgolven, pupil laat meer of minder licht door
• Lens stelt beeld scherp in retina
o Transductie via fotoreceptoren naar neurale signalen
• Verwerking id hersenen
Lichtgolven worden opgevangen door de pupil
• Blinde vlek?
o Waar de oogzenuw het oog verlaat
o Onze hersenen corrigeren (doordat we met beide ogen kijken)
• Verwerking v visuele sensatie d de hersenen
o Visuele cortex: kijken met onze ogen, maar we zien met onze hersenen
▪ Kleur, vorm, omtrek, beweging
▪ Combineren met andere hersensgebieden: herinneringen, emoties, tastzin,
lichaamspositie...
Dus: gewaarwording is bij meeste mensen gelijk, maar perceptie kan verschillen (kleurenblind,
helderheid...)
Gehoor
• Geluidsgolven: trillingen, luchtmoleculen w heen en weer gestuwd via de lucht
• Hoe horen we geluidgolven?
o Geluidgolven – trommelvlies – 3 gehoorbeentjes – slakkenhuis – cochlea
o Cochlea – golfbeweging in vloeistof – haarcellen op basilair membraan
o Haarcellen zetten mechanisme trillingen om in neurale impulsen – hersenstam –
auditieve cortex in temporaalkwab
• Gehoorverlies door: veroudering, ziekte, geluidoverlast
o Welzijn-en gezondheidsorganisatie klagen aan dat jongeren op jonge leeftijd al
gehoorschade hebben door te luide muziek
!Tinnitus!
• Suizen, fluit, gebrom... zonder geluidbron = neurlogisch
• Oorzaken: acute overbelasting, gehoorverlies en compensatie of stress, medicatie,
genotsmiddelen, zout
• Psychisch erg belastend!