Dit is de verkorte versie van een grote samenvatting die ik hier op ook Stuvia heb geplaatst. Dit document bevat de belangrijkste data en begrippen die je moet kennen voor het examen
Deel I: Ontwikkeling Stadstaten
1. INTRODUCTIE
1.1. OUDE NABIJE OOSTEN? WAT IS HET?
▪ WANNEER hebben we deze geschiedenis?
o 10de millennium V.Chr. – 331 V. Chr. (> Alexander De Grote’s veroveringstochten in Perzië): Opdeling:
3 000 tot 1 600 > PERIODE VAN DE STADSTATEN
1 600 tot 1 000 > PERIODE TERRITORIALE STATEN
1 000 tot 331 > PERIODE DER RIJKEN
1.2. WELKE BRONNEN HEBBEN WE?
1.3. GEOGRAFIE: WAAR BEVINDEN WE ONS?
, 1.4. CHRONOLOGIE VAN MESOPOTAMIË
▪ De chronologie is onzeker en nog steeds het onderwerp van felle controverse.
o 3 TYPES DATERING (voor onzekere periodes): lange, midden en korte chronologie.
ZEKER TOT REDELIJK ZEKER
▪ 311 – 747 V.Chr.: SELEUCIDISCHE tijdperk (Babylonië) dankzij CANON CLAUDIUS PTOLEMAIUS:
o Lijst Perzisch-Babylonische vorsten: Nabonassar > Alexander
o Beschrijving regeringslengtes
o Tijdens elke regeringsperiode vinden we beschrijvingen v. zonsverduistering in Babylon en Alexandrië
(> door hedendaagse techno → astronomisch controleerbaar)
▪ Aanvullingen andere documenten:
o ASSYRISCHE EPONIEMEN met astronomische observaties (= in die periode mocht een hoge ambtenaar zijn
naam aan een jaar geven; grote eer)
BEGINNEN ONZEKERHEID (8STE – 15DE E. V. CHR.)
▪ Documenten zijn FRAGMENTARISCH:
o Assyrische eponiemenlijsten
o Assyrische en Babylonische koningslijsten
Bevat zowel prehistorisch, vermoedelijk mythische Vroeg-Dynastische heersers (met onmogelijk
lange regeringsperiode) als latere, historisch geattesteerde heersers (cf. Gilgamesh en zijn vader
Lugalbanda)
Hoewel de vroegste heersers op de lijst niet historisch geattesteerd zijn, is het mogelijk dat het
om historische heersers gaat die later gemythiseerd en toegevoegd zijn.
Bv. Enmebaragesi = koning in Kish omstreeks 2 600. > vroegste heerser wiens historiciteit kan
bewezen worden a.d.h.v. onafhankelijk epigrafische bewijs
▪ Archiefdocumenten vermelden internationale overeenkomstigheden tussen Assyrische, Babylonische, Egyptische
en Hettitische dynastieën
O.b.v. deze synchronismen heeft men een CHRONOLOGISCH KADER proberen op te stellen
> foutmarge van 10 – 15 jaar
ONZEKERHEID (15DE E. EN VROEGER V. CHR.): 3 SYSTEMEN
▪ Het vertrekpunt is een astronomisch fenomeen, opgetekend in een verzameling van omina (> mv. omen =
voortekens) uit de bib van Assurbanipal in Nineve (stad Irak). Het VENUSTABLETTEN van de astrologische reeks
ENUMA ANU ENLIL vermeldt het opkomen van de planeet Venus samen met de zon tijdens het 1e jaar van de
regering van koning Ammisaduqa.
o BELANGRIJK: periodiek fenomeen (om de 16 jaar), waardoor we specifieker kunnen dateren, MAAR
problematisch, want ABSOLUTE DATERING hangt af van de tijdspanne die men bepaalt tussen de OUD-
BABYLONISCHE DYNASTIE en de (door astronomie) zeker te dateren periodes > 3 SYSTEMEN
o We nemen de regeringsperiode van HAMMURABI van BABYLON als ankerpunt
1848-1806 = lange chronologie
1792-1750 = midden chronologie (> klopt niet, maar toch referentiepunt: foutmarge 0-100 jaar)
Minste moeite datering Assyrische en oud Egyptische geschiedenis
1728-1686 = korte chronologie
VENUSTABLETTEN VAN ENUMA ANU ENLIL (ZIE WIKI https://mamaija.net/wiki/Venus-Tafeln_des_Ammi-saduqa)
, 1.5. PREHISTORISCHE ONTWIKKELINGEN (foutmarge groot > geen geschreven bronnen)
I. Overgang JAGEN-VERZAMELEN naar LANDBOUW (11 000 – 9 000)
▪ NEOLITISCHE REV. (9 000 V.Chr.)
o Men ruilde een MAKKELIJKE LEVENSSTIJL in voor een MOEILIJKE. WAAROM? 6 hypothesen:
ECOLOGISCHE HYPO
TECHNOLOGISCHE HYPO
DIFFUSIETHEORIEËN
BEVOLKINGSDRUKTHEORIEËN
KLIMATOLOGISCHE VERKLARINGEN
SCHAARSTE HYPO
II. NATUFISCHE CULTUUR in de LEVANT (12 500 – 9 000)
III. PREKERAMISCH NEOLITHICUM (10 000 – 6 500)
PRE-POTTERY NEOLITHICUM A (PPNA) (10 000 – 8 800)
PRE-POTTERY NEOLITHICUM B (PPNB) (8 800 – 6 500)
IV. Prehistorische LANDBOUWGEMEENSCHAPPEN in MESOPOTAMIË (6 500 – 3 700)
, 2. 4DE MILLENNIUM: HET URUK-FENOMEEN
▪ 4de millennium: culminatie culturele processen (Zuid-Mesopotamië) leiden tot innovaties:
2.1. STEDELIJKE REVOLUTIE
▪ DATERING: Zuid-Meso > 1ste helft 4de millennium; Noord-Meso > 2de helft 4de millennium
▪ URUK: DE EERSTE STAD, maar WAAROM?
o Differentiatie aan voedsel
o ARBEIDSSPECIALISATIE
o Technologische ontwikkelingen en SYSTEEM VAN RUILHANDEL
o ONTSTAAN AUTORITEIT voor de organisatie en RUILHANDEL
o Beginnende RELIGIE
Tempel = centraal instituut (vaak artificieel en ommuurd) bv. Uruk:
▪ EANNA DISTRICT (< Inanna = godin oorlog en liefde (cf. venustabletten)
▪ ANU DISTRICT (< godin Anu)
Vb. URUK VAAK
o Ontstaan ADMINISTRATIE
o Beginnende SOCIALE STRATIFICATIE = Beroep/titel bepaalt plaats en rand in maatschappij
o RURALE BEVOLKING: landbouwers, vissers, herders
Gemeenschappen met weinig differentiatie
Schatplichtige relatie met stad
o Stedelijke bevolking
afhankelijk van rurale gemeenschappen voor levensonderhoud
Hiërarchisch opgesteld: tempelpersoneel
2.2. ONTWIKKELING VAN HET SCHRIFT EN ADMINISTRATIE
▪ Ca. 3500: boekhoudkundige tabletten (Eanna tempeldistrict; Uruk)
▪ Zegels, bullae en TELSTENEN (kleine objecten waar men mee telde) VÓÓR ONTSTAAN SCHRIFT
o Vanaf 9 Millennium: eerst eenvoudig later complex → 5 – 4de millennium
de de
o Vanaf 7de millennium: stempelzegels
▪ Identificatie autoriteit die garant staat ter controle van bv. Inhoud
o Vanaf 4de millennium: cilinderzegels
▪ efficiëntie door snelheid en grootte van afroloppervlak (zelfde doel)
▪ Gebruikt bij afsluiten van contracten (= soort handtekening)
▪ Opmerkelijk: telstenen worden bewaard in HOLLE KLEIEN BOL = BULLA, vaak
verzegeld door werkgever/verloner (> loonbriefje avant la lettre)
▪ Belangrijk in evolutie naar schrift: SCHEIDING AANTALLEN EN GOEDEREN
o Men probeert dus niet meer voor 4 schapen = 4 telstenen te gebruiken, maar kerven het aantal in de
klei in
▪ Ontstaan NUMERIEKE TABLETTEN: Scheiding aantallen en goederen. In vorm van bullae
of rechthoekig VOORDEEL: men hoeft de bol niet meer
open te breken om te zien wat erin zit. → uiteindelijk
bleken tabletten efficiënter en werden ze meer
gebruikt dan bullae
▪ PICTOGRAFISCHE TABLETTEN → wordt complexer BEGIN ONTSTAAN SCHRIFT
• EERSTE VORM VAN SCHRIFT om betekenis uit te drukken d.m.v. pictogrammen
• Opmerkelijk: probeersel om namen uit te drukken (representeert niet alleen object,
maar ook naam/klank van het object) = REBUS PRINCIPE (maar zegel
nog steeds uitgerold op tablet)
• = proto-spijkerschrift
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur FearOfTheFury. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
