Samenvatting Algemene economie 2021-2022
1. Wat is economie?
Object, doel en methode van de economische
wetenschap
1.1 Inleiding
Economische wetenschap geeft inzicht in organisatie van maatschappij vanuit specifieke invalshoek
om betere beslissingen te kunnen nemen in het dagelijks leven
om problemen van de wereld waarin we leven beter te begrijpen
om beter beleid te kunnen voeren
1.2 Het economisch probleem: veelvuldige behoefte vs. schaarse
middelen
Enerzijds heeft iedereen heel veel behoeften, maar anderzijds zijn we allemaal beperkt in middelen
om in deze behoeften te voorzien
keuzegedrag om met die schaarse middelen in bepaalde behoeften te voorzien, wordt bestudeert
in economie
Opportuniteitskost = waarde van het beste alternatief dat men opgeeft door keuze te maken
vb. opportuniteitskost van studeren = full time loon, bedrijfswagen, maaltijdcheques…
Economie = wetenschap die menselijk gedrag bestudeert als een relatie tussen behoeften en
schaarse middelen die alternatieve toepassingen hebben
= sociale wetenschap die het beheer van schaarse middelen tot voorwerp heeft
Beheer van beschikbare middelen omvat 3 typische problemen:
1. Allocatieprobleem = bepalen wat, hoeveel en hoe je produceert
2. Distributieprobleem = bepalen voor wie je produceert
3. Stabilisatieprobleem = volledige aanwending van de middelen nastreven, alle input benutten
Economie valt op te delen in 2 grote takken
1. Micro-economie
= hoe nemen individuen en bedrijven (individuele economische agenten) beslissingen
voornamelijk betrekking op allocatie- en distributieproblemen
vb. student die budget moet verdelen over kot, vervoer, eten…
2. Macro-economie
= hoe wordt economie als geheel, op geaggregeerd niveau, beïnvloedt
voornamelijk betrekking op stabilisatieprobleem
vb. inflatie, economische groei op niveau van een gewest, land, werelddeel…
1
,Samenvatting Algemene economie 2021-2022
1.3 Het productieproces
Productie = alle activiteiten waardoor goederen en diensten tot stand worden gebracht en op
gepaste tijd en plaats ter beschikking gesteld worden van consumenten door inzet van
schaarse middelen
‘Goederen en diensten’ = economische goederen = consumptiegoederen en kapitaalgoederen
Consumptiegoederen = goederen die zo door de consument geconsumeerd kunnen worden
Kapitaalgoederen = goederen die gebruikt worden om andere goederen te produceren
‘Schaarse middelen’ = productiefactoren/inputs = arbeid (L), natuur (N) en kapitaal (K)
Arbeid (L) = fysiek of intellectueel geleverd werk in manuren, -dagen of -weken
Natuur (N) = alle natuurlijke rijkdommen (land, water, mineralen, lucht…)
Kapitaal (K) = alle goederen die gebruikt worden om andere goederen te produceren
Ondernemersinitiatief = 4de input = creativiteit, vindingrijkheid van de ondernemer
Arbeid, natuur en kapitaal = input
worden in productie ingebracht om tot output te
komen = economische goederen
ofwel klaar voor consument = consumptiegoed
ofwel kapitaalgoed, verhogen van kapitaalgoederen
= investeren
! kapitaalgoed = afgeleide, aangezien het eerst
geproduceerd moet worden via natuur en arbeid om
nadien te functioneren als kapitaalgoed
Productiefunctie = technische relatie tussen hoeveelheid productiefactoren (inputs) en maximale
hoeveelheid economische goederen (output) die men daarmee kan produceren
X = f(L,K,N)
Concave productiefunctie (bolling weg van oorsprong) afnemend marginaal product
Convexe productiefunctie (bolling naar oorsprong toe) toenemend marginaal product
Marginaal product = met hoeveel stijgt Y als X met 1 eenheid toeneemt
> 0 positief verband tussen X en Y
< 0 negatief verband tussen x en Y
1.4 De productiemogelijkheden van een land: curve van de
productiemogelijkheden
Productiemogelijkhedencurve = alle combinaties van goederen en diensten die kunnen
geproduceerd worden bij volledige aanwending van beschikbare productiefactoren (input)
illustreert schaarste, opportuniteitskost, keuze-, stabilisatie- en allocatieprobleem
2
, Samenvatting Algemene economie 2021-2022
! bij alle punten op curve wordt volledige input benut = economisch haalbaar en efficiënt
punten onder curve kunnen ook geproduceerd worden, maar zijn economisch inefficiënt
punten boven curve zijn economisch onhaalbaar, omdat deze meer input vereisen
1.5 Het verruimen van de productiemogelijkheden van een land
3 belangrijke factoren (determinanten) die bepalen of verruiming van productiemogelijkheden kan
- Arbeidsverdeling en specialisatie
- Vooruitgang in technologische kennis
- Wijzigingen in economische ordering (= wetten, regels, instituten)
deze 3 determinanten samen = technologische vooruitgang (T)
X = f(L,N,K,T)
1.6 Het marktmechanisme vs. centrale planning
Hoe wordt het allocatie- en distributieprobleem opgelost?
- Centraal geleide economie (= centrale planning)
= centraal orgaan (vb. overheid) stelt plan op over wat, hoeveel en hoe inzake productie
vb. Noord-Korea, Cuba, voormalige Oostbloklanden
werkt beter bij kapitaalgoederen en aangezien huidige maatschappij eerder gericht is op
consumptiegoederen, verdwijnt deze vorm steeds meer
probleem:
o Nood aan volledig intern consistent plan
o Nood aan controle van het plan bureaucratie en administratieve inefficiëntie
o Tekort aan flexibiliteit
o Weinig tot geen motivatie om het anders/beter te doen
Markteconomie
= vrije prijsvorming staat centraal, brengt wensen van vragers & aanbieders samen en stuurt
Prijsmechanisme heeft 3 functies
o Geeft info over relatieve schaarste
o Geeft signalen/prikkels voor producenten en consumenten
o Primaire inkomensverdeling
efficiënt systeem met automatische prijsbepaling, zorgt dus zelf voor evenwicht
overheid mag zich hier in theorie niet in moeien
probleem: alleen efficiënt in ideaaltypische situatie, in praktijk vaak problemen die
efficiëntie teniet doen, vb.:
Signaalfunctie wordt verstoord bij monopolie
Publieke goederen worden door eigenschappen niet aangeboden door markt
Externe effecten worden niet verrekend via de markt
Primaire inkomensverdeling is niet altijd sociaal aanvaardbaar
- Gemengde economie
= markteconomie met overheidscorrectie
3
