Sharon Van Assche 201911459
2020-2021
HISTORISCHE
REFLECTIE
,The handsmaid’s tale
Margaret Atwood: heeft dit boek uitgebracht, daarna serie. Je valt in een wereld, onbestemde toekomst,
waar je terecht komt in een dystopische samenleving (= wereld waarin we liever niet terecht komen,
worst case scenario uit toekomst). Christelijke fundamentalisten zijn in gegaan op deze situatie.
Vrouwenrechten en reproductieve rechten (bv recht op abortus) zagen ze als een verkeerde weg, op het
moment dat Amerika minder kinderen kreeg. Je krijgt een samenleving die opgedeeld is in een aantal
groepen: vrouwen van de commanders (privilege), martens (kunnen geen kinderen krijgen: gebruikt als
huisslaven), tantes (=vrouwen die nog zwanger kunnen worden, worden toegewezen aan commanders,
ze worden iedere maand verkracht om ze te bezwangeren en de populatie op pijl te krijgen). Één van
deze vrouwen (June) wordt aangesproken als Offfred (= ze behoort toe aan Fred). Haar volledige
identiteit wordt volledig uitgewist in dit verhaal. De serie is opgebouwd dat je midden in de actie valt,
midden in de wereld. Naarmate het verhaal ontwikkeld zijn er een aantal flashbacks. Is een zeer goed
verhaal, geeft een goed beeld over hoe vrouwen aan de kant worden geschoven. Wordt ook gebruikt als
opstap, het heeft een enorm culturele invloed (voorbeeldje protest Trump met kledij van handmaid’s
tale). Deze tv serie heeft een enorme impact gehad, heel wat mensen aangesproken. Het is een cultureel
icoon geworden van de manier waarop vrouwenrechten kunnen worden bestreden. De
toekomstverhalen zijn meer dan een goed verhaal, hebben een zekere impact en kunnen mensen tot
actie zetten.
1985 werd het verhaal gepubliceerd, dit is belangrijk (rode draad doorheen cursus). We mogen dit
verhaal niet gebruiken als voorspelling, maar we moeten het bekijken als een historische bron,
getuigenis wat er gebeurde in 1985, de angst zorgen voor morgen. Naar het einde van de jaren 60 toe is
er een tweede feministische golf. Vooral vrouwen van een hogere middenklasse streven naar stemrecht.
De tweede feministische golf gaat een stuk verder, eist voor gelijke rechten met mannen. Dit had te
maken met reproductieve rechten, die vrouwen de mogelijkheid geeft om te beslissen wat ze met hun
lichaam willen doen (recht op anticonceptie, recht op abortus). In de jaren 70 geeft de golf een schokgolf
in de samenleving, vrouwen krijgen meer gelijkheid toegewezen. In de loop van de jaren 80 komt er een
tegenbeweging, zij is mee in de tweede feministische golf, er ontstaat een tegenbeweging. Ze
projecteert angst op tegenbeweging naar wat er zou gebeuren, het boek wordt geschreven als
waarschuwing. Dit is de kracht van toekomstverhalen, ze vertrekken vanuit een historische gebeurtenis
waar de elementen die aanwezig zijn gebruikt worden om een waarschuwing te geven voor wat er zou
kunnen gebeuren. Het geeft een weerspiegeling van de tijd (hier vallen we in de les terug:
toekomstverhalen gebruiken om naar het verleden te kijken = ZORGEN VOOR MORGEN).
Historische reflectie is zinvol voor sociaal werk: moeten we ons zorgen maken voor morgen? Gaan we
met deze samenleving wel de goede kant uit? Moeten we ergens tegen opkomen? Hoe kunnen we
ervoor zorgen dat we deze samenleving ten goede veranderen?
, Aesopus “The boy who cried wolf”
Francis Barlow
Flashback van Offred: ze stelt een belangrijke vraag (heeft rechtstreeks te maken met betoging):
‘Waarom heb ik dit niet zien aankomen?’. Het is een verwijt dat ze zichzelf maakt, waarom ben ik niet
alerter geweest. Dan kom je op een grote belangrijke vraag als er zich in de samenleving een bepaalde
evolutie manifesteert die je als kwalijk beschouwt, moet je dan daar tegen actie ondernemen? En zo ja,
wanneer moet je daar dan mensen proberen in mee krijgen?
De fabel: the boy who cried wolf: de crywolfsyndroom: een jongetje wordt door een dorpsgemeenschap
aangeduid om de kudde te woeden, jongentje denkt: ik ga een grap uithalen. Hij maakt een grap en
roept ‘de wolf is daar’. Samenleving schrikt en stelt zich klaar om de wolf aan te vallen. Het moment dat
ze de kudde proberen te redden, zien ze dat het jongentje aan het lachen is. Een tijdje later probeert hij
de dorpsgemeenschap opnieuw te grazen te nemen. Deze keer geloofde niet iedereen het, maar een
aantal dorpsbewoners nemen toch maar het zekere voor het onzekere. Als het jongentje deze keer echt
een wolf ziet en het tegen de dorpsgemeenschap zegt, gelooft niemand het meer. De wolf was er deze
keer effectief en de kudde wordt uitgeroeid, sommige dorpsbewoners worden zelf slachtoffer. Moraal:
het moment waarop je de gemeenschap alarmeert moet je goed gekozen zijn. De vraag die Offred stelt
‘Waarom heb ik dit niet zien aankomen’, met deze fabel kan je jou afvragen ‘wanneer moet je een
bepaald probleem in de samenleving aankaarten?’ -> doe je dit te vroeg, dan zien veel mensen de
gevolgen er niet van. Bijvoorbeeld: klimaatopwarming: als je in de jaren 80 in grote schaal mensen
proberen activeren hebben voor de gevolgen van de klimaatopwarming, zullen er maar weinig belang of
geloof aan hechten. Pas vanaf de jaren 90 bracht IPC heel duidelijk dat de klimaatopwarming een feit is
en het op korte termijn enorme gevolgen kan hebben. Zelf met wetenschappelijke bewijzen was het zeer
moeilijk om mensen te sensibiliseren. Als je dus te vroeg alarm slaat denken mensen beetgenomen te
worden. We kunnen dit linken met Offred: want zij zag het probleem te laat, en nu zitten ze ermee.
‘Eigenlijk zijn we te laat in gang geschoten’ -> en dan zit je met de gebakken peren, je kan de klok niet
meer terugdraaien. Je moet zoeken naar een manier om tijdig een probleem aan te kaarten zodat je
voldoende draagkracht kan krijgen waardoor er een mentaliteits- / gedragswijziging komt.
, Waarom namen mijnwerkers een kooitje met kanarie mee in de mijn?
➔ Kanaries zijn gevoelig aan veranderingen in luchtomgeving, als er schadelijke gassen vrijkwamen
gingen vielen ze flauw. Daarom wisten de mijnwerkers dat ze de mijn snel moesten verlaten. Één
van de functies die een sociaal werkers hebben is de signaalfunctie: we worden
eerstelijnswerkers genoemd. We gaan zeer dicht in de samenleving op een heel wat kwetsbare
groepen. We zijn gevoelig voor bepaalde veranderingen en ontwikkelingen die zich eerst in de
kwetsbare groepen manifesteren. Naast de hulpverlening hebben we ook een
verantwoordelijkheid om problemen te signaleren, zowel in organisaties als beleid.
Zorgen voor morgen
Niet alle hoofdstukken worden gebruikt. Je krijgt een verwerkingsbundel (hier staan voorbeeldvragen in).
Examen: vooral linken leggen!
Hoofdstuk 1: droom- en doemscenario’s
Toekomst van gisteren
= we gaan toekomstverhalen aanschouwen als een historische bron
=Een soort van beeld van een bepaalde periode
‘Hoe ziet de samenleving eruit waarin ze werden geschreven?’
Dystopische toekomst = worstcasescenario
Emile Souvestre, Le monde tel qu’il sera 1846
Komt uit een toekomstverhaal. Je moet data niet exact vanbuiten kunnen van prenten. Je ziet een
voorspelling waarin kinderen gekweekt worden, in buisjes/kooien/glazen omhulsels. Kinderen zullen in
de toekomst niet via de natuurlijke manier ter wereld komen, maar we zullen ze zelf maken. In de creatie
van de proefbuizen kunnen we al toewijzen wat ze later worden (onderwijzer, politieagent,…). Het is een
zeer visionaire voorstelling, we zien al IVF, tegelijkertijd zijn we al zover in de wetenschap dat genetische
manipulatie mogelijk is. Maar als we dit doen, hebben mensen dan wel nog vrijheid? Als ze niet voor
eigen zelfontplooiing kunnen instaan? Als alles al vastgelegd staat?
