Recht: samenvatting deel I
Hoofdstuk 1: algemene inleiding
2 Het begrip recht
2.2 Een geheel van algemeen geldende normatieve regels
2.2.2 Aanvullend of dwingend recht
Dwingend recht
moet nageleefd worden ANDERS sanctie
opdeling:
o regels die openbare orde en goede zeden aanbelangen
o regels die zwakkere personen beschermen (minderjarigen,
onbekwaamverklaarden)
Aanvullend recht
Geld enkel als er geen andere regeling getroffen is
Vullen overeenkomsten aan als er niets bepaald is
Keuze tussen volgen aanvullingen wet OF afwijkende overeenkomst sluiten
2.2.3 algemene of individuele normen
Algemene normen
Gelden voor alle rechtssubjecten in feitelijke omstandigheden
Soms vaag à rechter bepaald (zware schuld, kennelijk grove fout,…)
Individuele normen
Weinig die betrekking hebben op bepaalde rechtssubjecten
2.3 door de staat opgelegde of ontvangen en bekrachtigde normen
merendeel rechtsregels door overheid
sommige normen ontstaan door gewoonte:
herhaaldelijke gedraging van rechtssubjecten + door overheid opgelegde sanctie
ontstaan à wet onvolledig OF invullen van algemene regel
rechtsregels door rechtspraak
2.4 afdwingbare normen
doel rechtsregels à afdwingen bepaald gedrag
noodzakelijk à afdwingbaar systeem
staat:
afdwingen rechtsregels m.b.v. geweld
sancties voorzien
nodige structuren organiseren die oordelen over naleving wetten en sancties
uitvoeren
2.5 normen die de ordening van het maatschappelijk leven beogen
mens is individueel en sociaal wezen:
individueel à wilt materiële en geestelijke aspiraties bereiken à conflict met
medeburgers die zelfde doelen nastreven
sociaal à heeft voor bereiken zelfontwikkeling anderen nodig
Recht pg. 1
, taak recht à orde scheppen
Hoofdstuk 2: indelingen van het recht
2 Privaatrecht – publiekrecht
publiekrecht
algemeen belang
inrichting, organisatie, werking staat, zijn onderdelen en organen, burgers, andere
staten en internationale rechtspersonen
openbaar gezag
privaatrecht
private belangen
rechtsverhoudingen tussen burgers onderling en publiekrechtelijke rechtspersonen
(gelijk met burgers)
2.1 Publiekrecht
grondwettelijk of constitutioneel recht
vestiging, structuur en uitoefening soevereinde gezag
regelt inrichting staatsmachten , onderlinge verhoudingen en grondrechten voor
burgers
hoofdzakelijk Grondwet
administratief recht
=bestuursrecht
Inrichting en werking UM (= uitvoerende macht)
Principes à grondwettelijk recht
Bepaalt hoe staat en onderverdelingen (provincies, gemeenten, openbare
instellingen) functioneren
Onteigening, ruimtelijke ordening, stedenbouw
Systeem van vergunningen à groot belang
Milieurecht, energierecht, recht natuurbehoud, ambtenarenrecht, mediarecht en
onderwijsrecht
Strafrecht
Twee takken:
o materiële strafrecht
- strafbare feiten/misdrijven
- soorten misdrijven:
Misdrijf: Rechtbank: Gevangenisstraf: Werkstraf: Geldboete:
Overtredingen Politierechtbank 1-7 dagen 20-45 uren 1-25 euro
Wanbedrijven Correctioneel 8-5 jaar tenzij 45-300 uren Min. 26 euro
gecorrectionele
misdaad à 30 jaar
Misdaden Hof van assissen 5 jaar – levenslang Min 26 euro
o formele strafrecht
- regels wijze onderzoek naar ev. misdrijven, hoe procedure rechtbank
verloopt, wijze uitvoering uitgesproken straffen à in Wetboek van
Strafvordering
- geen misdrijf en geen straf zonder wet
fiscaal recht
heffen en innen van belastingen
Recht pg. 2
, directe (bv. Inkomstenbelasting) of indirecte belastingen (bv. Erf-en
registratiebelasting, btw)
2.2 Het privaatrecht
burgerlijk recht
gemeen privaatrecht
gemeenschappelijk aan alle burgers
Burgerlijk Wetboek
Regelt courante verhoudingen tussen mensen
Rechtstakken:
o Personenrecht
- Persoon als enkeling in de maatschappij
- Naamgeving, opmaken aktes van burgerlijke stand, bekwaamheid
personen
o Goederenrecht
- Behandelt verhouding rechtssubjecten en rechtsobjecten
- Eigendomsrecht, vruchtgebruik, mede-eigendom
o Familierecht
- Verhoudingen van mensen die verwant zijn aan mekaar
- Huwelijk, wettelijk samenwonend, geboorte
- Afstamming, ouderlijk gezag, echtscheiding
o Familiaal vermogensrecht
- Relatievermogensrecht
- Twee onderdelen:
- Erfrecht, schenkingen, testamenten
- Huwelijksvermogensrecht
- Regels voor vermogens, goederen van echtgenoten tijdens en na
huwelijk, regels bij overlijden
o recht
- Wijzen waarop vrijwillig aangegane verplichtingen ontstaan en
gevolgen
o Internationaal privaatrecht
- Bevoegdheden Belgische rechters en aanwijzing
grensoverschrijdende gevallen voor grensoverschrijdende gevallen
Internationaal privaatrecht (IPR) à bevat collisieregels à bepaalt hoe conflict
opgelost moet worden
2.3 Enkele ‘gemengde’ takken
Ondernemings- en economisch recht
Prijsbeleid, strijd tegen economisch machtsmisbruik en dergelijke
Overheid treedt op als beheerder algemeen belang OMDAT liberalisme ongelijkheid
tussen ondernemers tot gevolg zou hebben
Ingrijpen overheid op economisch leven geregeld wordt
Ondernemingsrecht niet afwijkend à burgerlijke wetboek
Wetboek economisch recht
Vennootschapsrecht
Oprichting, structuur, werking en verantwoordelijkheden van vennootschappen en
organen
Recht pg. 3
, Wetboek van vennootschappen verenigingen
Burgerlijk procesrecht
Organisatie rechterlijke macht , bevoegdheid rechtbanken, rechtsplegingsprocedure
i.v.m. privaatrechtelijke geschillen
Sociaal recht
Twee takken:
o Arbeidsrecht
- Individuele en collectieve relaties tussen werknemers en werkgevers
- Arbeidsovereenkomst, zondagsrust
- Collectief arbeidsrecht à verhoudingen wn’s en wg’s in groep à
voorschriften syndicale vrijheid, vakorganisaties,
ondernemingsraden, paritaire comités, staking
o Socialezekerheidsrecht
- Overheid voorziet als behoeder van algemeen belang à sociale
maatregelen waar burgers van kunnen genieten
- Regeling arbeidsongevallen, ziekte, werkloosheid, pensioen
Arbeidsrecht à privaat
Socialezekerheidsrecht à publiek
3 Supranationaal recht vs. nationaalrecht
Internationaal publiekrecht
Volkenrecht
Verhoudingen ordenen tussen staten onderling en tov andere tot internationaal
rechtsverkeer toegelaten rechtssubjecten + structuur en bevoegdheden van
organisaties regelen
Figuur 1 pagina 38
4 objectief recht vs. subjectief recht
Objectief recht
Concreet probleem regelen
Subjectief recht
Individualisering van de rechtsregel
Bv. Recht van meningsuiting
4.2 Burgerlijke subjectieve rechten
Volgen uit privaatrecht
Onderverdeling:
Vermogensrechten
o Hebben geldwaarde
o Subgroepen:
- Vorderingsrechten
Persoon (schuldeiser) mag een prestatie eisen
Een doen, geven, niet-doen door schuldenaar
- Zakelijke rechten
Subjectieve rechten à persoon algemene of bepaalde
bevoegdheid over zeker zaak krijgt
Andere personen à recht eerbiedigen + titularis niet storen
Recht pg. 4
