Deel 1 – Ouderschap onder druk?
Hoofdstuk 1: Onderkennen, verwerken &
aanvaarden
Video: www.dewereldvanpuck.nl
Welke soort handicap is ook bepalend hoe het ervaren wordt door de ouders.
I. Periode van onderkenning:
Periode waarin dat er zorgen worden gemaakt door ouders van “er
is iets mis”. Bij Down is dat een korte periode.
Kort na de bevalling of er helemaal niets aanzien.
Weten dat er iets aan de hand is, maar niet weten wat.
Het is een heel rekbare periode: hier kort, maar kinderen bv. met
een licht verstandelijke beperking op latere leeftijd vaststellen, maar
vaak hebben ouders wel al iets door. Dus deze periode is dan
langer.
Belangrijke periode met veel twijfel, onzekerheid, maar ook hoop
dat ze het toch niet bij het rechte eind hebben.
II. Diagnosemededeling:
Er wordt een sticker opgeplakt, “je kind heeft deze handicap”.
Heel vaak beleven ouders deze mededeling als heel negatief.
Vaak nog onpersoonlijk, bot, omslachtig gebracht. Er worden nog
steeds vandaag de dag woorden: instellingskindjes gebruikt, je kind
zal niet zelfstandig kunnen leven (op voorhand al conclusies geven).
Extra zwaar als de boodschap op een negatieve manier gegeven
wordt, kan ook op positieve manier (zie later).
III. Een reactie van de ouders op de diagnose:
, Vaak ervaren van ik hoef dit kind niet, ik kan niets met dat kind.
Komt heel hard aan bij buitenstaanders, maar is niet abnormaal na
zo’n vaststelling, maar is een hele shock. Het is zeker niets
uitzonderlijks! Het hoeft ook niet te betekenen dat deze ouders hun
kind niet graag zien, vaak achteraf ervoor schamen en erop
terugkomen. Vanuit die onzekerheid, angst voor de toekomst, shock
kunnen deze negatieve emoties naar boven komen.
Op voorhand vaak al negatief kijken naar handicap. Ze hebben een
negatief referentiekader over handicap en dat bepaald ook hun
reactie. Vaak ook zeggen dat voor die broer of zus vaak geen
verschil: gewoon een baby waarmee ze kunnen spelen, dus dat
negatief referentiekader hebben zij nog niet. Vaak geven ouders aan
dat ze weinig kennis, info hebben over de wereld waarin ze terecht
zijn gekomen. Via internet, hulpverleners, lotgenoten aan info
komen.
Ook naar buiten gaan met hun kind. Moeilijk, voelen zich alleen,
anders dan andere ouders, verdriet ervaren terwijl andere ouders
vaak geluk ervaren. Afsluiten van de buitenwereld.
IV. Verwerking:
Info geven kan helpen, maar ook zien hoe het evolueert (“Ik zie het
al niet meer als ze bv. met de zus gaat turnen”). Ze zien de
mogelijkheden van hun kind.
Ook positieve reacties uit de omgeving die de verwerking
gemakkelijker kunnen maken.
Ook de steun van een partner: praktische en emotionele steun.
Samen met je partner ga je door dezelfde situatie en kan je het
delen. Is dus moeilijker bij alleenstaande ouders.
Theoretische modellen
Deze ervaringen in 4 theoretische modellen proberen te vatten.
Als HV niet zomaar op je gevoel afgaan. Obv theoretische modellen in de praktijk
te werk gaan.
Ene model is niet beter dan de ander, niet inwisselbaar, elk zijn sterktes
en zwaktes, ze zijn aanvullend. Dat maakt het waardevol als HV om te kijken
in de praktijk van wat hebben deze ouders nu nodig?
Vaak niet vasthangen aan 1 model, maar aan de sterktes van de verschillende
modellen.
Die eerste drie modellen zijn individueel gericht: op individuele ouder,
individueel ouderpaar.
Laatste meer op de samenleving.
Wat zijn de sterktes en zwaktes van deze modellen? Hoe vullen ze elkaar aan?
Wanneer zou je voor welk model kiezen en wanneer net niet? =
EXAMENVRAAG!!!
,1. Stappenmodel in rouwproces
FASE CENTRALE HULPVERLENING
GEDACHTEN/GEVOELENS
Shock Emotionele desorganisatie: Sympathie en
verwarring, verlamming, emotionele steun
ongeloof, irrationale reacties betonen
Reactie Expressie van zeer diverse Luisteren, niet be- of
gevoelens: verdriet, leed, veroordelen, helpen
depressie, ontgoocheling, angst, verwoorden, begrip,
agressie, ontkenning, schuld, opbrengen, eerlijk en
schaamte, gevoel van falen, open zijn
afweer, verlies van eigenwaarde,
bitterheid, onzekerheid,
machteloosheid, …
Adaptatie Verlangen om kind en zijn Betrouwbare en
handicap te accepteren, meer accurate informatie
realistische inschatting van geven
mogelijkheden en beperkingen,
vragen betreffende de eigen rol,
hoop en vreugde
Oriëntati Hulp, informatie en steun Wegwijs maken,
e zoeken, positieve betekenis zien begeleiding en
van kind, gevoel van controle ondersteuning bieden
hervinden
Crisis Wegwijs maken,
voorbij begeleiding en
ondersteuning bieden
Algemeen idee:
Vergelijkt het krijgen van een kind met een beperking met rouwen. Afscheid
nemen van een bepaalde droom, verwachtingen. Het is aan de ouders om dit los
te laten, waardoor ze dus een rouwproces doorgaan. Het kind voldoet niet aan de
verwachtingen die ze hadden en dit moeten ze dus proberen los te laten.
Rouwproces in de literatuur vaak obv deze stappen opgedeeld:
1. Shock ervaren:
Ouders ervaren extreme emoties: ongeloof,
verwarring, irrationele emoties (ik wil mijn kind niet,
niet mee kunnen doen).
, Heel rekbaar in tijd: een aantal uur, maar ook een aantal weken,
maanden.
Er niet direct raad mee weten.
2. Reactie:
Hangt sterk samen met eerste fase.
Emoties nog sterk van belang: maar emoties van
depressie, agressie, falen, ik heb tekort gedaan,… .
Deze fase kan ook weer in tijd verschillen bij ouders: van
enkele dagen tot enkele weken.
Belangrijk om net daar je hulpverlening op te focussen.
3. Adaptatie:
Minder intens.
Meer openstaan voor de mogelijkheden van hun kind
en van zichzelf, zichzelf terug meer competent voelen.
Meer en meer vooruitdenken. Ipv doemdenken.
4. Oriëntatiefase:
Echt openstaan voor hulp: hoe jouw kind zo goed
mogelijk ondersteunen, welke voorzieningen zijn
ervoor, welke taak kan jij er als ouder in opnemen.
5. De crisis is voorbij:
Rouwperiode afgerond, aanvaarding is opgetreden en crisis is dus
voorbij.
Positief:
HV: houvast bij die heel negatieve emoties, emoties als hulpverlener
niet onderschatten.
In laatste kolom aangegeven hoe je als HV ideaal zou reageren.
1ste 2 fases: die ondersteuning staat er centraal: geen oordeel
vellen, ervoor openstaan.
In de latere fases meer de nadruk op het geven van info.
Ervoor dat doen dan gaan de ouders daar nog niet veel over vatten,
want emoties staan centraal. Frustrerend voor HV: van ze luisteren niet,
staan er gewoon nog niet voor open. Als ze er wel voor openstaan
belangrijk om hen wegwijs te maken in een wereld waar ze nog niets
van kennen.
Kan een hele periode duren voor het geven van info kan komen,
natuurlijk wel al iets van info voor praktisch, maar in het begin emoties.
Positief dus dat nadruk wordt gelegd op emoties en als HV dus
aandacht hiervoor hebben.
Negatief: