Psychodiagnostiek
College 1
Wat is psychodiagnostiek?
BASISASSUMPTIES
→ mensen hebben herkenbare psychologische trekken of eigenschappen die potentieel
belangrijk zijn én waarin mensen individueel verschillen:
o Kunnen gekwantificeerd worden: we gaan mensen op een continuüm plaatsen
o Zekere mate van stabiliteit: wanneer een psychologische eigenschap heel extreem of
onregelmatig is, heeft een meting hiervan weinig zin
o Belangrijke link met effectief gedrag
DEFINITIES VOOR PSYCHODIAGNOSTIEK
→ er bestaat geen perfecte definitie MAAR er zijn enkele cruciale elementen die altijd
terugkeren
De Bruyn (1988)
= systematisch beslissingsproces waarin verschillende theoretische en empirische
onderzoekslijnen samengebracht worden
→ Systematisch: terugkerende fasen
→ Theoretische en empirische onderzoekslijnen:
- theorie speelt een grote rol binnen en buiten de testontwikkeling
- testen toetsen aan de empirie
De Zeeuw (1983)
= individuele verschillen tussen mensen vaststellen om deze kennis toe te passen op het
enkele individu, de persoon ten dienste van zijn of haar belang in persoonlijk of
maatschappelijk opzicht
→ Ten dienste van zijn of haar belang: kan vaak gaan om psychodiagnostiek voor
individueel belang of in maatschappelijk belang (vb: voor een uitspraak in de
rechtbank)
→ KRITIEK: kan ook over groepen gaan en niet enkel over individuelen, zoals deze
definitie insinueert
,Van Aarle (1990)
= op wetenschappelijk verantwoorde wijze verzamelen van informatie omtrent de persoon en
zijn omgeving met het oog op het nemen van beslissingen
→ wetenschappelijk: systematisch werken + werken volgen procedures die door de
wetenschap verantwoord zijn
→ omgeving: je kan niemand afzonderlijk bekijken als persoon alleen, iedereen staat
continu in contact met zijn/haar omgeving → denk aan ecologisch model van
Bronfenbrenner
Walsh & Betz (2001)
= proces van hulp bieden aan personen met hun vragen en problemen
(informatieverzameling, begrijpen van informatie, integreren van de informatie tot een
oordeel en advies, interventie om het probleem op te lossen)
→ hulp bieden aan: proces is erop gericht om hulp te bieden aan personen.
Psychodiagnostiek gaat dus ook om advies en hulp bieden, niet enkel om diagnoses
stellen!
Jäger & Petermann (1999)
= wetenschappelijke discipline die methoden ontwikkelt en toepast om relevante kenmerken
van personen, groepen, situaties, instituties en zelfs voorwerpen vast te stellen, die
vervolgens in een oordeel geïntegreerd moeten worden
→ discipline: het is iets apart binnen de psychologie maar hier wordt nog veel over
gediscussieerd!
→ groepen,…: het hoeft niet enkel te gaan om individuen!
European Federation of Psychologists Associations (EFPA)
Assessment = a systematic method or procedure for ascertaining the psychological
characteristics of an individual or group of individuals, or the performance of an individual or
group of individuals”.
→ assessment is engelstalig synoniem voor psychodiagnostiek
→ systematische methode of procedure
→ performance: ruimte voor prestaties; toelatingsproeven, testen op school, prestaties
op het werk,…kunnen ook onderdelen zijn van een psychodiagnostisch proces.
,DE PSYCHOLOGISCHE TEST
→ De psychologische test is een (centraal) onderdeel van psychodiagnostiek, MAAR
psychodiagnostiek is veel meer dan het afnemen van een psychologsiche test!
o Verhelderende gesprekken
o Geven van advies
o Inzicht krijgen
o Opzoek gaan naar bepaalde verklaringen
o Zwaktes/sterktes in kaart brengen
o Uitproberen van interventies
o ….
→ De psychologische test is veel meer dan enkel het stellen van een diagnose, dit kan als
doel dienen maar is niet altijd zo!
Definitie voor psychologische test:
→ Niet gemakkelijk
→ Op vele manieren gebruikt: Apgar test, toeters, leerling-volg systemen,…
→ Vaak circulair
! Binnen gedragswetenschappen toch 6 centrale elementen (Hogan, 2015):
§ soort proces of materiaal dat
§ informatie oplevert over
§ een steekproef van
§ gedrag en cognitieve processen
§ op systematische, gestandaardiseerde wijze
§ resulterend in één of andere quantifcatie
→ proces of materiaal dat iets moet opleveren dat je in cijfers kan omzetten
, Anastasi (1988)
= A psychological test is the measurement of a sample of behavior obtained under
standardized conditions and that has established rules for scoring or interpreting this sample
→ gaat om een meting onder bepaalde gestandaardiseerde condities
Drenth en Sijtsma (2005)
= Een psychologische test is “een systematisch onderzoek van gedrag met behulp van
speciaal geselecteerde vragen of opgaven, met de bedoeling inzicht te krijgen in een
psychologisch kenmerk van de betrokkene in vergelijking met anderen”
→ gaat om iets sytematisch, gestandaardiseerd
→ wanneer twee pedagogen dezelfde test afnemen bij een persoon, dan moet dit
dezelfde resultaten opleveren!
→ de condities waarin we de test afnemen, moet gestandaardiseerd zijn (prikkelarme
omgeving, etc.)
→ strikt de handleiding opvolgen!
→ bij een psychologische test gaat het altijd over vergelijkingen met anderen in de
populatie om te kunnen zeggen of een bepaald kenmerk hoog of laag is
‼ Ook absolute testen: vergelijken met een absolute standaard en niet met anderen
→ Bijvoorbeeld: examens aan de KU Leuven
Beide:
- gaat vaak om een steekproef van gedrag of speciaal geselecteerde vragen: wanneer er
iemand met een bepaalde vraag bij u terechtkomt, kan je niet alles meten wat daaraan
gerelateerd is bij deze persoon (geen buget, geen tijd,…) kleine representatieve
steekproef nemen van gedrag
! brengt gevaar met zich mee
- Doel van de test kan inzicht krijgen zijn
o Classificeren/diagnose
o Beschrijven van dingen (persoonlijkheid, IQ,…)
o Adviezen geven
o Voorspellend doel (hoe goed zal iemand een bepaalde job uitoefenen)
