V E N T I L AT I E
1 INLEIDING
- Binnenlucht wordt verwarmd, vervuild en bevochtigd door mensen, processen en bouwmaterialen.
➡ Teveel aan warmte, vocht en vervuiling moet afgevoerd en vervangen worden door verse en droge
buitenlucht.
- Ventilatie = gewenste stroming van lucht door natuurlijk of mechanisch geïnduceerde drukverschillen.
↔
In / exfiltratie = ongewenste stroming van lucht door openingen in de gebouwenveloppe (spleten,
kieren…) t.g.v een onzorgvuldige afwerking.
!! Teveel in / exfiltratie belemmert een goede werking van ventilatieprocessen. Ventilatie vereist een goede luchtdichtheid van de
gebouwenveloppe. !!
- Winter / zomer
• Tijdens de winter kunnen infiltratie en ventilatie aanleiding geven tot ongewenste tochtverschijnselen
en energieverliezen, dus moeten we luchtdicht bouwen en ventilatiedebielen afstemmen op vraag.
(Voldoende ventileren is nodig, maar te veel ventileren is inefficiënt.)
• Tijdens de zomer kan ventilatie overtollige warmte afvoeren en zorgen voor een aangenaam
binnenklimaat. (= Free Cooling) Dit kan door ramen open te zetten of mechanisch koelen via een
ventilator.
- Ventilatiedebieten afstemmen op vraag :
1. Ventilatie: inleiding
• Ventilatiedebiet is de hoeveelheid ventilatie die nodig is in een ruimte. (Hoe vaak je de lucht ververst.)
ventilatiedebieten afstemmen op vraag!
1) Lijn geeft het verband tussen het ventilatiedebiet en de
concentratie van een vervuilende stof. Als men horizontaal
meer naar rechts gaat, daalt de lijn. DUS als je meer gaat
ventileren, daalt de concentratie van vervuiling waardoor de
binnenluchtkwaliteit beter wordt.
2) Als je meer gaat ventileren, gaat uw energievraag voor space
conditionering stijgen.
3) Er gaat altijd een punt zijn waarbij uw vervuiling zo laag
mogelijk is, uw energie voor de temperatuur van uw ruimte
aanvaardbaar is en het ventilatiedebiet niet te hoog is. We
zoeken naar dit punt, omdat we niet te veel willen betalen voor
het ventileren van de ruimte.
2 WAAROM VERLUCHTEN?
2.1 VERONTREINIGINGEN EN VOCHT
• Mens : CO2, zweet, vocht van ademhaling en COVID
• Geuren van keuken, toilet, huisdieren, afval en tabak
• Stof door gebrekkig onderhoud
• Vocht van keuken, baden en planten (samen 15 l/dag)
• Vluchtige organische stoffen (VOC’s) in verf, lijm, spuitbussen en schoonmaakproducten (isolatie,
tapijten en behangpapier geven maanden VOC’s af)
• Formaldehyde in lijm (spaanplaten en vezelplaten)
• Open hoor, steenkoolhaarden, gasboilers (CO) en houtkachels
1
,2.2 GEVOLGEN VAN VERVUILING EN VOCHT
• Irritaties, vermoeidheid, misselijkheid, allergieën en ziekten
• CO-vergiftiging
• Geurhinder
• Verminderd zicht door oppervlaktecondensatie
• Schimmelvorming op koude plaatsen (geur, visuele ontwaarding, schade en allergieën)
• Condensatie op koude plaatsen, aantasting van verf, behang en pleisterwerk
• Aantasting constructieve delen (hout)
2.3 OPLOSSING
- Energie-efficiënt ventileren om te zorgen voor een goede binnenluchtkwaliteit (IAQ = Indoor Air Quality)
en thermisch comfort.
➡ Bijkomende voordelen :
✴ Oppervlakte condensatie weg-ventileren i.p.v isolatie bijplaatsen.
✴ Ontwikkeling van huisstofmijt afremmen zorgt voor een lagere RH.
✴ Verminderen van radioactiviteit (Rain bouwmaterialen).
2.4 GEZONDE LUCHT : EN 13779 ➔ NBN15251
- NBN15251 beoogt een gezond binnenmilieu tijdens alle seizoenen, door definitie van :
• Buitenluchtkwaliteit, OAQ (= Outdoor Air Quality) ➔ ODA (= OutDoor Air) klassen
• Binnenluchtkwaliteit, IAQ (= Indoor Air Quality) ➔ IDA (= InDoor Air) klassen
• Filterprestaties van het verluchtingssysteem
- Kwaliteitsniveaus buitenlucht : ODA
Categorie
Categorie luchtkwaliteit Concentratie niveaus buitenlucht
CO2 (ppm) CO2 (mg/m3) NO2 (μg/m3) SO2 (μg/m3) PM10 (μg/m3)
Buitengebieden met weinig
tot geen verontreinigings- ODA 1
350 <1 5 - 35 <5 < 20
bronnen = beste
ODA 2
Kleinere dorpen / steden 400 1-3 15 - 40 5 - 15 10 - 30
= standaard
Stadskemen 450 2-6 30 - 80 10 - 50 20 - 50 ODA 3
- Kwaliteitsniveaus binnenlucht : IDA
➡ IDA 1 = hoge IAQ , IDA 4 = lage IAQ
Verschil* tussen de CO2- * Verschil ➔ binnenluchtkwaliteit = relatief
Klasse concentratie binnen en
buiten ten opzichte van buitenlucht
Interval Gemiddelde
ODA 1 = 350 ppm ➔ IDA 1 = 750 ppm
IDA 1 ≤ 400 350 ODA 2 = 400 ppm ➔ IDA 1 = 800 ppm
IDA 2 400 - 600 500
IDA 3 600 - 1000 800
IDA 4 ≥ 1000 1200
2
, - CO2-productie mens : GC02 = 0,16 ⋅ M (l/h⋅pers)
• 1 MET is 58,2 W/m² = zittende persoon in rust (gemiddelde persoon = 1,8 m²)
➡ MET = metabolisme
Slapen, liggen, zitten M = 55 W/m² GCO2 = 9 l/h = 9000 ppm ⋅ m3/h
Licht bewegen M = 110 W/m² GCO2 = 18 l/h = 18000 ppm ⋅ m3/h
Stappen < 3,2 km/h M = 220 W/m² GCO2 = 36 l/h = 36000 ppm ⋅ m3/h
Fietsen < 16 km/h M = 440 W/m² GCO2 = 72 l/h = 72000 ppm ⋅ m3/h Voelbaar/latent
Joggen, fitness M = 880 W/m² GCO2 = 144 l/h = 144000 ppm ⋅ m3/h
Voelbare warmte = warmte waardoor de temperatuur van een voorwerp/stof wijzigt bij
toevoer/afvoer
➡ M staat voor het menselijk Metabolisme per m2 lichaamsoppervlak
Latente warmte(metallic rate)
= warmte nodig infasetoestand
om de W/m2 van = een voorwerp/stof te wijzigen
à Vb. Warmte nodig om water te verdampen à temperatuur blijft 100°, maar
afhankelijk van het activiteitsniveau = voelbare + latente toestand wijzigt = verdampingswarmte (zweet)
warmteproductie
‣ Voelbare warmte = warmte waardoor de temperatuur van een
voorwerp / stof wijzigt bij toevoer / afvoer.
‣ Latente warmte = warmte nodig om de fasetoestand van een
voorwerp / stof te wijzigen.
Bv. Warmte nodig om water te verdampen ➔ temperatuur blijft
100°, maar toestand wijzigt = verdampingswarmte (zweet)
• Ventilatiedebiet om CO2 niveau te limiteren tot 1500 ppm
Omzetting l naar m3
➡ V’a,pers = 1000 GCO2 / (Cmax,i - Ce) = 160 ⋅ M / (1500 - 400) = 0,145 Gemiddelde buiten-
M (m3/(h ⋅ pers)) concentratie ODA 2
➡ V’a,pers = aanvoer verse lucht per persoon
2.5 CO2 - CONCENTRATIE BINNEN OP BASIS VAN VENTILATIEVOUD N EN DE INTERNE CO2 -
PRODUCTIE
- Ci = Ce + (p ⋅ GCO2 / n ⋅ V) ⋅ 106 ppm
• Ci = CO2 - gehalte binnen
• Ce = CO2 - gehalte buiten
• p = aantal personen
• GCO2 = productie CO2 per persoon
• n = ventilatievoud = ingeblazen verse lucht per uur / inhoud ruimte = m3/h/m3 = Air Change Rate,
eenheid = 1/h of ach (air changes per hour)
• V = volume van lokaal
- CO2 - gehalte moet 3% van de tijd lager blijven dan grenswaarde IDA klasse bij verblijf van minder dan
8u en 0,5% van de tijd bij meer dan 8u.
➡ De tijd (h) dat niet aan de eisen voldaan is, noemen we de overschrijdingsuren (= unmet hours).
- Voorbeeld kaslokaal :
9m ⋅ 6m ⋅ 2,8m : 26 leerlingen + 1 leraar = 27 personen
IDA = 1200 ppm en ODA = ODA 2 (= 400 ppm)
➡ Ci - Ce = 1200 - 400 = 800 ppm
n = ((p ⋅ Gp) / (Ci - Ce) ⋅ V) ⋅ 106 ppm = ((27 ⋅ 0,018 m3/h) / (800 ppm ⋅ 151,2 m3)) ⋅ 106 ppm = 4 h-1
➔ licht bewegen = 18 l/h = 0,018 m3/h
luchtverversingsdebiet (m3/h) per persoon : 4 ⋅ V / p = (4 ⋅ 151,2) / 27 = 22,5 m3/h⋅pers
3
