Hoofdstuk 1: Oorsprong en ontwikkeling van het beroep
1.2 Het begrip ergotherapie
Het heeft een erg grote nationale structuur
• De World Federation of Occupational Therapists (WFOT) heeft in 1970 de term
‘ergotherapie’ uitgeroepen tot officiële vertaling in niet-Engelstalige landen van het
begrip occupational therapy.
• Het Griekse woord ergon betekent ‘werk’ in de ruimste zin van het woord:
- Actieve betrokkenheid
- Lichamelijke en geestelijke activiteit
- Prestatie
- Verrichting
- Handeling
• De toepassing van arbeid & activiteiten als therapeutisch middel heeft gedurende de
geschiedenis vele verschijningsvormen en benamingen gekend.
• In de loop der jaren: verschillende beroepen die activiteiten gebruiken als middel om
het dagelijks handel van mensen te beïnvloeden bv. activiteitenbegeleiding,
ergotherapie
• In België is activiteitenbegeleiding nooit een apart beroep geweest, werd vaak
uitgevoerd door verpleegkundigen
1.1.3 Van klassieke oudheid tot moderne tijd: de historie van ergotherapie in vogelvlucht
• Oertijd: veel aandacht voor de gezondheid van het individu. De fitheid van iedereen
had direct invloed op de groep als totaal.
• In de klassieke Oudheid (Griekse & Romeinse van ong. 2000 voor Chr. Tot 500 na Chr.)
• eerste aanzetten tot de moderne geneeskunde
• de plaats van actief zijn bij het gezondheid blijven kreeg meer vorm
• opvatting: men kon enkel actief blijven als er een balans was in het lichaam.
! Gezonde geest in een gezond lichaam
! Oefeningen of activiteiten om weer gezond te worden
Pagina 1
! van !56
,• Middeleeuwen (500 tot 1300 na Chr.):
• verandering in de opvatting over de plaats van het handelen in het dagelijks
leven
• ‘Bid & werk’
• Grote invloed van de kerk en het geloof
• Preventieve werking: door te bidden bleef men gezond
• Versterking van de positie van de zwakkeren in de samenleving
• Ontwikkeling in de geneeskunde: ‘balans’
• Toenemende verwetenschappelijking van de gezondheidszorg in universiteiten waar
geneesheren werden opgeleid + onderzoek
• Renaissance (1300 tot 1700 na Chr.): versterking van de intellectuele ontwikkeling +
herontdekking van de inzichten van de klassieken —> eigen ideologie: HUMANISME
• Het humanisme stelt de mens met zijn waardigheid en het geloof in eigen kunnen
centraal.
• Overtuiging —> de mens die zich volledig naar zijn kunnen ontplooit: zowel fysiek als
intellectueel (bv. Leonardo Da Vinci)
• Verspreiding van het humanisme door de boekdrukkunst.
• Vervallen van het monopolie van de kerk: zorg was tot dan een kerkelijke
aangelegenheid geweest.
• Eerste publicaties over de “baten” van betekenisvol bezig zijn, niet bezig zijn kon
leiden tot allerlei kwalen.
• Eeuw van de Verlichting (18° eeuw):
• nadruk op rationaliteit en de tendens om de mens centraal te stellen.
• Ideeën over “gelijkheid, vrijheid en broederschap”
• recht om zich te ontplooien
• Zelfontplooiing —> door actief te zijn en vooral door werk.
• Groei van de medische zorg, aantal dokters & ziekenhuizen, publicaties
• Philippe Pinel (psychiater uit Parijs):
• inzetten van activiteiten als therapie (activiteiten om de instelling te doen
draaien)
• Franse revolutie 1789 door de inname van Bastille (de gevangenis), ‘de krankzinnigen
werden van hun keten ontdaan’.
• Industriële Revolutie (eind 18° tot eind 19° eeuw):
• grote maatschappelijke veranderingen
• sociale veranderingen
• politieke veranderingen
• als gevolg van de industrialisatie van de economie.
• Oprichten van werkhuizen voor armen + onderwijs voor kinderen.
• Samuel Tuke: introduceert activiteiten voor geesteszieken in Engeland in functie van
eigenwaarde, greep op zichzelf & herstel.
Pagina 2
! van !56
,1.4 Eerste aanzetting tot beroepsvorming
1.4.1 Europa
• In de oudheid: eerste meldingen van heilzame werking van arbeid, activiteiten & spel
• Toch liggen wortels van de ergotherapie in de 19° eeuw
• Ergotherapie is nauw verbonden met een humane benadering van mensen
(gelijkwaardigheid)
• Ten tijde van de Franse Revolutie (vrijheid, gelijkheid & broederschap) worden de
eerste vormen van ergotherapie toegepast.
Philippe Pinel: Frankrijk P. Pinel bevrijdt “krankzinnigen van
hun ketenen (24/05/1798)
• Deze opvatting over herstel (1801), terugkeer naar vroegere interesse & werk, komt
sterk overeen met de huidige opvattingen over participatie van cliënten.
• Pinel maakte als eerste onderscheid tussen krankzinnigen & criminelen.
• Weg naar een meer medische & tolerantere benaderingswijze van mensen met
afwijkend gedrag: TRAITEMENT MORALE
• Nog geen autonomie van de patiënt – arbeid werd gebruikt om te disciplineren
• In Engeland : quaker Samuel Tuke (psychiater - 1800) : arbeid als therapie voor
krankzinnigen.
• Behandeling gebaseerd op humanitaire principes —> nadruk op een menselijke
benadering van de patiënten.
• MORAL TREATMENT
• Overtuiging over de waarde en de individualiteit van ieder mens ! benadering met
respect & vriendelijkheid
• Vergelijking behandeling Pinel & Tuke : bij Tuke sloot de behandeling aan bij de
gewoonten, manieren & voorkeuren van mensen.
• In 1856 ontwikkelde Conolly deze visie verder tot het no-restraint-systeem (Geen
dwang systeem).
Pagina 3
! van !56
, 1.4.2 Invloed van de Europese voorlopers op de huidige ergotherapie
• Pinel, Tuke & Conolly worden als voorlopers van de ergotherapie gezien
• Hun humanistische uitgangspunten zijn nog steeds terug te zien in onze huidige visie
op ergotherapie:
▪ De mens als individu
▪ Gelijkwaardigheid
▪ Respect voor diversiteit
▪ Tolerantie t.a.v. mensen die niet aan de sociale norm voldoen
▪ Wensen & behoeften van de patiënt staan centraal = “client-centered”
▪ Activiteiten moeten betekenis hebben voor de patiënt
• In de 19° en 20° eeuw werden zelden activiteiten gebruikt om motorisch functieherstel
te bewerkstelligen
• Uitzonderingen:
• Clement Tissot publiceert in 1780 (voor Pinel) een boek met gedetailleerde
voorschriften voor het gebruik van handenarbeid voor de behandeling van spier-
en gewrichtsaandoeningen
• De Renzy beschreef hulpmiddelen ter vervanging van de rechterhand (1822)
• Aan de ideeën van Tissot & de Renzy werd pas later vormgegeven tijdens en na W.O. 1
1.4.3 De Verenigde Staten
• Ontwikkelingen in Europa: eerste helft 19° eeuw
• Handenarbeid in psychiatrische inrichtingen
• Pas sinds begin 20° eeuw sprake van “ergotherapie als beroep”
• 1910: druk om patiënten te activeren door het aanbieden van arbeid of activiteiten
• 1922: Adolf Meyer (psychiater)
• Bouwde verder op de ideeën van “moral treatment”
• Ging ervan uit dat actief zijn, mentaal en fysiek, beter is dan nietsdoen:
‘nietsdoen hoort niet bij de mens’.
1.4.4 Dagelijks handelen & activiteiten
Betrokkenheid bij activiteiten en routinematig handelen speelt een belangrijke rol bij het
structureren van het leven.
Meyer formuleert in 1922 vijf uitgangspunten, die nog steeds gelden voor de
ergotherapie:
• Fundamenteel verband tussen gezondheid, arbeid en handelen.
• Evenwicht tussen zijn, denken en doen (door het uitvoeren van gezonde
activiteiten)
• Eenheid tussen lichaam en geest.
• Deelname aan het maatschappelijk leven wordt belemmerd, of het handelen
verstoord raakt, dan gaan de functies van geest en lichaam achteruit.
• Daar actief handelen de geest en het lichaam in stand houdt, is het aanwenden
van activiteiten in therapie geschikt om handelingscompetentie te herstellen.
• Deze uitgangspunten zijn de fundamenten voor de ergotherapie =“visie op handelen”.
Pagina 4
! van !56
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur anouckcattrysse. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.