Wat is onderzoek
1. Belang van wetenschappelijk onderzoek
Draagt bij aan ons inzicht in hoe de wereld op verschillende vlakken in elkaar zit
Fake news: leugens, verkeerde interpretatie van onderzoeksresultaten kritische
houding nodig
o Kijk naar de bron
o Let op de doelstellingen van het bericht
o onderzoekende houding: sociale innovator (leerpad)
2. Begrippen
Kennis = wat je weet
epistemologie: studie van ‘wat is kennis’
tacit knowledge = onbewuste kennis o.b.v. ervaring en oefening
hoe verwerf je kennis? door te onderzoeken
Onderzoeken= nauwkeurig nazien, nagaan, nasporen, onderzoekende houding aannemen,
aandachtig bestuderen
Wetenschap = een zoekproces gebaseerd op denken, intuïtie en creativiteit, waarin op een
systematische manier gegevens worden verkregen, gebruikt en geanalyseerd, met als doel kennis te
verzamelen (algemeen geldende kennis, grote schaal)
Geheel van systematisch verkregen, geordende en verifieerbare kennis
Daarmee verbonden proces van kennisverwerving (onderzoek)
Gemeenschap waarin de kennis wordt vergaard heeft haar eigen wetenschappelijke
methodes en conventies
Kuhn: hoe veranderd wetenschap door de tijd deze vraag wordt gesteld vanuit een
veronderstelling van een specifiek beeld van wetenschap, waarden en normen en andere sociale
aspecten spelen een rol in het erkennen van een bepaalde wetenschappelijke kennisinhoud. Wat
als wetenschappelijke kennis wordt beschouwd hangt af van tijd en ruimte, wat wetenschappelijk is
hangt af van de context
Relatie tussen wetenschap, kennis en de realiteit ontstaan wetenschapsfilosofie –en geschiedenis
Kuhn: observaties zijn altijd theorie geladen = je kijk op wetenschap en je eerder verworven kennis
bepalen op welke manier je iets waarneemt. verschillende wetenschappers gaan hetzelfde
fenomeen anders zien en verklaren ook al kijken ze vanop dezelfde plaats = incommensurabiliteit :
geen gemeenschappelijke maat door andere kennis en visies. Wereldbeeld bepaalt de visie op
wetenschap: bv verschuiving wereldbeeld met postkolonialisme.
In de strijd om rechtvaardigheid voor de stromingen in onderzoek zijn 2 modellen ontstaan
a) Wedding cake model: studie van materiële werkelijkheid als basis
fysica chemie, biologie sociale wetenschappen sociaal werk = kers
= alles is terug te brengen tot de materiele werkelijkheid, ook gedrag en emoties
b) Materiële en sociale werkelijkheid zijn fundamenteel verschillend
wetenschappen zijn evenwaardig en onafhankelijk
sociaal werk heeft eigen plaats, methoden en basiswaarden zijn intrinsiek waardevol en
wetenschappelijk, niet te herleiden tot fysische processen
, 3. Sociaal werk onderzoek
= een academische discipline die een theoretische meerwaarde nastreeft en ook relevant moet zijn
voor de sociaal werk praktijk : academische discipline die sociale interventies bestudeerd, welke
soorten kennis en wetenschap relevant is, staat niet los van het praktijkgericht karakter
Kennis en handelen wordt vaak gezien als 2 delen. In de realiteit is er een wederkerige relatie: ze
voeden en sturen elkaar. Voorbeeld zie cursus
a) Sociaal werk als handelingswetenschap
We onderzoeken sociale interventies, gericht op relevantie voor de praktijk. 2 elementen:
De situaties waarin mensen leven en samenleven
Op welke manier op deze situaties ingegrepen wordt en kan worden
Wetenschap: wetenschappelijk onderzoek, gebeurt systematisch en methodisch
handeling: niet enkel beschrijvende kennis opbouwen, ook handelingskennis vanuit verschillende
doelstellingen kunnen opgezet worden
b) Agenda voor sociale werkonderzoek
Praktijkgericht, moet bijdragen aan het na te streven einddoel en dus vanuit dezelfde waarden:
Sociale rechtvaardigheid
Mensenrechten
Collectieve verantwoordelijkheid
Respect voor diversiteiten
Normatief beroep, onderzoek
Functie of agenda van onderzoek
Kennisverbreding- en deling
Professionalisering
Statusverhoging en profielverbetering
Kritische reflectie
Emancipatie van kwetsbare groepen en sociale verandering
c) Omgaan met onderzoek
Begrijpen/lezen/hanteren
Onderzoekende houding aannemen
Doen/uitvoeren/opzetten
Onderzoekende houding als sociaal werker
a) Creativiteit en innovatie
Creativiteit= anders kijken naar en denken over wat er rond ons gebeurd: open houding en de wil om
gekende zaken op een andere manier te benaderen
Innovatie = nieuwe oplossingen zoeken, sociale innovator (leerpad), gelijkaardige problemen vergen
telkens een nieuw antwoord want elk mens is uniek. onderzoekende en ondernemende houding:
vaardigheden me analyse, synthese, oplossingsgericht handelen en creatieve communicatie
b) Kenmerken en strategieën voor een onderzoekende houding
, Gelb en Herik en schuitema 5 kenmerken van een onderzoekende houding
i. Opmerkzaam zijn
Bewust opmerkzaam: nadenken over wat je zeker wil opmerken
Onderscheid maken tussen feiten en interpretaties
Hoogte bent van relevante en actuele theorievorming: waarneming toetsen aan kennis
o Strategie bij opmerkzaam zijn
Doel nodig: algemeen als concreet
Opgedane kennis helpt
Letten op verandering
Non verbale communicatie
Eigen interpretaties aftoetsen bij anderen of theorie
Uitstel van oordeel
ii. Nieuwsgierig zijn
Willen weten hoe de situatie in elkaar zit
Op zoek naar verschillende manieren om naar een probleem te kijken
Vragen stellen, gericht zijn op personen en ervaringen, verschillende bronnen
o Strategieën
Gerichte en deels plantmatig vragen stellen: 5 soorten vragen
Praktische vragen
Beschrijvende vragen: wie, wat, waar, wanneer
Verklarende vragen
Vergelijkende vragen: vergelijkingscriteria
Evaluerende vragen: effect, impact
Verschillende vragen volgens vorm: open, gesloten
Collega, hulpvrager, leerling, leiders, docenten zijn bronnen
Feedback vragen
Ipv gericht op personen, gericht op bronnen, geschreven, ongeschreven
nadenken over welke soort bron: kwaliteit en doelstelling: CRAP-test,
leerstrategieën
Trial and error: ethische component
o Grenzen aan nieuwsgierigheid: niet uit eigenbelang, wanneer te ver: nice to
know vs need to know
iii. Bedachtzaam zijn
Bewust nadenken over de situatie, stilstaan, je oordeel uitstellen, van perspectief
wisselen
Combinatie denken, voelen, en doen
o Strategieën
Bewust te worden van je gedachten en je gevoelens, gericht nadenken
Stil te staan, tijd nemen om situatie te bekijken
Oordeel uit te stellen = waarde toekennen aan iets
Wisselen van perspectief, verschillende invalshoeken bewust van
referentiekader
Herformuleren van een probleem
iv. Kritisch zijn
Bewering of stelling is het punt dat iemand wil maken argumenteren (leerpad)
Vertrekken van aannames bij redenering
Rekening houden met paradoxen, onzekerheden en ambiguïteit, erkennen, aanvaarden