BELGISCHE POLITIEKE
GESCHIEDENIS
INLEIDING
BREUKLIJNEN
- Breuklijnenmodel ( Lipset & Rokkan)
Alle samenlevingen hebben vergelijkbare breuklijnen
( Arbeid vs. Kapitaal, Kerk vs. Staat, Centrum vs. Periferie, Stad vs. Platteland)
3 TRADITIONELE BREUKLIJNEN
LEVENSBESCHOUWELIJKE BREUKLIJN
- Breuklijn tussen Belgische liberale staat vs. Heel belangrijke
katholieke machtsgroep die altijd in België aanwezig is
- Periode tot WO1 belangrijkste breuklijn geweest
Op heden: euthanasiedebat, onderwijs + Islam door migratie
SOCIAAL- ECONOMISCHE BREUKLIJN
- = Arbeid vs. Kapitaal
- Strijd tussen sociale partners
- Prominenter geworden vanaf laatste kwart 19 e eeuw
Dominanter naarmate 20ste eeuw
COMMUNAUTAIRE BREUKLIJN
- België met 2 gemeenschap gevormd rond taal
- Ontstaat rond taal
Verdeeldheid tussen Vlaamse bevolking, maar Frans bestuurd
land
- Ontstaan van bewegingen
- Op heden: veel meer nationaal, niet enkel taal
- 3 breuklijnen niet genoeg om hedendaagse samenleving te begrijpen
Nieuwe thema’s die niet op oude breuklijnen passen: milieu
Bv. ontstaan van ‘ one- issue partijen’: groen
Post- materialistische breuklijnen
,CONFLICT EN POLARISATIE
- Telkens opnieuw compromissen vinden om die breuklijnen te overbruggen
Scherpste breuk rond positie van Koning Leopold 3
Conflict op levensbeschouwelijk en communautaire
Vanaf conflict op 2 breuklijnen: grote misserie
- Breuklijn duidelijk zichtbaar op de kaart
Zalmkleurig: tegen terugkeer van de koning
Wit: pro terugkeer van de koning
Niet per se communautair, eerder links tegen rechts
( Katholiek vs liberaal)
PACIFICATIE- EN CONSENSUSMODEL
- Schoolpact, cultuurpact, sociaalpact
Typisch voor België
- Egmontpact: overeenkomst over
hervorming van België naar federale staat
en verhoudingen tussen
taalgemeenschappen
- Regering Di Rupo
BELGIË AVANT LA LETTRE
- Waarom komen de Belgen in 1830 in opstand?
Was er dan al een België voor dat het bestond? ‘Avant la Lettre’
- De Belgae: Julius Caesar roeit ze uit
Het waren de dappersten der Belgen: hadden tegenstand gepleegd
tegen Caesar, vooral Ambiorix (standbeeld) kwam in opstand
- Link tussen oude Belgen en België nu?
Enige contiuniteit is in de geest van de mensen
Standbeeld in functie van België oude geschiedenis te geven (eerbied)
1. (GALLO-) ROMEINSE TIJD
- Europese instellingen en beschavingen (recht, politiek, cultuur, godsdienst, infrastructuur,…)
Latijn leren op school, Christendom als godsdienst
- ‘Onze gewesten’ liggen in Romaans- Germaans grensgebied
Te linken in de voorgeschiedenis
- Belgica: Romeinse provincie
Grens is niet gelijk aan taalgrens in België, gaat er wel wat op terug
, 2. MEROVINGEN EN KAROLINGEN
- 476: val van het West Romeinse Rijk
Germaanse invallen/ volksverhuizingen
Franken vestigen zich in Belgica: Koning Clovis (staatsgodsdienst Christendom)
Deze tijd: overheersing van feodaliteit, macht gebaseerd op godsdienst
- Eerst Merovingen, later Karolingen
- Rijk van Karel de Grote
Centrum in onze gewesten
Valt na zijn dood uitéén in 3 stukken
1. West- Frankinch rijk
2. Oost- Frankrisch rijk
3. Midden- rijk: Lotharingen ( hier onze gewesten)
( Midden- rijk blijft aanwezig in onze geschiedenis: Bv. de Bourgondische idee)
FEODALITEIT
- Geeft vorm aan machtsmodel dat eeuwenlang in stand houdt
- Monarch heeft soevereine macht (macht van God)
- Soeverein bestuurt samen met vazallen, hebben stukken grond in leen van
monarch ( zijn hier zelf meester van) >< trouw zijn aan monarch
- Vazallen verdelen zelf grond door
Piramidaal systeem
STANDENMAATSCHAPPIJ
- Goddelijke orde
- Mensen worden geboren in bepaalde stand, voor eeuwig
- 3 standen
1. Religie: Paus en godsdienstige ordes
2. Adel: monarch en vazallen
3. Al de rest vd bevolking (boeren, handelaars)
3de stand als tegenmacht tegen 1ste en 2de
‘ ONZE GEWESTEN’ VAN DE 10 D E TOT DE 14 D E EEUW
- Onze gewesten liggen recht op de grens
Zijn leenrechtelijk verbonden aan monarch van West- Francië (Franse koning) & monarch
van Oost- Francië ( Duitse keizer)
Grens = de Schelde
Steden pal op de grens waren grote centra
- Monarchen (vooral Franse koning) probeert meer macht te verwerven
Wil graafschap Vlaanderen ( is verdeeld)
Conflict leenman (koning) en leenheer (graaf) = feodaal!!
Guldensporenslag 1302
, BOURGONDISCHE NEDERLANDEN (15 D E EEUW)
- Bourgondische hertogen dromen van het midden- rijk
Willen soeverein worden, zelf koning zijn
- Bourgondische staatsvorming- strategie
Lukt uiteindelijk ook
Bourgondische staat
- Meer politieke, institutionele eenheid
Staten Generaal: waar standen samen komen ter overleg
Gulden Vlies: adel bijeen proberen krijgen
- Geschiedenis te bekijken als Franse burgeroorlog
2 Franse machten strijden om macht
HABSBURGSE NEDERLANDEN (16 D E TOT DE 18 D E EEUW)
- Karel V (1500- 1555)
Bourgondiër
Verwerft enorm veel macht (erfopvolging)
Erft Spanje, Nederlanden,…. = bijna heel West- Europa
‘Rijk waar de zon nooit onder gaat’
Pragmatieke Sanctie: Nederladen moeten samen blijven!
- 2de helft 16e eeuw: conflict met Habsburgse vorsten
Centrale macht vs. Lokale macht
Protestantisme vs. Katholicisme ( godsdienstoorlog)
- Loopt uit op verdeling
Noord: Republiek = Verenigde Provinciën (protestants)
Zuid: Spaans Nederlanden (katholiek)
(vanaf 18e eeuw: Oostenrijkse Nederlanden)
VAN ANCIEN REGIME TOT MODERNE NATIESTAAT
- Franse revolutie: verlichtingsideeën die tot het hoogtepunt komen
Idealen eindelijk in praktijk omzetten
- Eed van de Kaatsbaan: 3de stand roept zich uit tot enige vertegenwoordiger vd Franse natie
Verklaring van de rechten van de mens
Nieuw samenlevingsmodel, nieuw politiek regime (scheiding der machten)
Scheiding van kerk en staat
- Enorm sterke impact in onze gewesten
- 1789: ook AESantse omwenteling
Strijd van Zuidelijke Nederlanden tegen verlichte Oostenrijkse keizer
Vooral conservatief verzet ( statisten)
>< Franse Revolutie vooral progressief
Monsterverbond: verbond tussen conservatief en progressief