Virologie:
1 Inleiding:
Algemene eigenschappen van virussen:
RNA of DNA genoom proteïne enveloppe = capside
Vermenigvuldiging intracellulair
o Initiële stap: adsorptie en penetratie in cel
o Eclipse fase: niet opspoorbaar
o Maturatie
o Nieuwe virusdeeltjes komen vrij
20 – 300 nm (10-9)
Morfologie van virussen:
Virion = volwaardig infectieus virusdeeltje dat buiten de gastheer kristalliseerbaar is.
Capside (eiwithuls) bestaat uit capsomeren omhult genoom = nucleocapside.
Eenvoudige / naakte virussen:
Zonder enveloppe, vb.:
- TMV: tabaksmozaïekvirus staafvormig (holle buis) + RNA genoom
- Sferische virussen: poliomyelitis, adenovirus twintigvlak (icosahedron) + DNA genoom
Virussen met enveloppe:
Enveloppe: omringd nucleocapside, opgebouwd uit EW, KH en LIP. Bevat soms hemagglutinines en
enzymes. Delen van het membraan zijn afkomstig van gastheelcel.
Vb.: influenza virus
Complexe virussen:
Speciale enveloppe, vb.:
- Fagen: ingewikkelde bouw van capside
o Hoofd: sferisch bevat genoom
o Staart: holle buis
o Pootjes: vasthechting
- Pokkenvirussen: DNA centraal biconcave schijf + verschillende uitwendige membranen
2 Benaming en indeling van virussen:
Orde > Familie > Subfamilie > Genus > Species
Baltimore classificatie:
KLASSE 1: dsDNA
Papillomaviridae:
Vb. HPV: wrattenvirus
Huid papilloma’s: HPV1 voeten & HPV2 handen
Genitale papilloma’s: HPV6 en 11
Baarmoederhalskanker: HPV16, 18, 31 en 45
Polyomaviridae:
Muis polymavirus: kanker bij muizen
Simian virus 40 (SV40): vermenigvuldiging in apenieren kanker in hamsters
1
,Adenoviridae:
Respiratoire infecties
Conjunctivitis = oogbindvliesontsteking
Herpesviridae:
Herpes simplex I en II: orale en genitale herpes
Varicella-zoster: waterpokken + gordelroos
Cytomegalovirus (CMV): gevaarlijk bij zwangerschap
afwijkingen bij foetus: doof, blind en mentale retardatie
Epstein-Barr virus: klierkoorts
Blijven latent aanwezig = recidiverende infecties
Pokviridae:
Variola-major-virus: zwart pokken (20% mortaliteit)
Overdracht: inademing & etter van puisten (matrassen)
Stadia: Maculae, papulae, vesiculae, pustules, crustae
Genetisch stabiel vaccinatie
Variola-minor-virus: witte pokken (2% mortaliteit)
Vacciniavirus: koepokken
Genetisch verwant aan variola major, wordt gebruikt bij vaccinatie
Orfvirus: geiten & schapen, besmettelijk voor mens
KLASSE 2: ssDNA +
Parvoviridae:
Kleinste DNA-bevattende virussen picodnavirussen
Luchtweginfacties
KLASSE 3: dsRNA
Reoviridae:
Reo: respiratory enteric orphans respiratoire infecties & diarree
Orphan = niet geassocieerd met een bepaalde ziekte
Rotavirus: ernstige diarree bij kinderen = dehydratatie vaccin
KLASSE 4: ssRNA +
Picornaviridae:
Enterovirussen:
Poliomyelitisvirus: type 1 kinderverlamming vaccin
ECHO-virus: enteric cytopathogenic human orphans
gastro-enteritis, virale meningitis, myocarditis en exantheem (huiduitslag)
Coxsackievirus:
Type A: hand, foot and mouth disease bij kinderen (blaasjes)
Type B: ziekte van Bornholm (devil’s grip)
Virale meningitis, myocarditis, exantheem, herpangina (blaren mondholte)
Rhinovirussen:
Verkoudheid
2
, Calicivirussen:
Kelkvormig
Hepatovirussen:
Hepatitis A
Coronaviridae:
Corona = kroon, verkoudheid koorts, droge hoest, vermoeidheid, keelpijn
SARS: severe acute respiratory syndrome
MERS: middle east respiratory syndrome
COVID-19: corona virus disease – 19
Togaviridae:
Alfavirus: via mug, artritis, encephalitis, uitslag, koorts
Rubivirus: Rubella = rode hond
Gevaarlijk tijdens zwangerschap vaccin
Flaviviridae:
Flavivirus: via mug
Gele koorts: 20% mortaliteit
Zika virus: gevaarlijk voor foetus microcefalie
Hepacivirus: hepatitis C
KLASSE 5: ssRNA –
Paramyxoviridae:
Mazelenvirus: ernstige kinderziekte vaccin
Rode vlekken, hoge koorts, Koplic spots (binnenkant wang)
Bofvirus: kinderziekte
Zwelling speekselklier, zelden orchitis (testes) geeft steriliteit
Respiratoir-syncytieel virus (RSV)
luchtweginfecties bij kinderen
Para-influenzavirus: type 1-4 lage luchtweginfecties
Orthomyxoviridae:
Influenza A en B: griep
Infectie luchtwegen
Influenza C: verkoudheid
Opp-Ag: Neuraminidase (N) + Hemaglutinine (H)
Genetisch instabiel
Antigenic drift: mutaties in N en H niet meer herkend door Al bij vorige infectie gevormd
Antigenic shift: 2 influenza virussen in 1 gastheer recombinatie = volledig nieuw virus
Global influenza preparedness plan van WHO:
Interpandemische periode: fases
geen nieuwe influenza virus subtypes gedetecteerd bij mensen
geen nieuwe influenza virus subtypes bij mensen, wel bij dieren
3