Lesnotities Orlane Wolff Religie 2020-2021
LES 2: religie en zingeving
Opdracht discussieforum:
• Verschijnt om 20u op Toledo
• Duidelijk inhoudelijk omschreven opdracht
Bij onduidelijkheden of problemen: mail pieter.dewitte@kuleuven.be vóór
vrijdag. Pieter zorgt dat het probleem voor het weekend is opgelost.
• Post 1 bijdrage van minimaal 150 woorden in de vorm van een nieuwe
thread/discussielijn. Als je dat gedaan hebt kan je andere threads/discussielijnen zien
en er op reageren. Plaats naast je oorspronkelijke thread nog 2 bijdragen van
minimaal 100 woorden (op een andere thread of op iemand die op jouw thread
reageert) .
Je kan 3 punten verdienen met de 3 verschillende fora dit semester.
• Doe dit vóór 18 november om 12u
Vorige les:
Zingeving: onderscheid tussen 3 ‘interesses’ van de mens (‘verlangens’, ‘manieren van
betrokken zijn’), namelijk cognitief, manipulatief en zingevend.
Hij heeft betoogt dat de zingevende interesse een op zichzelf staande interesse is, onze
betrokkenheid op betekenis staat op zichzelf en is niet te reduceren tot cognitieve (louter
interesse in informatie) en manipulatieve interesse (onze relatie met de werkelijkheid op de
1 of andere manier naar onze hand te zetten).
Onderscheid zingevende en manipulatieve interesse: voorbeeld van het zoeken naar
herkenning: we willen allemaal herkenning, maar tegelijkertijd kunnen we herkenning van
andere mensen niet als reeel beleven als we het gevoel hebben dat we die herkenning
helemaal in onze eigen hand te hebben. Als ik het gevoel heb dat ik jou zodanig heb
geamnipuleerd door mezelf beter voor te doen dan ik ben en dat je me daardoor herkenning
geeft, dan voelt die herkenning niet zo. Het is iets dat je niet in de hand hebt. Als je de
werkelijkheid in je hand hebt, dan is het geen herkenning. Het is typerend voor de betekenis.
Deze les: religie: Enerzijds verhouding tussen religie en zingevening als twee
verschillende fenomenen en anderzijds het fenomeen religie zoals het zich voordoet in onze
m’ij en wereldwijd in kaart brengen: soort van crash course over religie met op het eidn een
argument waarom het van belang is (argument van de Amerikaanse william james ->
,Lesnotities Orlane Wolff Religie 2020-2021
waarom het volgens hem van belang is om het vraagstuk waarmee relgiie zich bezighoudt,
op een serieuze manier behandelen).
Tekst William James (cursusmateriaal en examenstof!!!): Religie is een complex en
gecontesteerd fenomeen. Niet alleen in de m’ij, maar ook in de academie (misschien zelfs
vooral in de academie: histiografie, antropologie, sociologie, vergelijkende wetenschap van
de religie.
Voorbeelden van vraagstukken die de complexiteit en de gecontesteerdheid van die term
aantonen:
• “Is er wel zoiets als religie?”: debated question in de religie. Dat concept
religie, is dat wel een term die je moet gebruiken? Dat is een term met een
westerse geschiedenis, een moderne term (Andere betekenis in de
middeleeuwen dan nu. In de middeleeuwen betekende ‘religio’ iets zoals ‘de
deugd van froom zijn’, maar het idee dat er een substantief religio was (wat
verschillende gedachtensysteem benoemde), die gedachte was er ni, dat was
zelfs geen concept. Die religie is ontstaan in de poging om de wereld te
scheppen naar westers beeld. Categorie die in het westen is ontwikkeld en
vervolgens wordt toegepast op allerlei andere levensvisies en manieren van
leven die eigenlijk daar niet zo goed toe leunen.
Geen concensus over
• “Wat is het?” en “Wat doet het?”. Stel dat je zegt dat we het concept religie
gaan blijven gebruiken, dat dekt wel degelijk een bepaald elading, dat wijst
iets aan in onze sociale realiteit. De vraag is dan wat het is.
Vroegste definitie was van Edward Tylor: religie is ‘believe in spiritual beings’. Er zijn dan
mensen die zeggen dat er ook religies zijn die niet geloven in spiritual beings (VB:
boeddhisme: atheiste religie, religie waar er niet wordt geloofd in geestelijke wezens;
wetenschappers zeggen dat het wel een religie is).
Het laat zien dat zo een definitie die de vraag probeert te antwoorden ‘wat is religie’ en dat
dan doet in termen van geestelijke wezens, bovennatuurlijke wezens,… dat zo een definitie
niet ongecontesteerd is. Als antwoord op zo’n definities, kun je dna zeggen ‘misschien moet
je religie niet proberen deifnieren in termen van wat het is, maar in termen van wat het
DOET’.
Voorbeeld andere definitie die veel impact heeft gehad op de religiewetenschappen van een
Duitste protestantse teoloog Paul Tillich die zegt religie is ‘the state of being grasped by an
ultimate concern’. Dus religie gaat gegrepen worden door iets wat je uiteindelijk aanbelandt,
door iets wat je van ultiem belang vindt. Deze definitie is een onzettende invloedrijke
definitie geworden die op heel veel manieren is gebruikt. Ook daar stelt men zich een
probleem: op het moment dat je religie gaat definieren in termen van wat het doet (je
wordt gegrepen door iets wat je ultiem belangrijk vindt), dan is er heel veel religie -> cf.
cartoon.
, Lesnotities Orlane Wolff Religie 2020-2021
catholicism, jodendom, scientology, britney spears, … ->
ultimate concern met Britney Spears.
free Britney movement: gedachte dat Britney
Spears (omdat ze onder een bewindvoerder staat), tegen haar wil gevangen wordt
gehouden en allerlei tekenen geeft aan haar fans om te laten zien dat ze bevrijd moet
worden.
Bijvoorbeeld hier: geel topje: fans zeiden dat als ze gevangen wordt, dat ze een geel shirtje
moet tonen. Vervolgens heeft ze een onschuldige post op Instagram geplaatst met ene geel
shirtje, waardoor veel fans actie wouden ondernemen. Dat laat zien dat er mensen een
ultimate concern hebben met Britney Spears: het belangrijkste in hun leven is het welzijn
van Britney. Is dat daarom dan religie? Of moet je zeggen nee: free britney, veotbal,
marxisme, .. is dat dan religie? Het heeft veel dezelfde funcites als relgiie: het geeft zin aan
mensen hun leven. Het is een andere gecontesteerde kwestie.
• “Waar komt het vandaan?”: heeft religie een sociale oorsprong (in stand
houden van de samenleving, het solidiair houden/cohesie in de samenleving,
…), heeft dat een neurologische oorsprong, …? Het zijn allemaal
gecontesteerd een complexe vragen over de studie van religie.
We gaan geen enkele van die vragen beantwoorden. Het is geen cursus
religiewetenschappen, maar een soort van crash course in het fenomeen religie. Je moet
gewoon weten dat deze vragen bestaan. Het is een gecontesteerde en complexe term met
veel complexe issues die daarmee samenhangen.
Wat ook je antwoord is op deze vraag, religie is op z’n minst een bron van zin (cf.)