Thema
Strafrechtelijke aansprakelijkheid wordt niet in alle gevallen gevestigd zodra een menselijke
gedraging onder de wettelijke delictsomschrijving valt; er moet ook sprake zijn van
wederrechtelijkheid en schuld. In de meeste gevallen impliceert het een het ander: een gedraging
die voldoet aan de delictsomschrijving is, zonder aanwijzingen van het tegendeel,
wederrechtelijk en aan schuld te wijten. Toch kunnen gedragingen onder de reikwijdte van een
delictsomschrijving vallen, terwijl zij bij nader inzien niet strafwaardig zijn. Daarom geeft Titel
III van het eerste boek van het Wetboek van Strafrecht een aantal algemene gronden voor
uitsluiting van strafbaarheid: de zogenaamde strafuitsluitingsgronden. Strafuitsluitingsgronden
kunnen worden onderscheiden in rechtvaardigingsgronden (het gedrag is niet wederrechtelijk) en
schulduitsluitingsgronden (de dader treft geen verwijt).
Vorige week stonden de rechtvaardigingsgrond noodweer (art. 41, lid 1 Sr) en de
schulduitsluitingsgrond noodweerexces (art. 41, lid 2 Sr) centraal. Deze week worden de overige
strafuitsluitingsgronden behandeld, waaronder ontoerekenbaarheid, psychische overmacht en
overmacht noodtoestand. De Garantenstellung en culpa in causa komen ook weer aan bod.
Leerdoelen week 5 en 6
De student kan na deze onderwijsweek:
de plaats en de functie van strafuitsluitingsgronden binnen het strafrecht uitleggen;
het onderscheid tussen rechtvaardigingsgronden en schulduitsluitingsgronden uitleggen;
aan de hand van een casus beargumenteren of er een succesvol beroep op een
rechtvaardigingsgrond kan worden gedaan;
aan de hand van een casus beargumenteren of een succesvol beroep op een
schulduitsluitingsgrond kan worden gedaan;
aangeven welke einduitspraak moet volgen als de strafrechter een beroep op een
rechtvaardigingsgrond of schulduitsluitingsgrond aanvaardt;
een beredeneerd standpunt innemen over de leerstukken van deze week aan de hand van
de dogmatiek, wetgeving en geldende jurisprudentie.
Literatuur
- Kelk/De Jong: HS 7 (m.u.v. §7.4)
Bekend veronderstelde jurisprudentie
- HR 14 februari 1916, NJ 1916, 681 (Melk en water)
- HR 15 oktober 1923, NJ 1923, 1329 (Opticien)
- HR 20 februari 1933, NJ 1933, 918 (Veearts)
Jurisprudentie strafuitsluitingsgronden II (werkblad 6)
- HR 1 juni 2004, NJ 2005, 252 (Blackout) (herhaling week 1)
- HR 22 november 1949, NJ 1950, 180 (Motorpapieren)
- HR 9 juni 1981, NJ 1983, 412 (Culpa in causa)
- HR 13 juni 1989, NJ 1990, 48 (In de steek gelaten vrouw)
, - HR 14 maart 2017, ECLI:NL:HR:2017:418, NJ 2017, 269 (zaak Heringa)
- Hof Den Bosch, 31 januari 2018, ECLI:NL:GHSHE:2018:345 (zaak Heringa na verwijzing)
(Canvas)
Artikel Sv
350 Sv 352 Sv
Menselijke gedraging Is de tenlastelegging Zo niet, vrijspraak
bewezen?
Delictsomschrijving Kwalificeren: moet in de Zo niet, ovar
delictsomschrijving staan
Wederrechtelijkheid Wederrechtelijkheid als Zo niet, ovar
element
Verwijtbaarheid Verwijtbaarheid als element Zo niet, ovar
Straf of maatregel Welke straf of maatregel Artikel 9a Sr
opleggen?
Drie voorbeelden:
Artikel 307 Sr ten laste gelegd, beroep op noodweer gehonoreerd, schuld staat erin, als schuld
ontbreekt in de zin van culpa, bevat verwijtbaarheid en wederrechtelijkheid. Als je geen
ideaaltypisch delict hebt door dood door schuld, en wederrechtelijkheid of verwijtbaarheid
ontbreekt vanwege rechtvaardiging of schulduitsluiting, dan tenlastelegging niet bewezen, omdat
die twee elementen dan bestanddelen worden.
Artikel 225 Sr ten laste gelegd, beroep op overmacht als noodtoestand, dan ovar.
Wederrechtelijkheid of verwijtbaarheid is geen bestanddeel. Bij geslaagd beroep op overmacht
als noodtoestand ontbreekt wederrechtelijkheid, dus ovar.
Artikel 138, geslaagd beroep op noodweerexces. Verwijtbaarheid maakt geen deel uit van de
delictsomschrijving, dan volgt er ovar. Bij een geslaagd beroep op noodweer, dan vrijspraak.
Wederrechtelijkheid staat in delictsomschrijving.
Thuiswerkopdracht 1
In deze werkgroep zal een debat worden gevoerd over de zaak Heringa. De stelling is:
“Meneer Heringa is terecht veroordeeld voor hulp bij de zelfdoding van zijn moeder.”
Lees hiervoor de jurisprudentie die is voorgeschreven. Daarnaast wordt van u verwacht dat u in
het kader van bibliotheekvaardigheden maar ook om u goed voor te bereiden op het debat,
minimaal twee artikelen uit gezaghebbende tijdschriften over dit onderwerp opzoekt en leest.
Haal hieruit de relevante argumenten, zowel voor als tegen de stelling. In de werkgroep zal u
worden ingedeeld in groepen.
Voor:
- Er is geen sprake van uitzonderlijke omstandigheden waardoor in casu hulp bij zelfdoding niet
gerechtvaardigd is, ook niet nu het feit is begaan door meneer Heringa, die de hoedanigheid van
een arts mist. Er is immers niet gehandeld in een noodtoestand.
- Er is ook geen sprake van psychische overmacht. Het is niet aannemelijk dat het voor meneer
Heringa op het moment van handelen onmogelijk was anders te handelen dan hij heeft gedaan.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur missjacki023. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €2,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.