1. Hoofdstuk: een wereld van onzekerheid ulrich
beck
2.1 Waarom is onzekerheid paradoxaal?
we leven in de westerse landen, in één v/d rijkste en meest zekere samenlevingen ooit
Belgen zijn dubbel zo rijk als 30j geleden.
We zijn nog nooit zo goed verzekerd.
verzekeringspolissen,...
bv. Brandverzekering, burgerlijke aansprakelijkheid, omnium
reële zekerheid geeft geen subjectieve zekerheid
ouders over toekomst kinderen, werknemers over job, partners over relatie, individuen over zichzelf,
migranten over nieuwe samenleving, opwarming v/d aarde, klimaatsveranderingen, ...
2.2 Waarom leven we in één v/d meeste zekere samenlevingen ooit?
Europa is sinds afgelopen jaren gespaard van oorlogen.
Materiële welvaart was in België en Nederland nog nooit zo hoog.
Sociale zekerheid verzekert ons inkomen op oude dag, ziekte en werkeloosheid.
Medische wetenschap vordert dag na dag
ziektes en aandoeningen zij beter beheerst en kunnen zelfs genezen worden
Alles is verzekerd:
huis bij brand
familiale dekt schade aangericht door ons of onze kinderen
de auto is verzekerd.
Aanvullend op ziekteverzekering een hospitalisatieverzekering.
Aankoop huis gaat samen met levensverzekeringen, lening met schuldsaldoverzekering.
Reis wordt geboekt met annulatie verzekering en reisbijstandsverzekering.
2.3 Hoe kunnen we onzekerheid verklaren?
Onze maatschappij evolueert razendsnel en verandering lijkt de norm
Die snelle en voortdurende veranderingen maken mensen onzeker over hun leven en toekomst
Sommige mensen hebben weinig problemen met onzekerheid en kunnen een hoge dosis onzekerheid
aan.
Voor andere, werkt onzekerheid remmend, soms zelfs verlammend.
Iedereen (individuen, gezinnen, organisaties, regeringen) moet voortdurend keuzes maken zonder alle
elementen te hebben voor een zekere keuze en zonder zeker te zijn over de uitkomst
Het éne risico overschatten we, het andere onderschatten we.
2.4 Wat bedoelt Furedi met een cultuur van angst?
Angst is één v/d karakteristieken v/h leven in de 21ste eeuw
Hij verwijst naar onze angst voor ziektes, onbekende virussen en epidemieën, kindermisbruik,
milieuverontreiniging of terroristische aanslagen (mensen worden voor het minst angstig)
Door angst geraakt onze westerse wereld steeds meer geobsedeerd door veiligheid
Hij waarschuwt dat angst verlammend kan werken
maar gaat volledig uit de bocht door klimaatrisico’s te bagatelliseren
Dubbelzinnige omgang met angst, onzekerheid en risico’s :
sommige reële risico’s raken ons amper (verkeersongevallen, klimaatopwarming)
andere relatief onwaarschijnlijke risico’s obsederen ons (risico op seksueel misbruik)
,2.5 Wat zijn volgens Bauman vijf oorzaken v/d huidige onzekerheid?
1) overgang van solid modernity naar liquid modernity
stabiele moderniteit uit de 20ste eeuw was een moderniteit met relatief vaste instituties waarin mensen een
levensproject konden uitbouwen.
21ste eeuw, liquid modernity, vloeibare, flexibele en versplinterde samenleving.
Hierin is de uitbouw van traditioneel, vooraf geplande levensproject amper nog mogelijk.
We kennen liquid life, vloeibare levens waarin mensen flexibel inspelen op veranderingen, opportuniteiten,
risico’s van de dag, kortom geen houvast.
Voorbeeld:
technische levensduur van gsm neemt af.
Vroeger werd er 1x getrouwd trouwen = leven. meerdere malen trouwen is niet nieuws
2) Groeiende scheiding tussen macht en politiek.
Niet alleen door wereldwijde globalisering, maar ook in eigen land.
De erosie v/d nationale staten geeft vrij baan aan wereldwijde economische machten
De terugtrekking van de politiek betekent tegelijk afbrokkeling van vroegere beschermende kaders, leidt tot
grotere onzekerheid.
Voorbeeld:
De sluiting van general motors lag niet aan het parlement maar aan de raad van bestuur
De bankencrisis kon niet gestopt worden door de regering.
3) Geleidelijke verzwakking van de nationale sociale zekerheid
Competitie tussen mensen is hippere waarde dan solidariteit
Voorbeeld:
verschil tussen lonen en vervangingsinkomen stuk groter dan 30j geleden.
De baas van het OCMW zal geen 500€ bonus geven aan leefloners
4) Veranderende tijdskader, samenleving versnelt
Tijdshorizon krimpt : ineenstorting van het denken, plannen en handelen op lange termijn
Zowel in bedrijfsleven als op financiële markten, politiek, privé-leven
Wat oud is, is out Kennis van gisteren biedt niet langer zekerheid vandaag, laat staan morgen.
5) Privatisering van risico’s:
overheid neemt kleinere rol op, mensen moeten maar zelf leren hoe ze met onzekerheid en risico’s omgaan.
Risico’s op persoonlijk niveau
Voorbeeld:
Kindercrèche regelen voor kind geboren is,
Op het weerbericht word kenbaar gemaakt wat we moeten doen bij te hoge concentraties ozon of smog
2.6 Hoe staat Castel tegenover onzekerheid?
Volgens Castel zou het kunnen dat we te hard naar zekerheid en bescherming zoeken dat we zo ons eigen en
elkaars gevoel van onzekerheid en onveiligheid versterken.
Dit komt niet noodzakelijk overeen met de objectieve situatie.
Hoe we de wereld ervaren is een combinatie van harde feiten en sociaal geconstrueerde interpretatie.
Te sterk geïndividualiseerde maatschappij overleeft niet volgens Castel.
Maatschappelijke context begrenst mee onze keuze vrijheid.
Mensen hebben nood aan vormen van sociale samenhang.
Sociale cohesie heeft bemiddelende instanties nodig die het algemeen belang bewaken.
Daarom moeten we Bestaande systemen van sociale bescherming en collectieve systemen koesteren,
moderniseren en versterken.
, Voorbeeld:
Studenten voor de start van een examen zoeken te hard naar zekerheid en bescherming zodat we zo ons
eigen en elkaars gevoel van onzekerheid en onveiligheid versterken.
2.7 Wat is het belang van een sociologisch kader om die onzekerheid te
bestuderen?
Welke ontwikkelingen produceren onzekerheid?
Maatschappelijke veranderingen gebeuren steeds sneller, op alle gebieden van onze samenleving.
Wat gisteren evident leek, is vandaag al achterhaald. Wat gisteren zeker was, ligt vandaag onder het vuur.
Met welke bril kijken we?
Om al die maatschappelijke veranderingen beter te kunnen begrijpen, hebben we een bril nodig om scherper
te kunnen zien, een kader om de dagelijkse waarnemingen beter te kunnen ordenen en interpreteren.
Vanuit welke theorie of paradigma kijken we? Hoe de samenhang tussen onzekerheid op verschillende
domeinen zien?
Inzicht in onze samenleving is cruciaal, de samenleving proberen/leren begrijpen zonder te vertrekken van
eigen referentiekader.
Hoe bepaalt de manier waarop we met onzekerheid en risico’s omgaan onze maatschappij en ons leven is
een vraag die we kunnen stellen.
2.8 Vijf maatschappelijke domeinen in beweging die ontwikkelingen produceren
:
1) Ecologische crisis, met de klimaatopwarming als één v/d meest bedreigende onderdelen
2) De effecten v/d economische globalisering op onze eigen sociaaleconomische positie
3) Onze toegenomen individuele vrijheid als gevolg v/d verregaande individualiseringsprocessen
4) Onze omgang met tijd. Niet alleen de maatschappelijke veranderingen versnellen, onze hele samenleving
doet dat
5) De groeiende diversiteit in onze samenleving ten gevolge van een brede waaier aan migratieprocessen
2.9 Wie is Ulrich Beck? 1944-2015
Begon als Duitse arbeidssocioloog
Bestudeerde dan individualisering en koppelde dit aan ecologische problematiek
Focust op globalisering en diversiteit
Biedt een kritische analyse v/d hedendaagse maatschappij als risicomaatschappij
Biedt een bril om naar maatschappelijke veranderingen te kijken
Stelt de basisvraag: wat zijn de meest ingrijpende veranderingen eind 20ste, begin 21ste eeuw?
2.10 Hoe evolueren we v/d industriële maatschappij naar een nieuw soort
samenleving?
De 20ste eeuw was de eeuw v/d industriële dominantie, maar we leven in Europa in de 21ste eeuw niet langer in
een industriële maatschappij. Om dit te begrijpen gaan we meer dan een anderhalve eeuw terug naar het
ontstaan v/d industriële maatschappij.
De industriële revolutie in de 19de eeuw was de geleidelijke overgang van een agrarische samenleving naar
een maatschappij die rond de fabrieken uitgroeide.
De fabriek stond decennialang centraal als metafoor voor de maatschappij.
symbool van groeiende rijkdom en vooruitgang
maar ook de strijd v/d arbeidersklasse tegen uitbuiting.
De dominantie v/d industrie bleef decennialang.
Vanaf de jaren 60 v/d 20ste eeuw nam het belang v/d industrie in onze economie en cultuur af.
De dienstensector (tertiaire sector) groeide geleidelijk naast de industriële sector (secundaire sector).
Er was sprake v/d overgang van een postindustriële maatschappij of diensteneconomie, maar ook van een
overgang naar een kennissamenleving of informatiemaatschappij of naar een digitale maatschappij.
Al deze omschrijvingen belichten delen v/d sterke veranderingsprocessen v/d laatste decennia.
Tegelijk groeien de vragen over de legitimiteit v/d industriële maatschappij.