Aanpak infectieziekten op bedrijfsniveau
BVD en BVDV
Bovine virale diarree veroorzaakt door boviene virale disease virus
Inleiding: waarom BVD?
• Ingewikkeld dus boeiend
• Toont zich niet openlijk (moeilijk te detecteren) → wordt sterk onderschat
o Schade wordt onderschat
o Komt meer voor dan we denken
▪ Slechts 17% van alle positieve bedrijven was zich ervan bewust
▪ Is nog niet uitgeroeid
Scandinavië is vrij van BVD maar dat heeft zo’n 10 jaar geduurd
• Er is al wel een flinke daling gebeurt maar dat laatste
beetje is het moeilijkst te verwijderen
• Privaat en sociaal voordeel, bestrijden van BVD zorgt voor:
o Meer economische veehouderij (schade gaat gepaard met kosten)
o Minder antibioticagebruik
o Minder andere ziekten, BVD werkt immunosuppressief Ook sociaal voordeel
o Meer dierwelzijn
o Minder milieu schade
Het virus
Het virus = BVDV, de ziekte = BVD
BVDV is een slim RNA virus: zowel “hit and run” als “infect and stay”
Gevoeligheid van BVDV
• Het is een RNA virus: ondergaat voortdurend genetische wijzigingen → veel verschillende
stammen
• Gevoelig voor ontsmettingsmiddelen en detergenten (virus met envelop)
• Droogte en warmte zorgen voor snelle inactivatie van virus
In tegenstelling tot vocht en koud waardoor het wekenlang besmettelijk blijft
Er zijn 2 species van BVDV gekend
• BVDV1: 11 subspecies
• BVDV2: ernstigere symptomen → 2 biotypes: type is belangrijk voor pathogenese van BVD
o Cytopathogeen (CP) → beschadigt celculturen
o Niet-cytopathogeen (NCP)
Pathogenese
= ingewikkeld, veel uitzonderingen op de algemene kenmerken
Infectie van een niet-drachtig rund
• Infectie met BVDV
• Enkele dagen koorts, 70% subklinisch, weerstand daalt gedurende 10 dagen → vatbaarder voor
andere ziektes
• Levenslang AS aanwezig, AS geven geen levenslange bescherming
• Virus verwijderd na 12d (TI = transiënte infectie = tijdelijk, kort)
Pagina 1 van 60
,Infectie van een drachtig rund
• Infectie met BVDV tussen d30 en d125 van de dracht → vrucht wordt ook besmet
• Enkele dagen koorts, 70% subklinisch, weertand daalt gedurende 10d waarbij dier ook andere
infecties kan krijgen
• Levenslang AS aanwezig, AS geven geen levenslange bescherming
• Virus verwijderd na 12d (TI = transiënte infectie = tijdelijk, kort)
Nog eens:
• Infectie met BVDV tijdens vroege dracht (30-125d)
• Koe en kalf geïnfecteerd
• Enkel de koe wordt immuun (TI), kalf herkent het
virus nog niet en zal besmet blijven = Trojaanse koe
• PI kalf wordt geboren = PI = IPI = immunotolerant
persistent geïnfecteerd
• In de meeste gevallen zal kalf voor <2j sterven aan
mucosal disease
Dier wordt enkel drager in de baarmoeder, eens het
geboren is kan het geen drager meer worden.
Infectie met BVDV tijdens dracht, verschillende mogelijkheden
• Embryonale sterfte, abortus, sterfte kort na geboorte
• Op 100-150d: oculocerebellair syndroom → ataxie en blindheid
• Op 30-125d: mucosal disease
• Op 90d-partus: kalf is BVDV vrij, wel levenslang AS aanwezig
Drager = PI = IPI = immunotolerant persistent geïnfecteerd
• Geen AS tegen de infecterende BVDV stam (wordt beschouwd als lichaamseigen)
• Altijd persisterend geïnfecteerd met NCP biotype
• Uitscheiding via alle secreties en excreties: massaal, continue en levenslang
→ belang/rol van dragers
• Voornaamste oorzaak van alle problemen
• Al of niet aangeboren afwijkingen: hangt af van het tijdstip van infectie tijdens de dracht
PI = permanente drager, een PI rund:
• Is persisterend viremisch
• Kàn er volledig normaal uit zien tot aan MD
• Kàn “achterblijver” zijn
• Kàn aangeboren afwijkingen hebben
• Sterft aan MD, meestal < 2 jaar (10% wordt ouder dan 2j)
o Moesten ze allen dood gaan < 2 jaar dan hoef je koeien > 2 jaar niet te testen
• Bron van alle ellende → hoofdrol in verspreiding van de infectie
Mucosal disease (MD)
• PI is persistent (blijvend) geïnfecteerd met NCP BVDV
• Meestal tussen 6m en 2j: puntmutatie of recombinatie van NCP tot CP (of superinfectie met CP
BVDV)
• MD: meestal sterfte binnen enkele dagen
In hetzelfde rund: NCP + CP = MD
Pagina 2 van 60
,Overdracht tussen bedrijven en prevalentie:
Infectie van een kudde kan direct of indirect gebeuren via PI (drager)
Directe contacten Indirecte contacten
• Aankoop van PI rund • Bezoekers
• Aankoop Trojaanse koe • Gemeenschappelijk materiaal tussen
• Op de weide: contact met PI rund veehouders: mest, veewagen (speeksel
• Veemarkten en shows: contact met PI bevat meer virus dan mest)
rund • Niet via buitenlucht
Prevalentie
• Wereldwijd voorkomend
• Zeer veel controle over
• Prevalentie in België
o Actieve infectie: 40% v.d. bedrijven
▪ Kalvermesterij: actieve infectie bij 97% v.d. geteste kalveren
▪ Seroconversie tegen BVDV bij 57% v.d. geteste kalveren
o PI: 1% v.d. veestapel
• Prevalentie in Nederland
o Op 30-40% van de bedrijven is er een PI
o 76% van de tankmelk is AS positief
Klinische verschijningsvormen
Enkel diarree?
Op basis van klinische verschijnselen kan men niet beoordelen of men met BVD te maken heeft
omdat er zoveel verschillende vormen zijn.
Typisch: mucosal disease
Vb.: Papillen in de mond worden stomp, erosies → vaak niet heel duidelijk
• Diarree bij jong rund (6m – 2j)
o Soms bloed in feces, soms persen → DDx: Coccidiose (meestal geen koorts, minder ziek) of
Salmonella (minder persen, wel koorts)
• Koorts, tenzij al erg uitgedroogd
• Ulcera in de mond: niet altijd makkelijk te zien
• Typische acute MD is zeldzaam geworden
Wit beleg in de neus, erover wrijven zorgt dat het begint te bloeden →
dan weet je bijna zeker dat men ook aangetaste mucosa gaat vinden
Verdachte tekenen
• Sterrenkijker
• Kalf wordt normaal geboren maar gaat dood als een kaarsje
• Achterblijvers
• Blind of vlek in de cornea, lens → DDx: Moraxella bovis (in de weide)
• Allerlei bloedingen, bv. ook na rectaal onderzoek
Pagina 3 van 60
, Niet-specifiek
• Niet drachtig, verwerpen: problemen met de vruchtbaarheid
• Longontstekingen
• Diarree, kan voorkomen, is niet het belangrijkste
• Aangeboren afwijkingen, encephalitis
• Alle verschijningsvormen veroorzaakt door de weerstandsdaling bij TI
o Ziekte doet zich erger voor dan verwacht
o Resultaten van behandeling van ziekte vallen tegen
Diagnose van BVDV
Labo testen
• Virus aantonen ‘Diagnostic gap’
o PCR bloed/serum individueel geen leeftijdsbeperking
o PCR pool bloed > 40d best geen dieren
o Ag ELISA erns bloed > 60d testen < 2 maand
o Virusisolatie bloed > 40d vals neg. door AS van
o PCR melk biestmelk
o Ear notch (AgELISA of PCR) geen leeftijdsbeperking
Bij dragers zit er veel virus in de huid
• AS aantonen
o AS ELISA in serum/melk
Ear notch test voor het opsporen van PI
• Stukje huid van het oor wordt onderzocht met Ag-ELISA of PCR
• Kan direct bij het plaatsen van officieel oormerk → geeft minder fouten bij identificatie en
opsporen van dragers.
• Kan op elke leeftijd, wordt niet gestoord door aanwezigheid van maternale AS
• Wordt gebruikt in officiële programma’s in CH, D, Irl en Belgie
Hoe kan BVD herkend worden?
Symptomen zijn zeer verschillend, niet kenmerkend en komen niet allen tegelijk voor → BVD is niet
te herkennen aan symptomen dus er moet getest worden.
Bewijzen van een verdenking
• MD + 1x positief AG-ELISA wijst op BVD
o Het is niet zeker of het hier gaat om een PI
o Positieve test i.c.m. symptomen waarschijnlijk wel PI → best na 3w nog eens testen
• Andere klinische verschijningsvormen: testen → hoe?
o Bij verdenking van acute besmetting: virologisch onderzoek van bloed of organen
o Alle andere gevallen: serologisch jongveevenster
Serologisch jongveevenster: duidt aan of er BVDV circulatie is of is geweest op het bedrijf
• S: serologie
• J: tussen 8-12 maand (niet vroeger wegens maternale immuniteit, niet ouder want je wilt recente
informatie (van het afgelopen jaar))
• V: 5-10 dieren bemonsteren (niet hele bedrijf)
Testen op BVDV
1e vraag: is er een PI op het bedrijf? → serologisch jongveevenster SJV
Het testen van alle runderen wordt niet gedaan want: duur, arbeidsintensief, misschien overbodig
Pagina 4 van 60