Yasmine El Fadil – 2019-2020
Mediabeleid
Inhoudstafel:
DEEL I: De contouren van ‘mediabeleid’
o Inleiding en principes
Wat is mediabeleid?
Waarom mediabeleid?
Mediabeleid – regulering en governance
Mediabeleid in het meervoud
o Normativiteit en mediabeleid: 2 benaderingen
Normativiteit en mediabeleid
Een mediabeleid is een cultureel beleid: benadering 1
Een mediabeleid is een economisch beleid: benadering 2
o Centrale principes voor de uitwerking van een mediabeleid
DEEL II: Instrumenten van een mediabeleid: paradigmatische omwenteling
o Paradigmatische omwenteling
o Actoren en instrumenten van het Vlaamse, Belgische en Europese mediabeleid
o Regulatoren
DEEL III: Articulatie van een mediabeleid
o Uitwerking van een beleid: Publieke omroep VRT
Contextualisering: de publieke omroep?
Publieke omroep: verschillende modellen
Perspectieven op de legitimiteit van de p.o.
VRT: opdracht en organisatie
o Uitwerking van een beleid: Private televisie
Context en evolutie
o Uitwerking van een beleid: Onafhankelijke productiesector
Context en evolutie
Beleidskader
o Uitwerking van een beleid: Het televisie-ecosysteem
Context
Beleidsondersteuning: instrumenten
Een focus op het Deense model
o Uitwerking van een beleid: De Regionale omroepen
Context
Financiering en beleidskader
Overzicht regionale omroepen
o Uitwerking van een beleid: Filmbeleid
Context
De Europese filmmarkt
Vlaams filmbeleid
o Uitwerking van een beleid: Het Radiolandschap
o Uitwerking van een beleid: Ondersteuning aan de pers en online spelers
o Uitwerking van een beleid: Platformregulering
1
, Yasmine El Fadil – 2019-2020
Les 1: Inleiding + wat is mediabeleid?
Deel I – Contouren van mediabeleid:
1. Inleiding en principes
1.Wat is mediabeleid?
->Kader dat gecreëerd wordt door de verschillende overheden.
Mediabeleid =
Deontologie, ethiek, bescherming
Vb 1: DPG en Telenet werken samen voor een Vlaamse Netflix -> VTM (behoort tot
Medialaan en dus tot DPG) leeft enkel van reclame maar dat wordt meestal geskipt +
lokale fictie kost veel + groeiend belang van platformen dus DPG/VTM wil meedoen
aan deze golf van plaformisering.
->Waarom is mediabeleid belangrijk voor de Vlaamse Netflix?
1. Wat gaat de overheid zeggen over wat de VRT mag doen m.b.t. de Vlaamse
Netflix?
2. Gaat de reclame op deze Netflix beperkt zijn of niet?
3. Risico dat er geen concurrentie is en dus enkele een monopolie, waardoor de
kleine spelers weggegooid worden en daardoor hebben de consumenten geen keuze.
Vb2: Is gepersonaliseerde reclame op TV in strijd met de privacyregels?
Vb3: Appel zegt dat iPhone niet naar onze conversaties luisteren, maar consumenten
betwijfelen dat.
Mededinging
Vb1: Ierland, Luxemburg … zijn goed voor grote bedrijven want ze moeten weinig
belastingen betalen. Maar Amazon moet toch 250 miljoen euro belastingvoordeel
teruggeven aan Ierland.
Vb2: Anti-trust -> Je mag zo groot mogelijk zijn maar geen misbruik maken van jouw
macht. Google maakte misbruik van zijn macht door hun producten altijd naar voor
te brengen. Apple kreeg meerdere boetes doordat ze de signalen van Spotify
vertraagden zodat consumenten naar Appel Music switchten.
Ondersteuningsbeleid
Vb1: Lokale content, zoals Vlaamse film, ondersteunen
Vb2: Vlaamse films die prijzen krijgen in festivals
Pluralisme verzekeren: er moet genoeg verschil zijn in de mening dat aan bod komt in
de media.
Vb: DPG begint alles in handen te hebben in Vlaanderen waardoor verschillende
kranten dezelfde artikels gaan publiceren. Dit zorgt voor de uniformisering van het
medialandschap
Toegankelijkheid en universaliteit: gedaan met de territoriale beperkingen
2
, Yasmine El Fadil – 2019-2020
Vb: Europa stopt de geoblocking -> geoblocking vond plaats omdat er anders weinig
export van eigen content naar andere landen mogelijk was dus was er veel verlies.
Nu is het mogelijk om naar een ander land te gaan met je pc en content kijken.
Economie en markt
Vb: Disney is de grootste bij de box office en gaat nu een eigen platform starten
(maart 2020 in België)
Tussen regulering en ondersteuning
Vb1: Facebook gaat een strijd aan tegen adblockers
Vb2: Gatz denkt na over de toekomst van regionale zenders zoals TV Brussel of TV
Oost. Zijn deze zenders echt nuttig?
3 verschillende mediasystemen in het mediabeleid:
= geen logisch resultaat van bepaalde communicatievormen
= is constructie, gevormd door context, ideeën en individuen
= is de resultante van machtsverhoudingen, processen en dynamieken, specifieke
waarden en structurele factoren
Vb: het verschil tussen het Chinees beleid en het Belgisch beleid -> bepaald door
machtsverhoudingen en culturen
Eén visie op mediabeleid = het uitwerken van bepaalde processen voor het oplossen van
problemen in het belang van het publiek
->Zie visie Harold Laswell: klemtoon op absolute objectiviteit, geïnformeerde partijen, die
waardevrij handelen in het algemeen belang.
->Beleid gemaakt in officiële beleidsorganen, met verschillende actoren die het proces
domineren en niet enkel één.
->Gebaseerd op een aantal leidende principes: transparantie, expertise …
->Beleid aangepast als gevolg van veranderingen op technologisch of economisch vlak (bv:
Digitalisering, regulering sociale media, regulering slimme wagens …)
->Beleid resultante van pluralistisch proces met inspraak van bepaalde partijen
Mediabeleid is:
->Geen mechanisch, technocratisch en objectief proces
->Niet alle actoren nemen op dezelfde manier deel aan het beleidsproces (beperkte elite die
sterker mediabeleidsvorming kunnen beïnvloeden)
Vb: DPG-media heeft meer toegang dan kleine spelers
->Verschillend naargelang de context
->Gevolg van (ideologische of politieke) keuzes
Mediabeleid is ingebed in ideologische en politieke context
Vb: De contouren van neoliberalisme
->Zie ook gevolgen voor publieke omroepbeleid
->Zie ook gevolgen voor cultuursubsidies
->Zie ook het idee dat vrije markt beste garantie is op pluralisme: mededingingsbeleid
MAAR: Constante wisselwerking, niet eenzijdig overgenomen
3
, Yasmine El Fadil – 2019-2020
Kortom, mediabeleid is:
Meer dan alleen de instellingen of organen die beleid maken
Meer dan de instrumenten die daarvoor ingezet worden
Meer dan het resultaat dat bereikt wordt
Is dynamisch en evolueren: ad hoc-maatregelen vs. langetermijnevoluties
Is conflict gebonden, gekenmerkt door pogingen tot consensus
Is verschillend naargelang de politieke context
Niet altijd expliciet of formeel: informele krachten
Het belang van non-decisionmaking en media policy silences (= welk beleid wordt er
niet gemaakt? Wat komt er niet aan bod?)
= Proces van interactie tussen ACTOREN, INSTITUTIONELE STRUCTUREN, BELANGEN, die ze
dienen.
Veel van mediabeleid hangt samen met ‘publiek’ en publiek belang
->Noodzaak en ook illusie van maakbaarheid van de samenleving
->Vaak verengd tot discussie: publiek vs privaat, burgers vs markt, maar is complexer dan dat
->Beleid is een continu spanningsveld tussen publieke en marktprincipes, vaak overlappende
objectieven
Les 2:
Media actualiteit (21/02):
Kritiek op culturele besparingen
Jongeren (25-34) verkiezen netflix/streaming aan tv. Ze verkiezen dan geen tv-
abonnement maar een cordcut. Er is een verschuiving naar pure onlineverbindingen.
Ex CEO van VRT Lemrechts en Claes werden ontslaan van de VRT. Claes werd
ontslaan want er was commentaar op het ontslaan van Lembrechts, overheid zei dat
het politiek getint was.
Zuckerberg pleit voor meer regulering om illegale streaming te verbieden:
terrorisme/moorden, xenofobie/racisme, en -18 beschermingen. De vraag is nu in
hoeverre is Facebook verantwoordelijk daarvoor? In hoeverre moeten ze reguleren?
2020 is een blockbusterarmjaar.
2.Waarom mediabeleid?
1) Media zijn belangrijke actoren van sociale communicatie, verandering
-Belangrijke link met burgerschap, democratische waarde
-Communicatieprocessen ingebed in context, bepaalde sturende krachten
-Controle over content, beslissen wat we te zien krijgen, de toegang van gebruikers
tot technologieën, de mate van interactie op grote schaal, is allemaal ingebed in
bredere machtsstructuren en netwerken, identiteit …
2) Belangrijke economische sector
4