Olivia Galle
Inleiding tot het recht samenvatting
Hoofdstuk 1: Wat is recht?
Minister welzijn: Wouter Beke
1.1 Definitie van begrip recht
!Definitie recht!:
➔ Een geheel van regels opgesteld door de samenleving waardoor de belangen van de
enkeling in de gemeenschap geordend worden door middel van sociale dwang
(afdwingbaar).
1.1.1 Geheel van regels
➔ Geschreven en ongeschreven regels
➔ Nationaal en internationaal
1.1.2 Opgesteld door samenleving
➔ Opgesteld door mensen die binnen bepaalde context samenleven
➔ Door individuen (kleine samenleving) of vertegenwoordigers (verkozen of
aangewezen)
➔ Regels = weerspiegeling van wat leeft in maatschappij
➔ Gebonden aan:
◆ Culturen
◆ Ideologieën
◆ Regimes (democratisch/dictatuur)
◆ Religieus beïnvloed of profaan
➔ Evolueert (recht is wijzigbaar)
1.1.3 De belangen van enkeling in maatschappij, worden geordend
➔ Iedereen moet weten wat zijn rechten en plichten zijn en hoe ze uit te oefenen
➔ Belangen van individuen en groepen ordenen
➔ Recht zorgt voor rechtszekerheid en objectiviteit
◆ Niet in eerste plaats rechtvaardig
◆ Dura lex sed lex = de wet is hard maar het is is de wet
1.1.4 Afdwingbaarheid
➔ Naleven regels moet afgedwongen kunnen worden
1
,Olivia Galle
➔ Volgens afgesproken regels (via rechtbank/bemiddeling)
➔ Regels gelden voor iedereen
➔ Regels overtreden → straf mogelijk
◆ Burgerlijk recht: opleggen om iets te doen / niet te doen
◆ Strafrecht: verbieden
1.2 Belangrijke begrippen
Objectief en subjectief recht:
➔ Objectief recht: geheel rechtsregels en normen (los van individuele personen)
➔ Subjectief recht: zodra een natuurlijk persoon/rechtspersoon objectief recht krijgt →
subjectief recht van die persoon
Rechtssubject en rechtsobject:
➔ Rechtssubject: persoon of groep die subjectieve rechten en plichten heeft (natuurlijk
persoon of rechtspersoon)
◆ Natuurlijk persoon: mens, levend persoon
◆ Rechtspersoon: fictief juridisch persoon, heeft wel rechten en plichten (vb:
VZW, BVBA, NV)
➔ Rechtsobject: zaak waarop rechtsregels betrekking hebben, recht dat beoogd wordt
door rechtssubject
➔ Voorbeeld: bij huren huis is huurder rechtssubject en huis rechtsobject
Genotsbekwaam en handelingsbekwaam:
➔ Genotsbekwaam: wie geschikt is om drager te zijn van rechten (iedereen)
➔ Handelingsbekwaam: wie geschikt is om zelf via handelingen hun recht uit te
oefenen
◆ Beperkt bij: personen onder bewind, minderjarigen, mensen met psychische
stoornissen…
Rechtshandelingen en rechtsfeiten:
➔ Rechtshandeling: elke handeling die bewust wordt verricht om rechtsgevolgen te
verkrijgen (vb: contract sluiten)
➔ Rechtsfeit: elk feit dat rechtsgevolgen doet ontstaan (vb: stelen)
Dwingend en aanvullend recht:
➔ Dwingend recht: partijen kunnen er niet van afwijken
◆ Altijd voor publiek recht
◆ Voor privaat recht bij:
● Staat persoon (vb: afstamming)
● Fundamentele instelling (vb: huwelijk)
● Individuele bescherming (vb: beschermingsstatuten)
◆ Nietigheid:
● Relatieve nietigheid: enkel voor wie beschermd wordt (vb:
minderjarige, geesteszieke… die beschermd wordt in recht)
2
,Olivia Galle
●Absolute nietigheid: enkel bij regels openbare orde (vb: strafrecht,
huwelijk)
➔ Aanvullend recht: geldt enkel als partijen (bij recht dat niet dwingend is) niets
anders overeenkomen
Aanvullend recht Dwingend recht Dwingend recht
van openbare orde
Doel Afspraken tussen Beschermen private Bescherming
partijen aanvullen belangen algemeen belang
Afstand Steeds mogelijk Nadat recht Niet mogelijk
verworven is
Sanctie Afwijken mogelijk Relatieve nietigheid Absolute nietigheid
enkel voor voor elke
beschermde partij belanghebbende
(ook door rechter)
1.3 Indeling van recht
➔ Doel indeling: recht werkbaar houden
➔ Indeling = niet sluitend maar goed hanteerbaar
➔ Indeling in grote lijnen:
◆ Nationaal of internationaal
◆ Publiek of privaat
◆ Thematisch
Nationaal recht - Internationaal recht:
➔ Nationaal recht: bevat recht dat van toepassing is binnen grenzen welbepaalde
staat
➔ Internationaal recht: overstijgt nationale landsgrenzen, komt tot stand door
afspraken die landen onderling maken of binnen internationale organisatie (vb: VN,
Raad van Europa)
◆ Supranationale organisaties: centraal orgaan neemt beslissingen, weinig
beslissingsmacht voor staten (vb: Europese Unie)
◆ Intergouvernementele organisaties: belangrijke beslissingsmacht bij
deelnemende staten, beslissen gezamenlijk in overleg (vb: Verenigde Naties)
◆ Lossere samenwerking tussen staten via verdragen:
● Bilaterale verdragen (2 verdragspartijen)
● Multilaterale verdragen (meerdere verdragspartijen)
Publiek recht - Privaatrecht:
➔ Publiekrecht:
◆ Regelt:
● Verhouding tussen burger en overheid
● Interne organisatie van overheid (beheer openbare diensten)
3
, Olivia Galle
● Verhouding tussen staten (internationaal)
◆ Rechtstakken:
● Grondwettelijk recht
● Administratief recht
● Strafrecht
● Fiscaal recht
● Gerechtelijk recht
◆ Altijd dwingend recht
➔ Privaatrecht:
◆ Regelt:
● Statuut of staat van individuele persoon
● Verhouding tussen burgers, groepen burgers en rechtspersonen
(huwelijk, eigendom, huur, aansprakelijkheid)
◆ Rechtstakken:
● Burgerlijk recht
○ Personenrecht
○ Familierecht
○ Verbintenissenrecht
○ Zakenrecht
○ Aansprakelijkheid
● Handelsrecht
● Individueel arbeidsrecht
◆ Deels dwingend, deels aanvullend
● Dwingend:
○ Staat persoon
○ Fundamentele instelling
○ Individuele bescherming
Thematisch:
➔ Rechtstakken indelen volgens thema
◆ Grondrechten, organisatie van samenleving, administratieve diensten, hoe je
aan je recht komt, misdrijven en straffen, fiscaal
◆ Personen, familie, verbintenissen, contracten, handelaars
◆ Arbeid, sociale rechten
◆ Economie, medisch, verkeer, onderwijs, sport, media, cultuur, jeugd
Juridische indeling:
Publiek recht Privaat recht Gemengd recht
Grondwettelijk recht Burgerlijk recht Sociaal zekerheidsrecht
Administratief recht Handelsrecht Arbeidsrecht
Strafrecht Onderwijsrecht
Fiscaal recht
4
