Samenvatting Bullshit Jobs - Over zinloos werk, waarom het toeneemt en hoe we het kunnen bestrijden
92 vues 1 achat
Cours
Antropologie
Établissement
Hogeschool NTI (NTI)
Book
Bullshit jobs
In 2013 publiceerde antropoloog David Graeber het essay ‘Het fenomeen onzinbanen’, waarin hij stelde dat onze maatschappij vergeven is van de onzinbanen (‘bullshit jobs’). Dit essay ging in korte tijd viraal en zorgde voor veel beroering, omdat velen het probleem herkenden.
Graebers primai...
Bullshit Jobs
Over zinloos werk, waarom het toeneemt en hoe we het
kunnen bestrijden
Auteur: Davis Graeber
In 2013 publiceerde antropoloog David Graeber het essay ‘Het fenomeen onzinbanen’, waarin
hij stelde dat onze maatschappij vergeven is van de onzinbanen (‘bullshit jobs’). Dit essay ging
in korte tijd viraal en zorgde voor veel beroering, omdat velen het probleem herkenden.
Graebers primaire doel met het boek ‘Bullshit Jobs’ is niet zozeer om een theorie van
maatschappelijk nut of waarde van werk te bedenken, maar om de psychologische,
maatschappelijke en politieke effecten te begrijpen van het feit dat zoveel mensen ploeteren
in de geheime overtuiging dat hun werk geen maatschappelijk nut of maatschappelijke waarde
heeft.
1. Op individueel en psychologisch niveau: waarom stemmen mensen in met en
tolereren ze hun eigen onzinbanen?
2. Op maatschappelijk en economisch niveau: wat zijn de grotere machten die hebben
geleid tot de woekering van onzinbanen?
3. Op cultureel en politiek niveau: waarom wordt de bullshitisatie van de economie niet
beschouwd als een maatschappelijk probleem, en waarom heeft niemand er iets aan
gedaan?
Alvorens op bovenstaande vragen in te gaan, legt Graeber uit wat hij met onzinbanen bedoelt
en welke soorten onzinbanen er bestaan. Hij sluit het boek af met een idee over wat er aan de
bullshitisatie van de economie en de woekering van onzinbanen kan worden gedaan.
1
, Wat is een onzinbaan en
welke soorten onzinbanen bestaan er?
Wat onzinbanen zijn en hoe zij verschillen van baggerbanen
Graeber definieert een onzinbaan als ‘een vorm van betaald werk die zo volkomen zinloos,
overbodig of schadelijk is dat zelfs de werknemer het bestaan ervan niet kan rechtvaardigen,
hoewel de werknemer zich, als onderdeel van de arbeidsvoorwaarden, verplicht voelt om te
doen alsof dit niet het geval is’.
Een onzinbaan moet volgens Graeber niet verward worden met een ‘baggerbaan’, waarmee hij
verwijst naar banen die juist wel werkzaamheden bevatten waar de maatschappij zichtbaar
voordeel bij heeft, maar waarbij de mensen die deze banen uitvoeren veelal slecht betaald en
behandeld worden, zoals schoonmakers, vuilnismannen, ongediertebestrijders en
sekswerkers.
Soorten onzinbanen
Graeber onderscheidt vijf soorten onzinbanen en noemt deze 1) wachters, 2) bullebakken, 3)
oplapwerkers, 4) afvinkers en 5) opzichters.
1) Wachters
Wachterbanen zijn banen die alleen of primair bestaan om symbolische redenen.
In sommige gevallen zijn wachters een ‘Teken van Ernst’: geen mens zou een bedrijf serieus
nemen waar niemand achter de balie zat, ook als receptionistes en frontdeskmedewerkers
verder geen noemenswaardige taken uitvoeren dan een stoel bezet te houden en bij te dragen
aan de inrichting van het kantoor.
De meeste wachtersbanen zijn echter ‘Tekenen van Belang’: banen gecreëerd door hoger
geplaatsten om er belangrijk uit te zien of zich belangrijk te kunnen voelen. Het scheppen van
dit soort wachtersbanen heeft een lange geschiedenis: van oudsher laten rijke en machtige
mensen zich omringen door ondergeschikten om hun macht te tonen.
In sommige gevallen is de wachterbaan geen onzinbaan: in dit geval doet de ‘wachter’
feitelijk het werk voor de baas. Dit is vaak het geval bij administratief medewerkers.
2
, 2) Bullebakken
Bullebakken zijn mensen met een baan die een agressief element bevat en enkel bestaan
omdat andere mensen hen daarvoor aannemen.
Het beste voorbeeld hiervan zijn de nationale strijdkrachten: een land heeft alleen een
leger nodig omdat veel andere landen ook een leger hebben. Andere voorbeelden van
bullebakken zijn lobbyisten, pr-specialisten, telefonisch verkopers en bedrijfsjuristen.
3) Oplapwerkers
Oplapwerkers zijn werknemers die hun baan enkel en alleen te danken hebben aan een
hapering of fout in de organisatie (vaak omdat niemand de moeite heeft genomen taken te
automatiseren die gemakkelijk geautomatiseerd kunnen worden) of aan de problemen die
aangericht worden door slordige of incompetente superieuren.
Oplapwerkers lossen problemen op die niet horen te bestaan. Net als bij de wachters zijn
oplapwerkers soms geen onzinbanen als het erop neerkomt dat zij het werk van de baas doen.
4) Afvinkers
Afvinkers zijn mensen met een baan die alleen of voornamelijk bestaat zodat een organisatie
kan beweren dat ze voor de vorm aan een bepaalde (wettelijke) eis heeft voldaan.
Niet alleen haalt het afvinken vaak niets uit voor het bereiken van het beoogde doel, maar
ondermijnt dit zelfs het doel omdat er tijd en middelen bij het doel worden weggehaald.
Bijvoorbeeld: tijd steken in het verwerken van de formulieren over de manier waarop de
bewoners van een verzorgingstehuis willen worden beziggehouden in plaats van het
daadwerkelijk bezighouden van de bewoners.
5) Opzichters
Graeber maakt een onderscheid tussen twee type opzichters: de zinloze opzichters
(toezichthouders) en de schadelijke opzichters (onzinbedenkers).
Het eerste type opzichter zijn pure toezichthouders: werknemers die ondergeschikten
opdrachten geven en te controleren of deze worden uitgevoerd, die de opzichter vindt dat
ondergeschikten deze prima zelfstandig uit kunnen voeren en er geen reden is om aan te
nemen dat controle van uitvoering nodig is. Opzichters type 1 zijn dus het tegenovergestelde
van wachters: overbodige superieuren in plaats van overbodige ondergeschikten.
Het tweede type opzichter zijn onzinbedenkers: werknemers met als primaire rol het
bedenken van onzintaken voor anderen, leidinggeven aan onzin of zelfs het scheppen van
volledig nieuwe onzinbanen.
3
,Tweedelijnsonzinbanen en de bullshitisatie van nuttige banen
Naast onzinbanen, is er volgens Graeber ook sprake van ‘tweedelijnsonzinbanen’ en de
‘bullshitisatie van nuttige banen’.
Met ‘tweedelijnsonzinbanen’ verwijst hij naar banen die op zich niet zinloos zijn, maar die
uiteindelijk wel zinloos zijn omdat ze worden uitgevoerd als ondersteuning van een zinloze
onderneming, zoals de schoonmakers, beveiligers, onderhoudsmannen en andere
ondersteunende medewerkers van een onzinbedrijf.
Met de ‘bullshitisatie van nuttige banen’ verwijst hij naar de tendens dat mensen met
nuttige banen (zoals leraren, verpleegkundigen en wetenschappers) steeds meer tijd kwijt zijn
aan tijdverspillende vergaderingen en administratieve verplichtingen waarmee zij moeten
rechtvaardigen wat zij doen, waardoor zij steeds minder tijd overhouden voor de
daadwerkelijke uitvoer van hun primaire taken.
Hoeveel van het werk dat verricht wordt, is in feite onzinwerk?
Graebers hypothese over het bestaan van onzinbanen zette onderzoek in gang waaruit bleek
dat zo’n 37-40 procent van de Britse en Nederlandse werknemers vond dat ze met hun baan
geen zinvolle bijdrage aan de wereld leverden, en dat hun werk geen echte bestaansreden
had.
Hij berekent: als 37 procent van alle banen onzinbanen zijn, en 37 procent van de overige
63 procent tweedelijnsonzinbanen zijn, dan valt iets meer dan 50 procent van al het werk in de
onzinsector, in de breedste betekenis van het woord. Combineer dit percentage met de
bullshitisatie van nuttige banen (minstens 50 procent van het kantoorwerk; waarschijnlijk
minder in andere sectoren) en de banen die alleen bestaan omdat veel mensen te hard
werken aan (tweedelijns)onzinbanen (hondenuitlaters, 24-uurspizzabezorgers), dan zou de
échte werkweek met al onze technologische ontwikkelingen terug kunnen worden gebracht
tot vijftien uur, zonder dat het veel mensen zou opvallen.
4
, Waarom stemmen mensen in met en
tolereren ze hun eigen onzinbaan?
De botsing tussen de moraliteit van tijd en natuurlijke werkritmes
Het normale werkpatroon (hoe de mens van oudsher noodzakelijke taken oppakt als niemand
hen tot een andere aanpak dwingt) heeft altijd bestaan uit periodieke intense krachts-
inspanningen, gevolgd door ontspanning, gevolgd door een langzame opmaat naar de
volgende krachtsinspanning. In de landbouw is het alle hens aan dek in de tijd dat er wordt
geplant en geoogst, gevolgd door tijd die worden besteed aan het verzorgen en repareren van
spullen, kleine projecten en rondscharrelen. Ook deze kleinere projecten, zoals het bereiden
van een feestmaaltijd en het blokken voor een tentamen, volgen de episodische manier van
werken die Graeder ‘gepuncteerde hysterie’ noemt.
Voordat er klokken(torens) waren, werd tijd aangegeven met behulp van handelingen in
plaats van andersom. Bijvoorbeeld: van het ene dorp naar het volgende lopen duurt even lang
als het koken van een ei. Het idee dat je tijd kunt opdelen in gelijke eenheden en deze voor
een geldbedrag kunt (ver)kopen, oftewel dat je kunt werken voor een uurloon, is een recent
fenomeen.
Het uitdrukken van ‘werk’ in ‘arbeidsduur’ leidde tot een nieuwe morele logica, waarin de
tijd van de één het eigendom kon worden van de ander, waarbij werknemers ‘inklokten’ en
recht op ‘vrije tijd’ hadden, waarin tijd werd ‘besteed’ in plaats van ‘doorgebracht’, kon
worden bespaard, verspild, verloren, gedood en het belangrijkste van alles: tijd werd geld.
Volgens de morele logica dat je andermans tijd kunt kopen en ‘bezitten’, is nietsdoen onder
werktijd pure diefstal. Hierdoor zijn bazen verontwaardigd als werknemers niet elk moment
van ‘hun’ tijd aan het werk zijn, zelfs als er geen werk ís. Tijd is immers geen raster waaraan
werk kan worden afgemeten, want het werk is zelf de maat: het werk wordt gedaan – of niet.
De morele verwarring veroorzaakt door onzinbanen
In de klassieke economische theorie gaat men er vanuit dat homo economicus, de modelmens
achter elke voorspelling uit die discipline, vooral wordt gedreven door een berekening van
kosten en baten en de aanname dat de mens, als het erop aankomt, de aanpak kiest die hem
het meest oplevert en het minst kost.
5
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur loesbonke. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,48. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
