Filosofie
Wat is filosofie? Leg uit aan de hand van de drie structurele elementen
1. Nadenken:
- Filosoferen = nadenken, reflecteren
- Nadenken= vermogen tot bewustzijn van zichzelf
o (Denken = aanwezigheid bewustzijn)
- Reflecteren = terugbuigen, vermogen stil te staan en terug te blikken, terug buigen op jezelf, op wat
voorbij is en dat te bedenken
o Halt houden, praktische bezigheden onderbreekt en zich neerzet om te reflecteren en na te
denken over wat gebeurd is.
o Denkt na, neemt enige afstand en buigt zich dan over de wereld en cultuur in poging deze te
begrijpen
- Filosofie= Vermogen tot stilvallen bij en reflecteren op jezelf, de dingen, het leven
- Filosoferen = “epochaal” denkwerk: onderbreking, halte op de tijdslijn (de denker beeld)
o Filosofisch denkwerk is epochaal omdat de filosofie zich afspeelt dicht bij het concrete leven.
- De filosoof streeft naar kennis, de filosoof vertolkt de diepste vragen die meestal onuitgesproken bij zijn
tijdgenoten leven
- Filosofie = wetenschappelijk streven naar kennis om tijd en wereld te doorgronden
- Filosofie houdt een spiegel voor die erg ontnuchterend en confronterend kan werken, men neemt dit de
filosoof wel eens kwalijk en bestempelt zijn werk als ongewenst vb veroordeling Socrates
o Alle kennis zit in mens zelf, wij moeten het er gewoon uittrekken
- Filosofie= vriend van de wijsheid
2. Radicaal en fundamenteel denken:
- Onderscheid tussen:
De werkelijkheid an sich, objectieve werkelijkheid = de werkelijkheid zoals ze is, op zichzelf
Für mich: Onze ervaring vd werkelijkheid, werkelijkheid zoals wij ze zien, subjectieve werkelijkheid,
vanuit mijn standpunt
An sich versus für mich
Is van belang om de bedoeling van filosofie als wetenschap (intellectueel zoeken naar kennis) te
begrijpen
Vb. water:
In verschillende situaties: drenkeling, brand, visvangst, dorst, droogte zullen dat verschillende dingen zijn:
bedreiging, redding, broodwinning, deugddoend, levensnoodzakelijk
--> subjectieve betekenissen, beschrijven hoe water aan ons verschijnt op dat moment
filosofie zoekt objectieve betekenis: wat is water op zichzelf eigenlijk?
vb. wie ben ik?
Für mich: zoon, broer, vriend, leerling
An sich: filosofische vraag: wie ben ik nu, alles samen, in het geheel, wat is mijn identiteit, wat is de
essentie van mens-zijn? Wat maakt mij tot mens?
- Filosofie benadert werkelijkheid in haar geheel in tegenstelling tot psychologie, sociologie, ethiek,…
o Radicaal = graaft naar wortels vd werkelijkheid
o Fundamenteel = dringt door tot de fundamenten vd werkelijkheid
- Filosofische vragen zijn steeds radicale of fundamentele vragen
- Filosofie= wortel van boom
o Filosofie wordt vaak gezien als de wortel van een boom omdat het de basis vormt voor veel
andere wetenschappen en disciplines.
, 5 blinden wouden weten hoe olifant eruit zag en voelden elk aan ander lichaamsdeel (tand, poot, oor,
slurf,…) daarna omschreef elk de olifant anders
3. Radicaal en fundamenteel nadenken vanuit de ervaring van verwondering:
- Verwondering is de kracht die de mens in de richting van het filosoferen voortstuwt= de bron van
filosofie (alles begint vanuit verwondering)
- Verwondering = een nieuwe ervaring die niet/moeilijk in het systeem past dat je gevormd hebt
o Verwondering vooral eigen aan mensen die nog geen sterk uitgebouwd denksysteem bezitten
- Wonder = iets gewoon, dat vaak voorkomt, en toch wonderbaar en telkens verrassend nieuw is
- Mirakel = iets uitzonderlijk, eenmalig spectaculair, extraordinair en boven-natuurlijk
o Wonder en mirakel zijn niet hetzelfde
o Zonder verwondering zou hij niet opzoek gaan naar de samenhang, verklaringen, geen
vooruitgang maken
- Mythen = wonderlijke voorvallen
o Van oudsher verwonderen mensen zich
- Verwondering kent 3 stadia:
1. Spontaan getroffen worden
Als gevolg vd ervaring van een wonder, het zich kunnen verbazen over dingen
Vb zoals kinderen dat kunnen
2. In 2e moment brengt verwondering zekere wonde teweeg
Door zekere en vertrouwde in vraag te stellen
3. Bewondering & fascinatie
Voor de ontdekte veelzijdigheid van wat er is
Geef aan de hand van een metafoor weer wat er precies wordt bedoeld met
filosofie
Filosofie is als een boom met diepe wortels en uitgestrekte takken. De wortels graven diep in de aarde van het
bestaan, op zoek naar de fundamentele vragen over het leven, werkelijkheid, en waarheid. De stam is de stevige
structuur van denken en redeneren die door de eeuwen heen is gegroeid. De takken reiken naar alle hoeken van
kennis en ervaring, zoals ethiek, politiek, en wetenschap. Net als de bladeren die telkens veranderen, evolueren
filosofische ideeën voortdurend, maar ze blijven altijd verbonden met die wortels van nieuwsgierigheid en het
zoeken naar wijsheid.
Beschrijf het premoderne/ moderne/ postmoderne wereldbeeld
Premoderne/ traditionele wereldbeeld: