CONSUMENTENRECHT CODEX DEEL 2 + ANDERE WETTEKSTEN
THEMA 1: SITUERING VAN HET CONSUMENTENRECHT
ONTSTAAN EN DEFINITIE/AFBAKENING
VRIJ RECENTE RECHTSTAK (°1960)
Doel: Geheel regels die tot doel hebben natuurlijke personen te beschermen in hun rol als consument v G en D
‘B2C’ vs. ‘C2C’ en ‘B2B’
Consument wordt beschouwd als economisch zwakkere en minder ervaren contractspartij
Consument betk: art. I.1, 2° WER; art. 1649bis, §1, 1° oud BW (consumentenkoop)
Consumentenrecht: 4 soorten ‘compenserende’ maatregelen
INFORMATIEVERPLICHTINGEN
Gemeen verbintenissenrecht Consumentenrecht
Precontractuele informatieplicht (art. 5.16 BW) Verdergaande informatieverplichtingen
Geen bedrog (art. 5.35 BW) Voor onderneming t.a.v. consument
Positief en negatief
BEDENKTERMIJN (HERROEPINGSRECHT)
Uitzondering op de bindende kracht van de overeenkomst en geen automatisch/algemeen ‘recht op
herroepingsrecht’
Overeenkomsten op afstand (bv. online) (< wijze waarop contract wordt gesloten; ‘informatie-assymetrie’)
Buiten verkoopruimte gesloten overeenkomsten (bv. op straat ) (< plaats waar contract wordt gesloten)
Consumentenkredietovereenkomsten (< aard van het contract)
REGULERING CONTRACTINHOUD – BV. CONSUMENTENKREDIET
Meest vergaande consumtenkrediet boek VII
VERBOD/VERPLICHTING TOT CONTRACTEREN:
Uitzondering op contractvrijheid: ondernemingen zijn vrij al dan niet met een consument te contracteren
Verplichting: basisbankdienst Verbod: consumentenkrediet
RECHTSBRONNEN
EU-RECHT
EU heeft belangrijke bevoegdheid op vlak van consumentenbescherming
Reden: realisatie Europese interne markt: vrij verkeer v G, D, personen en kapitaal vereist dat cons binnen EU
op dezelfde wijze worden beschermd en nationale regels op elkaar afgestemd
Gevolg: België kan, als EU-lidstaat, niet meer volledig zelfstandig regels uitvaardigen op vlak v
consbescherming, maar moet rekening houden met EU-wetgeving
,EU heeft twee soorten wetgeving
Primaire wetgeving (belangrijkste) Secundaire (of: afgeleide) wetgeving
EU-verdragen = basisregels oprichting, werking Hier: (beperkt aantal) verordeningen en (talrijke)
en bevoegdheid vd EU richtlijnen
Verdrag betreffende EU en VwEU
Hier: Verdrag betreffende werking vd EU
(VwEU)
Primaire wetgeving m.b.t. consumentenrecht Secundaire wetgeving m.b.t. consumentenrecht
Enkel domeinen die in VwEU worden toegewezen = Verordeningen
bevoegdheid EU Verbindend in al hun onderdelen
Algemene strekking: bevatten algemene regels die
Art. 4 VwEU = EU + LS maar LS alleen mbt. punten gelden tav. eenieder geviseerd door verordening
waar EU (nog) niet is opgetreden Directe werking in elke LS = rechtsreeks toepassing
zonder nationaal wetgever tussen komen
Consumentenrecht = belangrijk beleidsdomein in EU Richtlijnen enkel op de LS
= Oa. art. 114 en 169 VwEU: Belangrijk bij Doel in richtlijn bepaald is bindend voor LS
interpretatie vh Europese CR LS kiezen vorm en middel om doel te bereiken
Omzetting vereist in nationaal recht binnen
Kiezen regel die meer voordeel voor consument, LS is vastgestelde termijn (géén directe werking)
ondergeschikt
Wel tussenkomst vereist van nationale wetgever, burger nooit
beroepen op richtlijn zelf vereist dat in nationaal recht staat
Van minimale naar maximale ‘harmonisatie’
Sinds 2022 is de EU-wetgever van een min harmonisatie naar een meer max harmonisatie gegaan. Overal
binnen EU geldt zelfde consumentenbescherming: harmonisatie.
Minimale harmonisatie Maximale harmonisatie
Minimumgrenzen Maximumgrenzen
Minimale regels vanuit EU (elke LS moet bescherming Maximale regels vanuit EU
toepassen) Geen aanvullende wetgeving meer mogelijk door LS
LS kunnen aanvullen met strengere regels vb. Richtlijn EU 2019/771 (nog aanduiden art 4)
Vb. Richtlijn 1999/44/EG
Nadeel als LS hoger bescherming heeft dan max harmonisatie (die
dus zwakker is dan) van Eu richtlijn. Dan moet LS richtlijn afbouwen.
Soms mag LS afwijken
Gevolg Europese oorsprong (Zie syllabus)
Rechtspraak Europees Hof van Justitie (HvJ) speelt belangrijk rol om inhoud en draagwijdte
Dubbele taak: HvJ waakt over naleving (door LS) + uniforme interpretatie en toepassing vh Europese
consumentenrecht (door nationale rechters) in gehele EU
Vnl. rechtspraak n.a.v. ‘prejudiciële vragen’ v nationale rechters over CR van Europese oorsprong
NATIONAAL RECHT
Specifieke Belgische wetgeving (veelal Europese regels) WER, Oud BW, Ger. Recht,…
Consumentenrecht = interdisciplinaire rechtstak = Verzameling van regels uit verschillende rechtstakken
,THEMA 2. BESCHERMING VAN DE CONSUMENT TEGEN GEBREKKIGE PRODUCTEN
CONSUMTENKOOP: NIET-CONFORME GOEDEREN
Gemeen (koop)recht: niet eenvoudig voor koper om niet- conform goed te laten herstellen/vervangen door
verkoper
Consumentenkooprecht: méér bescherming voor de koper- consument door de ‘wettelijke garantie van 2j’
• Verkoop van consumptiegoederen (artt. 1649bis-nonies oud BW)
• Levering van digitale inhoud/diensten (artt. 1701/1-19 oud BW)
Verhouding gemeen (koop)recht vs. Consumentenkooprecht?
Professioneel aankoop binnen 2J = gemeen koop recht, Als meer dan 2 jaar dan consumentenkooprecht
1. ALGEMEEN
Europees kader
Oorspronkelijk (1999): Richtlijn 1999/44/EG (syllabus, 15-19)
Doel: hoog beschermingsniveau voor de consument (Minimale harmonisatie)
Twee nieuwe richtlijnen (2019, inw. 1 januari 2022):
Richtlijn 2019/771 inzake overeenkomsten voor de verkoop van goederen: modernisering Richtlijn
Consumentenkoop 1999
Richtlijn 2019/770 inzake levering digitale inhoud en digitale diensten: nieuwe wettelijke garantie
i.h.k.v. digitalisering
Max harmonisatie maar met opties tot additionele bescherming (vnl. Richtlijn Goederen 2019/771)
Belgische omzetting
Omzetting Richtlijn Consumentenkoop 1999 => Invoeging van artt. 1649bis e.v. in oud BW
(Titel VI. ‘Koop’, Afdeling IV. ‘Bepalingen met betrekking tot de verkopen aan consumenten’)
Omzetting Richtlijn Goederen 2019/771 => Aanpassing artt. 1649bis e.v. oud BW: inw. 1 juni 2022
Omzetting Richtlijn Digitale Inhoud 2019/770 => Invoeging van artt. 1701/1 e.v. in oud BW: inw. 1 juni 2022
(Titel VIbis. ‘Overeenkomsten voor de levering van digitale inhoud en digitale diensten’)
2. TOEPASSINGSGEBIED
A. CONSUMPTIEGOEDEREN (ARTIKEL 1649BIS §2, EERSTE LID OUD BW)
PERSONEEL TOEPASSINGSGEBIED (WIE ?)
CONSUMENT (ART. 1649BIS, §1, 1° OUD BW)
Natuurlijke persoon
Reden: bescherming economisch zwakkere en minder ervaren contractspartij met minder kennis en
onderhandelinsmacht
, Bestemmingscriterium: doel van de aankoop moet zich situeren buiten de beroepsactiviteit van de koper
‘Beroepsactiviteit’ = duurzame, georganiseerde economische activiteit
‘Economische activiteit’ = aanbieden van goederen of diensten op een bepaalde markt
Op duurzame en georganiseerde wijze = met enige regelmaat (≠ éénmalig) en binnen een zekere
organisatie/structuur
Tegen betaling
VERKOPER (ART. 1649BIS, §1, 2° OUD BW)
Natuurlijke persoon of rechtspersoon
‘Beroepsactiviteit’ = duurzame, georganiseerde economische activiteit
‘Economische activiteit’ = aanbieden van goederen (of diensten) op een bepaalde markt
Op duurzame en georganiseerde wijze = met enige regelmaat (niet éénmalig) en binnen een zekere
organisatie/structuur
Tegen betaling
VERKOPER-CONSUMENT (‘B2C’)
Niet: B2B / C2C
Gemeen kooprecht
Tenzij andersluidende contractuele afspraken over de toepassing van de artt. 1649bis e.v. oud BW
MATERIEEL TOEPASSINGSGEBIED (WAT ?)
VERKOOPOVEREENKOMST
Invulling volgens gemeen (koop)recht: elke overeenkomst waarbij de ene partij (verkoper) de eigendom van een
goed overdraagt (of zich ertoe verbindt deze over te dragen) aan een andere partij (koper-consument), die
hiervoor een prijs in geld betaalt (of zich ertoe verbindt die te betalen) (cf. art. 1582 oud BW)
Betreft de levering/eigendomsoverdracht van een goed <> levering van een dienst (aanneming)
Gemengde overeenkomsten: zie art. 1649ter, §8, 1° oud BW
• Installatie maakt deel uit van de koopovereenkomst = ondergeschikt aan de levering van het goed
• Installatie is uitgevoerd door de verkoper / onder zijn verantwoordelijkheid
CONSUMPTIEGOEDEREN
Lichamelijke roerende zaken (art. 1649bis, §1, 4°, a) oud BW)
Zowel nieuw als tweedehands
Onroerend door incorporatie
Uitdrukkelijk uitgesloten overeenkomsten (art. 1649bis, §3 oud BW)
• Voor het leveren van digitale inhoud/diensten, onder voorbehoud van goederen met digitale
elementen (zie hierna)
• M.b.t. de verkoop van levende dieren
Uitgesloten onder de nieuwe regels van artt. 1649bis e.v. oud BW (sinds de omzetting van de
Richtlijn Goederen)
In afwachting van een specifieke, eigen regeling, blijven oude regels van artt. 1649bis e.v. oud
BW (van vóór de omzetting van de Richtlijn Goederen) van toepassing
Goederen met digitale elementen (art. 1649bis, §1, 4°, b) oud BW)