Juridische bronnen
ALLES is verbonden met het recht!
Nu op dit moment: recht op onderwijs, meningsuiting, privacy, zelfontwikkeling,
expressievrijheid,…
Domitius Ulpianus: “ubi societas, ibi ius”.
• Verschillen tussen samenlevingen/staten (staat vs. rechtstaat)
• Verband met de heersende economische opvatting
Verschillende soorten rechtsregels:
• Berechtingsregels (= procesrecht)
• Wijzigingsregels
• Erkenningsregels (= gelding, interpretatie en verhouding)
Enkele verbanden:
• Recht en godsdienst (belang secularisatie)
• Recht en moraal (positivisme vs. natuurrecht)
• Recht en sociale zeden (temporeel en cultureel bepaald)
Verschillen tussen samenlevingen/staten (staat vs. rechtstaat)
Samenleving= groep van mensen die “iets gemeenschappelijks doen” met regels en wetten.
Verschillende normen en waarden.
Voorbeelden van samenlevingen:
AP samenleving, Chiro, relatie, familie… je maakt (on)bewust deel uit van een samenleving
met regels.
Voorbeelden van regels in samenleving:
inschrijvingsgeld, respect voor klasgenoten, uren voor voetbaltraining,…
Sommige regels zijn niet in toepassing in een andere samenleving, bij sommige gezinnen
moet je je schoenen uitdoen, bij andere nier bijvoorbeeld of het uur dat je thuis mag komen
na het uitgaan.
Elke samenleving heeft eigen regels!
Staat= je moet aan bepaalde voorwaarden voldoen om als een staat erkend te worden.
voorwaarden:
- grondgebied
- bevolking
- politieke organisatie (structuur),
- erkenning hebben door internationale gemeenschap (VN) !!!
1
,International niet erkend door sommigen:
- Palestina en Israël
- Sicilië
- Catalonië (wordt niet onafhankelijk verklaard door Spanje)
- Noord- en Zuid-Korea.
Rechtsstaat= om als rechtsstaat erkend te worden, moet je aan bepaalde voorwaarden
voldoen.
Voorwaarden:
- grondgebied
- bevolking
- politieke organisatie (België is continentaal land, zo veel mogelijk in wet geschreven
moet worden!)
voordeel → zekerheid
nadeel → wanneer er iets niet in staat, twijfel, rechter/… moeten nadenken erover.
Rechtsspraak is belangrijker in Angelsaksische landen, er staat veel minder opgeschreven
- fundamentele rechten & vrijheden
vb: persvrijheid = expressievrijheid in geschrift, privacy, stemplicht, recht op medische
zorg, juridische bijstand, behoorlijk leefmilieu,...
- scheiding der (staats)machten.
Verband met de heersende economische opvatting
Welke staatsmachten?
• Uitvoerende macht
Deze voert de wetten uit
• Wetgevende macht
Deze maakt de wetten.
• Rechterlijke macht
Gemeentes en provincies horen er ook bij, valt onder gewest, gewest onder uitvoerende
macht dus eigenlijk maar drie machten
De vierde macht is de (sociale) media. Iedereen kan er gemakkelijk aan komen. Kan men
makkelijk manipuleren! Nu bijvoorbeeld voor verkiezingen, “fake news” verspreiden over
kandidaten.
De vijfde macht is reclame. Iets aanvaarden doordat het zo vaak herhaald wordt. Door
empathie in reclames bijvoorbeeld (huiselijke omgeving, families, kinderen,…), ook al is het
niet correct. PERCEPTIE!
2
,Elke rechtsstaat is een staat, niet elke staat is een rechtsstaat!
Universele verklaring van de mens is niet bindend. Aziatische landen hebben probleem met
onze vrijheidsuiting,… elke normen en waarden als staat vertalen zich in uw rechten. Is anders
voor elke staat. Nederland is bijvoorbeeld veel ruimdenkender dan België, in Duitsland zijn ze
helemaal niet ruimdenkend.
Verschillende soorten rechtsregels
Berechtingsregels/ procesrecht zijn zoals de “spelregels” (vb: acht dagen na x verschijnen
bij dagvaarding, aantal kopieën van stukken,…)
Wijzigingsregels zijn regels die de wetten wijzigen (vb: euthanasie is een wijzigingswet)
Erkenningsregels gaan over de inhoud, “recht op onderwijs, wat wilt dat nu zeggen?”.
Recht is het gevolg van andere wetenschappen. Recht komt voort uit filosofie en
maatschappelijke druk omdat het van belang is. → gelding, interpretatie en inhoud
Enkele verbanden
Recht en godsdienst (belang secularisatie!):
Een geseculariseerde staat= scheiding tussen kerk en staat, de kerk kan/ mag geen impact
hebben op de samenleving.
België staat bekend in het buitenland voor pedofilie. Er is wel een juridische zin van beide
(kerk en samenleving) maar in praktijk niet. Kerk beïnvloedt niet, maar drukt wel.
Procureur beslist of er een vervolging komt, niet vanzelf wanneer je iemand aanklaagt.
Godsdienst heeft een serieuze impact op de rechtsregels.
Recht en moraal:
Moraal= overtuiging wat goed of slecht is speelt ook een grote rol.
vb: vrouw had vroeger geen belang, nu wel want we zijn opgegroeid met de “gelijkheid”
tussen man en vrouw, euthanasie,…
Positivisme: denken vanuit de rechtsboek
Natuurrecht: denken qua Angelsaksische landen, meer filosofisch
Verschilt per samenleving
Recht en sociale zeden:
- Beleefdheidsvormen
- Seksuele opvattingen
Sociale zeden/ goede zeden: alles wat sociaal aanvaard wordt in de samenleving,
beleefdheidsnormen (hangt af van cultuur en opvoeding)
3
, Die wijzigen in tijd en ruimte → temporaal en cultureel bepaalt
Seksuele opvattingen verschillen in land en tijd. Men is veel meer open naarmate de tijd.
1. Wat is het recht?
Doel van het recht: het ordenen van een samenleving van mensen.
• Recht en rechtszekerheid.
• Recht en rechtvaardigheid.
Aristoteles: verdelende vs. vergeldende rechtvaardigheid, of publiekrecht vs.
privaatrecht.
Het recht als middel.
• Op niveau van de rechtsregel (= gedragsregels of normen).
• Op niveau van de rechtspraak. (= legt het recht uit
• Op niveau van de rechtshandhaving (= afdwingbaarheid).
Recht wilt zekerheid en rechtvaardigheid creëren en het ordenen van een samenleving van
mensen.
Recht betekent niet rechtvaardig (vb: drugsdealers die vrijuit gaan, procedurefouten)
GEEN synoniemen!!!
Rechtspraak: grote verschillen tussen verschillende rechters, vb: minder streng in andere
steden dan hier in Antwerpen, of net strenger
Rechtshandhaving: het is niet dat u gelijk heeft, dat het wordt uitgevoerd, ook al heeft
iemand gelijk betekent niet dat ze geld ziet of de andere hun straf uitvoeren.
Alles onder 2 jaar wordt niet uitgevoerd in België!!! Door de overvolle gevangenissen.
1. Wat is het recht?
Geen eenvormige definitie, wel enkele belangrijke elementen.
• Een poging tot definitie (die nooit voltooid zal zijn):
“het recht is een verzameling van rechtsregels in materiële zin en wordt gecreëerd door mensen
met als doel om hun samenleving te ordenen. Het toepassen en afdwingen van deze
rechtsregels moet bijdragen tot een vreedzame en rechtvaardige samenleving”
4
