Definities ‘ergotherapie’
“Ergotherapie is een paramedisch beroep. Binnen de ergotherapie staat het doen centraal. Ergotherapeuten
behandelen, begeleiden en adviseren mensen met beperkingen in de uitvoering van dagelijkse activiteiten. Hierbij
kunt u denken aan de persoonlijke verzorging, huishouden, werk, vervoer, opleiding of vrijetijdsbesteding.”
“Ergotherapie is een paramedische discipline die zich richt op het weer mogelijk maken van dagelijkse handelingen
bij mensen die door ziekte of beperking een lichamelijke of psychische beperking hebben opgedaan.”
“Occupational therapy (OT) is the use of assessment and intervention to develop, recover, or maintain the
meaningful activities, or occupations, of individuals, groups, or communities. It is an allied health profession
performed by occupational therapists. OTs often work with people with disabilities, injuries, or impairments.”
Essentie ergotherapie
5 pijlers:
De kern van het handelen van
De cliënt in een specifieke handelingscontext in functie van
De kwaliteit van leven, waarbij de ergotherapeut
Zich duidelijk profileert in relatie tot
De maatschappelijke veranderingen/ tendensen
Missie ergotherapie
“Ergotherapie is gericht op het mogelijk maken van het handelen zodat participatie – het deelnemen van mensen aan
het dagelijks en maatschappelijk leven – gerealiseerd wordt ten behoeve van gezondheid en welzijn. Dit wordt
bereikt door de mogelijkheden van personen, organisatie of populaties met betrekking tot het handelen te benutten
en te vergroten, dan wel door de omgeving aan te passen en/of te gebruiken.”
“Een ergotherapeut begeleidt mensen van alle leeftijdsfasen in het terugwinnen, verbeteren en/of in stand houden
van hun functioneren in hun leer-, leef-, werk- en ontspanningssituaties. De middelen van de ergotherapeut zijn alle
activiteiten/handelingen die de mensen in die situaties kunnen doen. Het leren optimaal ZELF- (standig) HANDELEN
van patiënten/cliënten is hét doel van de ergotherapeut.”
functies herstellen en beperkingen opheffen hoort niet bij de missie in de eerste plaats
,1 H1: Beroepsvorming van de ergotherapie
Doelen
o Student weet wat ergotherapie is
o Student kent het ontstaan van de ergotherapie in de wereld, in Europa en in België
o Student kent de evoluties in de ontwikkeling van het beroep
1.1 Van Klassieke oudheid tot moderne tijd
Menswaardig bestaan
voor iedereen,
Fysiek <-> geestelijk “Homo universalis”, professionalisering van
handelen, “balans in waardigheid en geloof in medische beroepen,
lichaam”, “mens sana in eigen kunnen, Tuke : zinvolle
copore sano”, zieken en observatie wordt activiteiten belangrijk
zwakken soms gedood belangrijk voor herstel
“Ora et labora”, “egalité, fraternité,
gezondheid = liberté”, zelfontplooing
godvruchtig leven, door actief bezig te zijn,
zieken en zwakken morele behandeling van
hebben recht op zieken, Pinel
bescherming
Humor Seizoen Element Orgaan Kwaliteit Oude naam Temperament Karakteristieken
slijm winter water hersenen koud en phlègma flegmatisch tolerant, overpeinzend, consistent,
vochtig loyaal, stoïcijns, serieus, introvert,
passief, rustig, analytisch
bloed lente lucht hart warm en sanguis sanguïstisch energiek, hartelijk, onbevangen,
vochtig optimistisch, creatief, zorgeloos,
levendig, sociaal, open, impulsief,
vluchtig, ambitieus, eerzuchtig,
rusteloos, driftig, egocentrisch
gele zomer vuur lever warm en kholè cholerisch extravert, gepassioneerd, energiek,
gal droog resultaatgericht
zwarte herfst aarde milt koud en melainakholè melancholisch neerslachtig, voorzichtig,
gal droog wantrouwend, gewetensvol,
zorgvuldig, kalm, aandachtig, geduldig,
rationeel, onverstoorbaar
Periode Mens-en Gezondheidszorgvisie Visie op betekenisvol dagelijks handelen
maatschappijbeeld
oudheid (2000 v.Chr.– Slaven en klasse 4 lichaamssappen (humores): Veel aandacht voor sterk en mooi lichaam:
500 n.Chr.) machthebbers Strijd en slijm, bloed, gele gal, zwarte ziekte of zwakte onheil dat je over jezelf had
overwinnen gal -> uit balans: aderlaten … afgeroepen (soms gedood)
Fysieke werk voor laagste Mens sana in corpore sano Werk en levensonderhoud door slaven
klassen (slaven) Toestand van evenwicht en
Geestelijke werk voor heelheid
toplaag
middeleeuwen (500- Geen scheiding kerk en 4 lichaamssappen Kloosters, belijdenis, bidden: ‘Ora et labora’ =
1300) staat Bepaald door religie/spiritueel bid en werk -> door godvruchtig te leven,
Religie is allesbepalend leven na dood bleef men gezond
Horigen en bovenlaag van Liefdadigheid door kerk voor Levensonderhoud gedaan door horigen
, landeigenaren zieken gericht op verzorging Opkomst ambachten/gilden
Zieken en zwakken recht op
bescherming
renaissance (1300- Terugkeer naar 4 lichaamssappen Tweeledig gebruik occupation/dagelijks
1600) individualisme Begin kennisontwikkeling handelen, als machtsmiddel/disciplinerend en
Begin wetenschap lichaam -> observatie als betekenisgevend
Religie nog veel invloed belangrijk Betekenisvol bezig zijn (daarvoor
Opkomst humanisme geesteszieken opgesloten in dolhuizen): niet
(Erasmus): ‘homo bezig zijn kon leiden tot ziektes
universalis’ -> mens die
zich volledig naar fysiek
en intellectueel kunnen
ontplooid
verlichting (eind 18de Vrijheid, gelijkheid, 4 lichaamssappen Begin individuele invulling dagelijks handelen
eeuw) broederschap Begin curatief handelen Balans tussen activiteit en rust
Uitbreiding wetenschap Begin preventie Eerste aanzetten tot occupational therapy in
Scheiding kerk en staat Morele verantwoordelijkheid psychiatrie
Rationaliteit mensen helpen verzorgen Moral treatment: Philippe Panel
Mens centraal Zelfontplooiing door werk,
actief zijn
industrialisatie (2de Civilisatie, natievorming, Begin volksgezondheidszorg Hard en veel werken
helft 19de eeuw) urbanisatie, disciplinering Eerste opkomst Economisch voordeel voorop
Begin individualisme beroepsziekten Werken in loondienst
Begin vooruitgangsgeloof Gezondheid = afwezigheid Bijdrage leveren aan maatschappij
ziekte Werkhuizen voor armen
Samuel Tuke (begin 1800 Recht op menswaardig bestaan
1900-1913 Eerste sociale wetten Gericht op herstel Gericht op educatie en werk en dagelijkse
Begin Sociale zorg activiteiten
vrouwenemancipatie Professionalisering medische Occupational therapy in psychiatrie en
Menswaardig bestaan beroepen tbcklinieken in VS
voor iedereen Heilzame werking van occupation
Oprichting Maatschappij tot Nut v/h
Algemeen
1914-1918 Eerste Wereldoorlog Opkomst revalidatie, Curatieve werkplaatsen voor gewonde
voortkomend uit medische soldaten in Europa, geleid door
wetenschap reconstruction aides (verpleegsters)
1918-1940 (oprichting Arts and crafts: het Opkomst medisch model, In psychiatrie zelfvoorzienende instellingen
Volkenbond) creëren van objecten van natuurwetenschappelijke Patiënten werken in wasserij, bakkerij
zowel nut als schoonheid benadering Opleving creatieve activiteiten
zou emo welzijn Er gericht op totaal van Gebruik ambachtelijke activiteiten bij
verbeteren…* psychische, sociale en lichamelijk ‘gehandicapten’ om lichamelijke
Roaring twenties (VS lichamelijke factoren functies te oefenen -> herintrede
wereldmacht na WOII, Reductionistische benadering maatschappij
isolationisme/Europa, eco van lichaam en geest * … als inspanningen mensen werden verlicht
ontwrichting) door zekerheid van bruikbaarheid en hoop en
Economische depressie applaus van vrienden en buren voor wie het
wordt uitgeoefend
Periode Mens-en Gezondheidszorgvisie Visie op betekenisvol dagelijks handelen
maatschappijbeeld
1940-1945 Tweede Wereldoorlog Nadruk op revalidatie Veel occupational therapy voor gewonde
Vooral fysiek gericht soldaten in VS en VK
Uitvinding penicilline Ambachtelijke activiteiten gericht op
terugkeer in maatschappij
1946-1970 Wederopbouw Opbouw verzorgingsstaat Gericht op arbeidsrevalidatie, terugkeer naar
Medisch model werk ambachtelijke activiteiten
, Oprichting World Health
Organization:
gezondheid=toestand van
volledig fysiek, mentaal en
maatschappelijk welzijn, niet
slechts afwezigheid ziekte
1970-2000 Recessie (teruglopende Uitbouw verzorgingsstaat Gericht op onafhankelijkheid individu in
eco groei) Sociaal-medisch model dagelijks handelen
Democratisering Antipsychiatrie
Emancipering Disability movement
Discussie over ‘wat is
normaal’
2000-2017 Technologisering Gezondheidsbevordering Mensen in staat stellen tot (enabling)
Digitalisering Afbouw verzorgingsstaat dagelijks handelen
Multiculturisatie Zelfmanagement Dagelijks handelen geeft betekenis aan leven
Participatie maatschappij Paradigmaverschuiving: burger Cliëntgecentreerd
Netwerkmaatschappij zelf verantwoordelijk voor Evidence-based
gezondheid Occupation-based/context-based
Positieve gezondheid Aandacht voor organisaties en populaties
1.2 Voorlopers ergotherapie
Philippe Pinel (dokter geesteszieken): bevrijdt geesteszieken uit dolhuizen en geeft hen nuttige activiteiten (geen
autonomie patiënt!)
Samuel Tuke: zinvolle activiteiten belangrijk voor herstel zieken (“patiënten = rationale wezens die de mogelijkheden
van zelfbeheersing hebben”)
Conolly: no- restraint- systeem (“Dwang is niet noodzakelijk, nooit gerechtvaardigd en altijd schadelijk. Dwang kan
vervangen worden door classificering van zieken, waakzaamheid, observatie dag en nacht, door vriendelijkheid en
aandacht voor gezondheid, properheid, comfort, activiteiten en arbeid.”; “ Laat hen in een beschermd (werk)circuit
werken, behandel ze als normaal.”)
1.3 Eerste aanzetten tot beroepsvorming
Susan F. Tracy (Amerikaanse verpleegster):
“Each patient is considered in light of his threefold personality – body, mind and spirit. The aim is likewise threefold:
the patient’s physical improvement; his educational advancement; his financial betterment. The method is based
upon a threefold -principle: the realization of resources; the ability to initiate activities; the participation in such
activities of both sick and well subjects.” (Tracy 1910)
Door sterktes van de patiënt te gebruiken, die te verwerven in activiteiten en hierin gezonde en zieke
mensen te betrekken kunnen we 3 dingen bereiken: fysiek herstel en zowel educationele als financiële
verbetering
Adolf Meyer (Amerikaanse psychiater):
“Niets doen hoort niet bij de mens.”
5 uitgangspunten:
1. Er bestaat een verband tussen gezondheid, arbeid en dagelijks handelen.
2. Door het uitvoeren van gezonde activiteiten bewaart men een evenwicht tussen zijn, denken en doen.
3. Er bestaat een eenheid tussen lichaam en geest.
4. Als de deelname aan het maatschappelijk leven belemmerd wordt of het dagelijks handelen verstoord raakt,
dan gaan de functies van lichaam en geest achteruit. (bv. gips)