AFSTUDEEROPDRACHT
Wisselen van urineopvangzakken bij
patiënten met langdurige urethrale
blaaskatheterisatie binnen een
zorginstelling
Student:
Studentnummer:
Student e-mail:
Stageplaats:
Praktijkdocent: Naam
E-mailadres
Werkbegeleider: Naam
E-mailadres
Praktijkopleider: Naam
E-mailadres
Klas:
Osiris code:
Toets code:
Toets datum:
Aantal woorden: Maximaal 5000 woorden
Versie: Concept | Definitief
,Inhoudsopgave
Tabellenlijst .................................................................................................................................................... 3
Verklarende woordenlijst ............................................................................................................................... 4
Inleiding ......................................................................................................................................................... 6
Beschrijving van de kritische beroepssituatie.................................................................................................. 7
Casus ................................................................................................................................................................... 7
Kritische vraag .................................................................................................................................................... 7
Verantwoording complexiteit ............................................................................................................................. 7
Relevantie voor de keuze van de kritische beroepssituatie ................................................................................. 8
Micro-, meso-, macroniveau........................................................................................................................... 8
De instelling .................................................................................................................................................... 8
Beter Laten Lijst V&VN ................................................................................................................................... 9
Kosten ............................................................................................................................................................. 9
De gekozen competenties, kernbegrippen en aan te tonen gedrag.................................................................... 9
Analyse van de kritische beroepssituatie ...................................................................................................... 10
Analyse volgens de 6W-formule........................................................................................................................ 10
PICO................................................................................................................................................................... 11
Verbeter-mindmap ............................................................................................................................................ 11
Analyse volgens Ishikawa-diagram (Visgraatmodel) ........................................................................................ 11
Methode van onderzoek............................................................................................................................... 14
Formuleer een beantwoordbare vraag ............................................................................................................. 14
Zoeken naar wetenschappelijk bewijs............................................................................................................... 14
Reproduceerbare zoekstrategie ................................................................................................................... 14
Inclusie exclusiecriteria................................................................................................................................. 15
Opbrengst zoekstrategie .............................................................................................................................. 15
Beoordelen van wetenschappelijk bewijs.......................................................................................................... 15
Toepassen van het resultaat in de praktijk ....................................................................................................... 16
Conclusies, voorstellen en adviezen .............................................................................................................. 17
Conclusies.......................................................................................................................................................... 17
Voorstellen ........................................................................................................................................................ 17
Adviezen en aanbevelingen............................................................................................................................... 17
Implementatiestrategie ................................................................................................................................ 19
Implementatie ................................................................................................................................................... 19
Doelen ............................................................................................................................................................... 19
Doelgroep bepalen ............................................................................................................................................ 19
Doelgroep analyseren ....................................................................................................................................... 20
Vernieuwing doorlichten ................................................................................................................................... 20
Context bepalen ................................................................................................................................................ 20
Afstudeeropdracht, PLP 5, Leerjaar 4, Naam, Studentnummer 1
, Disseminatie ...................................................................................................................................................... 20
Implementatiestrategie .................................................................................................................................... 21
Acties plannen en aanpak communiceren. ....................................................................................................... 22
Literatuurlijst ................................................................................................................................................ 24
Bijlage 1, Actueel medicatie overzicht (AMO) ............................................................................................... 27
Bijlage 2, Verantwoording complexiteit van zorg .......................................................................................... 28
Bijlage 3, Formulier complexiteit van context ............................................................................................... 31
Bijlage 4, Ziektebeeld urosepsis .................................................................................................................... 32
Bijlage 5, Ziektebeeld metastasectomie lever ............................................................................................... 34
Bijlage 6, De gekozen competenties, kernbegrippen en aan te tonen gedrag ................................................ 35
Bijlage 7, Plan van aanpak ............................................................................................................................ 38
Bijlage 8, Enquête katheterzorg .................................................................................................................... 40
Bijlage 9, Verbeter-mindmap ........................................................................................................................ 42
Bijlage 10, Beoordeling literatuur aan de hand van de kwaliteitschecklisten van Cochrane ........................... 43
Bijlage 11, Tabellen implementatieplan borging en evaluatie ....................................................................... 47
Bijlage 12, Waarheidsformulier..................................................................................................................... 51
Bijlage 13, Hand-out presentatie instelling ................................................................................................... 52
Niets uit dit document mag zonder bronvermelding worden overgenomen door derden.
Afstudeeropdracht, PLP 5, Leerjaar 4, Naam, Studentnummer 2
, Tabellenlijst
Tabel 1, Verklarende woordenlijst ............................................................................................ 5
Tabel 2, Micro-, meso-, marconiveau ....................................................................................... 8
Tabel 3, Ishikawa-diagram ..................................................................................................... 12
Tabel 4, Uitwerking Ishikawa-diagram ................................................................................... 13
Tabel 5, Zoekstrategie ........................................................................................................... 14
Tabel 6, Poster infectiepreventie bij Urinekatheters............................................................... 18
Tabel 7, Doelgroep bepalen ................................................................................................... 20
Tabel 8, Vernieuwing doorlichten ........................................................................................... 20
Tabel 9, Disseminatieactiviteiten............................................................................................ 21
Tabel 10, Beschrijving huidige en gewenste situatie ............................................................. 21
Tabel 11, Fase verandering en strategie ............................................................................... 22
Tabel 12, Activiteitenplan implementatie................................................................................ 23
Tabel 13, Actueel medicatie overzicht ................................................................................... 27
Tabel 14, Verantwoording complexiteit van zorg ................................................................... 28
Tabel 15, Formulier complexiteit van zorg ............................................................................. 30
Tabel 16, Bepalende kenmerken complexiteit van context .................................................... 31
Tabel 17, Formulier complexiteit van context......................................................................... 31
Tabel 18, Bacteriën in de bloedbaan ..................................................................................... 32
Tabel 19, CanMEDS-rollen, competenties, kernbegrippen en aan te tonen gedrag.............. 37
Tabel 20, Plan van aanpak .................................................................................................... 39
Tabel 21, Agree II beoordeling richtlijn Verenso .................................................................... 43
Tabel 22, Agree II beoordeling richtlijn WIP ........................................................................... 44
Tabel 23, Agree II beoordeling richtlijn V&VN en EAUN ........................................................ 45
Tabel 24, Validiteitschecklist Cochrane beoordeling systmematic review ............................. 46
Tabel 25, Validiteitschecklist Cochrane beoordeling RCT ..................................................... 46
Tabel 26, Doelgroep analyse ................................................................................................. 47
Tabel 27, Context analyse ..................................................................................................... 49
Tabel 28, Evaluatieraamwerk................................................................................................. 50
Tabel 29, Borgingchecklist ..................................................................................................... 50
Afstudeeropdracht, PLP 5, Leerjaar 4, Naam, Studentnummer 3
, Verklarende woordenlijst
Begrip/ afkorting Definitie
ADL Algemene dagelijkse levensverrichtingen zijn de handelingen die mensen
dagelijks in het gewone leven verrichten. Het begrip wordt vooral in de zorg
gebruikt om te bepalen in hoeverre iemand zelfredzaam is (1).
AMO Actueel medicatie overzicht.
Bolus medicatie Het in één keer inspuiten van een geneesmiddelendosis in het bloed (2).
CAD Cathéter à demeure of verblijfkatheter is een holle buis die via de urethra
(plasbuis) in de blaas wordt ingebracht om zo een continue afvloed van
urine te garanderen (3).
CanMEDS-rollen De CanMEDS-systematiek wordt gebruikt om de verschillende rollen
(competenties) te beschrijven van zorgprofessionals. De systematiek
bestaat uit één centrale rol (de zorgverlener met vakinhoudelijke
competenties) en zes rollen die daarmee samenhangen. Samen vormen
zij de zeven CanMEDS-rollen. Bij elke rol hoort een competentie (4).
CAT Critically Appraised Topic, is een methodiek van onderzoek waarbij de
onderzoeker een evidence-based antwoord probeert te vinden op een
vraag uit de klinische praktijk (5).
CAUTI Catheter-associated Urinary Tract Infection, ofwel katheter geassocieerde
urineweginfecties zijn urineweginfecties die in verband worden gebracht
met de aanwezigheid van een urethrale verblijfskatheter (6).
Cochrane Cochrane is een internationale, onafhankelijke, non-profit organisatie die
informatie over de effectiviteit van de gezondheidszorg toegankelijk
probeert te maken in de vorm van systematische literatuuroverzichten.
Deze worden online gepubliceerd in The Cochrane Library (7).
CVA Cerebrovasculaire Accident. Dit betekent letterlijke een ‘ongeluk van de
bloedvaten van de hersenen’. Bij zo’n ongeluk gaat er iets mis met de
bloedvoorziening naar de hersenen. Hierdoor krijgt een deel van die
hersenen te weinig zuurstof. Met het gevolg dat hersencellen in dit gebied
(kunnen) afsterven en hersenfuncties uitvallen (8).
EBP Evidence Based Practice is het zorgvuldig, expliciet en oordeelkundig
gebruik van het beste bewijsmateriaal (evidence) dat op dat moment
beschikbaar is. EBP helpt verpleegkundigen wetenschappelijk
verantwoorde beslissingen te nemen (9).
GRZ Geriatrische revalidatiezorg is een vorm van geneeskundige zorg waarbij
verblijf nodig is. GRZ is bedoeld voor kwetsbare ouderen. Doel is om hen
te helpen terugkeren naar de thuissituatie om zo goed mogelijk deel te
kunnen blijven nemen aan het maatschappelijk leven (10).
Ishikawa-diagram In Nederland bekend als het visgraatdiagram, is een hulpmiddel dat
bedoeld is om oorzaken van problemen in kaart te brengen (11).
Metastasectomie Chirurgische verwijdering van uitzaaiingen in de lever (12).
PICC Peripherally Inserted Central Catheter. Een PICC-lijn is een centraal infuus
dat in de ader van de bovenarm geplaatst wordt. Het uiteinde van de lijn
komt in de grote holle ader in de borstkas, net boven het hart (13).
PICO Om een klinische vraag te beantwoorden is de PICO-systematiek een
effectieve procedure. ‘P’ staat voor probleem of patiënt, ‘I’ voor interventie,
‘C’ voor comparison (vergelijking) en ‘O’ voor outcome (uitkomst) (14).
Pubmed Dit is een zoekmachine en bevat 30 miljoen biomedische referenties uit de
database MEDLINE. PubMed wordt gemaakt en onderhouden door U.S.
National Library of Medicine (15).
RCT Randomized Controlled trial
Retentieblaas Een retentieblaas is een overvolle urineblaas waarin urine zich ophoopt
omdat deze niet of onvoldoende uitgeplast kan worden (16).
RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.
Afstudeeropdracht, PLP 5, Leerjaar 4, Naam, Studentnummer 4
, SAMPC-model SAMPC staat voor de 5 aandachtsgebieden die SAMPC belicht:
Somatisch, Algemene dagelijkse levensinrichting, Maatschappelijk,
Psychisch en Communicatief welbevinden. Ordening volgens SAMPC
brengt de voortgang van verpleegproblemen in kaart. SAMPC verschilt van
andere methodieken zoals GORDON en OREM, doordat de methode zich
goed leent om met verschillende disciplines tegelijk aan zorgproblematiek
te werken (17).
Shared decision Shared decision making of gezamenlijke besluitvorming is het gezamenlijk
making komen tot een beslissing door een hulpverlener (of andere professional)
en een patiënt (18).
SOAP-methodiek SOAP is een acroniem waarbij de letters staan voor Subjectief, Objectief,
Analyse en Plan. Een SOAP-rapportage beschrijft verschillende aspecten
van het moment waarin iemand zorg ontvangt.
Topaz Revitel Revalidatiehotel voor revalidatie of herstel te Leiden gericht op geriatrische
revalidatiezorg.
Urosepsis Een urosepsis is een bloedvergiftiging die is veroorzaakt door een
urineweginfectie.
UWI Urineweginfectie. Een urineweginfectie of blaasontsteking is de
verzamelnaam voor alle infecties die betrekking hebben op de urinewegen:
nier, nierkelk, urineleider, blaas en urinebuis (urethritis). De belangrijkste
veroorzaker van urineweginfecties en blaasontsteking is de darmbacterie
E-coli (19).
V&VN Beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland.
Verbeter- Een Verbeter-mindmap is een manier om grote hoeveelheden informatie
mindmap te ordenen. Hierin wordt de beschikbare informatie en de verbanden
hiertussen visueel gemaakt; centraal staat het hoofdonderwerp of –
probleem. Rondom het hoofdonderwerp staan tien thema’s die tijdens de
inventarisatie van een verbeterpunt van belang zijn (20).
Visgraat-diagram Zie Ishikawa-diagram.
VMS Veiligheidsmanagementsysteem vormt het systeem waarmee
zorginstellingen continue risico’s signaleren, verbeteringen doorvoeren en
beleid vastleggen, evalueren en aanpassen. Het is daarmee de
verankering van patiëntveiligheid in de praktijk (21).
VVT Verpleging, Verzorging en Thuiszorg.
WIP De WIP Werkgroep Infectiepreventie, opgericht door de Nederlandse
Vereniging voor Medische Microbiologie (NVMM), de Vereniging voor
Hygiëne en Infectiepreventie in de Gezondheidszorg (VHIG) en de
Vereniging van Infectiezieken (VIZ), heeft sinds 1988 voornamelijk
nationale richtlijnen voor infectiepreventie uitgebracht voor zorginstellingen
(22).
Zorgteam Revitel Wanneer gesproken wordt over het zorgteam worden alle
zorgmedewerkers bedoeld die dagelijkse zorg bieden aan de
patiënten/revalidanten. Hieronder vallen hbo- en mbo-verpleegkundigen,
mbo-verzorgenden (IG), leerlingen verpleegkunde (hbo en mbo) en
stagiaires verpleegkunde (hbo en mbo).
6W-formule Analysemodel waar door middel van antwoord te vinden op de vragen: Wat
is het probleem? Wie heeft het probleem? Wanneer is het probleem
ontstaan? Waarom is het probleem ontstaan? Waar doet het probleem zich
voor? Wat is de aanleiding van het probleem?
Tabel 1, Verklarende woordenlijst
Afstudeeropdracht, PLP 5, Leerjaar 4, Naam, Studentnummer 5
, Inleiding
Voor u ligt, in opdracht van hogeschool Leiden en Topaz Revitel, mijn afstudeeropdracht naar
aanleiding van het signaleren van een kritische beroepssituatie. Dit verslag is opgebouwd uit
vijf stappen. Middels deze stappen ontstaat een compleet beeld van de kritische beroeps-
situatie en wordt een analyse gemaakt van deze situatie door gebruik te maken van
verschillende analysemodellen. Voorts wordt in derde stap middels de vijf fasen van Evidence
Based Practice (EBP), systematisch literatuuronderzoek gedaan naar passende interventies
voor de opgestelde kritische vraag. Vanuit dit onderzoek worden voorstellen en adviezen
opgesteld voor de praktijk. Afsluitend in de laatste stap van dit verslag is een implementatie-
plan opgesteld voor de gevonden interventie(s).
Afstudeeropdracht, PLP 5, Leerjaar 4, Naam, Studentnummer 6
, Beschrijving van de kritische beroepssituatie
Casus
Dhr. H., 65 jaar, is opgenomen op de afdeling GRZ-oncologie ter revalidatie na
metastasectomie lever met een zeer gecompliceerd verloop, zoals meerdere geïnfecteerde
vochtcollecties ten gevolge van de operatie. Hiervoor heeft dhr. een drain gekregen. Dhr. heeft
een dubbel-lumen Peripherally Inserted Central Catheter (PICC-lijn) en krijgt hier continu en
per bolus antibiotica door. Het volledige medicatie overzicht vindt u in Bijlage 1. Dhr. heeft een
verzwakt afweersysteem. Dhr. heeft in het ziekenhuis een urethrale verblijfskatheter (CAD)
gekregen vanwege blaasretentie. Deze is zonder succes reeds verwijderd, dhr. ontwikkelde
opnieuw een retentieblaas. Dhr. is niet bedlegerig en overdag is het dus wenselijk dat dhr. een
beenzak draagt. De huidige werkwijze binnen de instelling is dat er dan iedere dag gewisseld
wordt van een dag- naar een nachtzak en vice versa. Als beginnend beroepsbeoefenaar in de
rol van reflectieve professional vraag ik mij af wat de gevolgen hiervan zijn op het infectierisico
en hoe bestaande infectierisico’s kunnen worden geminimaliseerd bij dhr. Dhr. heeft in het
verleden al eens last gehad van urineweginfecties (UWI’s). De NHG-standaard
urineweginfecties (23) beschrijft dat patiënten met langdurige blaaskatheterisatie een
verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van cystitis, ofwel urineweginfecties. Dhr. heeft
een verzwakt afweersysteem en loopt om deze reden ook al meer kans op het ontwikkelen
van infecties. UWI’s zijn de oorzakelijke factor voor het ontwikkelen van urosepsis, dit is een
bloedvergiftiging door een urineweginfectie (24). Dhr. wordt momenteel behandeld met
Nitrofurantoïne vanwege de verdenking acute lage urineweginfectie.
Kritische vraag
Welke interventie(s) kunnen verpleegkundigen inzetten om het risico op urineweginfecties zo
klein mogelijk te houden bij het verwisselen van katheterzakken? Is het binnen de GRZ
noodzakelijk/wenselijk om de dag-urineopvangzak dagelijks te vernieuwen? In stap 3 wordt
een analyse gemaakt van de huidige situatie. Deze analyse leidt tot een PICO waar vervolgens
literatuuronderzoek voor wordt gedaan.
Verantwoording complexiteit
Om de casus te beoordelen op complexiteit van zorg is via het complexiteitsformulier (25) de
casus gescoord op de elf verschillende criteria. De zorg voor dhr. is te classificeren als hoog
complex. Door de verpleegkundigen moeten er meerdere keren per dag verschillende
verpleegtechnische handelingen worden uitgevoerd en vanwege de redelijk instabiele situatie
moet er op veel verschillende aspecten worden gelet. Dit heeft zowel betrekking op vitale
functies, maar bijvoorbeeld ook de intake, het mobiliseren en het mentale welzijn van dhr. om
op die manier snel afwijkingen te signaleren om risicovolle situaties te voorkomen. Dhr. heeft
ondersteuning nodig bij de algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) vanwege de
infusen, drain en CAD bij een beperkte mobiliteit, dhr. loopt onder begeleiding met de
infuusrollator. Dhr. heeft een uitgebreide medische voorgeschiedenis. De complete uitwerking
van de elf criteria met verantwoording zijn te vinden in Bijlage 2, tabel 14 en 15.
De complexiteit van de context wordt bepaald aan de hand van zeven kenmerken uit het
complexiteitsformulier (25). Hierin staat vermeld dat de complexiteit van context als hoog wordt
aangemerkt wanneer: “Tenminste vier van de zeven kenmerken niet aanwezig zijn” (25).
Samenvattend kan worden gezegd dat de kenmerken: één, drie, zes en zeven niet aanwezig
zijn en in mindere mate kenmerk twee en vijf ook niet altijd aanwezig zijn. Dit houdt in dat de
complexiteit van context wordt aangemerkt als hoog complex. De complete lijst met de
gescoorde bepalende kenmerken is opgenomen in Bijlage 3, tabel 16 en 17.
Afstudeeropdracht, PLP 5, Leerjaar 4, Naam, Studentnummer 7
