Les 1 Psychodynamische therapie
7 basisassumpties/veronderstellingen (keren terug doorheen subthema’s)
PFC is heel belangrijk voor sociaal-cognitieve vaardigheden, komt erin als kennis (theorie), ook een
stuk ‘verteert’ geraakt, niet alleen in je hoofd weet, bedoeling is dat het stroomt tussen hoofd en buik
– gebaseerd op impliciete kennis, stroom tussen hoofd en buik dit continu doen impliciet in de
klinische praktijk, krijgt een huwelijk tussen intuïtie/hart en impliciete kennis
Niet specifiek voor PDT wat vertelt is, afbeeldingen: dodo is uitgestorven, toont dit beeld omdat het
gaat over de dodo bird verdict, gaat over dat er veel vogelsoorten nat geworden zijn en doen
wedstrijd, rennen rond een meer en hopen dat zo hun veren snel gaan drogen, zijn op het einde
allemaal droog maar zijn vergeten te meten (wie snel, wie hoever), vragen aan de oudste de dodo
vogel wie won en die zijn dat iedereen gewonnen heeft en prijzen moeten hebben heel belangrijk
gegeven rond therapie, welke van de behandeling die bestaan zijn effectief/werkzaam, dankzij dodo
bird verdicht weten we al heel lang dat alle therapievormen even effectief zijn, al die therapievormen
samen/globaal genomen = nog belangrijk is de reden erachter is dat non-specifieke factoren het
belang daarvan is veel groter dan wat specifiek zou zijn aan een bepaalde therapiestroming, krijgt
een soort uitvlakking van al die specifieke effecten, is dus veel belangrijker dat mensen die hulp nodig
hebben een therapie aangeboden krijgen (uiteraard niet zomaar iets) eerder dan een specifieke vorm
van therapie, maar weten ook dat persoonlijke voorkeuren een rol spelen (sommigen liever tips en
oefeningen en huiswerk dus gedragstherapie, anderen veel grondiger en diepgaander en hebben
complexere problemen dan is gedragstherapie niet de eerste of enige keuze)
Taartdiagram: kernboodschap: therapeutische relatie is heel belangrijke factor in het bepalen van het
aandeel verklaarde variantie in therapie-uitkomst, zien naar het aandeel van verschillende groepen
van factoren in hoe goed iemand het doet na een behandeling (therapie-uitkomst – moet je nog zien
wat de uitkomst is zoals symptoomverbetering/ PH verandering/ betere kwaliteit van leven maar los
daarvan) als je ziet naar de therapie-uitkomst heb je 4 grote factoren die daar een aandeel in hebben
en een stuk van de variantie kunnen verklaren op maar 60% van het aandeel hebben we impact
als hulpverlener (ook wel hoopvol), 40% zijn dingen buiten controle dingen die eigen zijn aan de
cliënt
(vastgeroeste PHkenmerken, vastgeroeste interpersoonlijke patronen) maar ook factoren buiten de
therapiekamer, dus moeten heel hard best doen om de 60% zo goed mogelijk te te benutten, van die
60 daarvan is 30% non-specifiek is dus gaat enkel over het soort therapeutische relatie die we
aanbieden, maakt in die zin niet uit of je relatie aangaat als gedrags- of psychodynamische therapeut
of systeemtherapeut… uiteraard heeft het wel in alle stromingen een andere invulling maar gaat over
het relatieaanbod dat je als hulpverlener doet naar de cliënt (zitten een aantal therapiespecifieke
ingrediënten in en een aantal gemeenschappelijke) en dat maakt het onderscheid met het paarse
deel een beetje flu want is 15% techniek en modelspecifieke factoren en dat is wel
stromingsspecifiek, een deel van de therapeutische relatie zit ook in het paars als je het specifiek gaat
aanvullen maar in groot onderzoek niet zo duidelijk te onderscheiden en 15% verwachtings- en
placebo-effect (placebo is sessie op zich al inplannen heeft al een effect en is helpend, weten dat er
een intake is gepland dat kan al een stuk verbeteren + verwachtingen kunnen heel verschillend zijn
voor personen dus ook rekening mee houden)
= in psychotherapie-onderzoek een heel belangrijk taartdiagram !!!!
Als alle therapieën globaal even effectief zijn en er veel belangrijk wordt gehecht aan naast de
therapiespecifieke factoren ook de modeloverstijgende factoren dan is het logisch dat dit vak er is
naast gedragstherapie en systeemtherapie
,*opdrachtjes slide 10: geen leerstof
--> overzicht canvas: verplichte kennis
((Van puur outcome researche over naar process-outcome research: is het effectief en als het werkt
wat doet het dan werken – taartdiagram is eerste stap, kunnen we groepen factoren onderscheiden,
interessante is in het paarse te zien welke van die modelspecifieke factoren werken dan precies voor
welke groep van mensen, evidence based is niet alleen effectief/ empirisch ondersteund, wil ook
zeggen wat weten we uit de praktijk en ervaring in combinatie met een voorkeur of specifieke
patiëntkarakteristieken moeten we rekening mee houden indien evidence based aan de slag willen
gaan
Benoemen soms dingen anders in gedrags- en psychodynamische therapie maar gaat het over
gerelateerde zaken en is het niet helemaal verschillend, eerder het rode stuk of vraagteken zetten of
het paarse deel echt therapiespecifiek is))
((Tekst schedler beeld dat hij schept klopt niet helemaal, denken soms heel erg in stereotypen en
soms klopt het of deel maar hoeft niet))
Sofakuur of analytische kuur niet uitgebreid behandelen, want beantwoord voor een deel wel aan die
stereotiepen (5x in de week is voor de eliten, dus in die zin klopt het oudbollige beel wel maar niet
de enige vorm van evidence based psychodynamishe therrapie die wordt beoefend en ook niet de
meest voorkomende en ook niet de enige die effectief en werkzaam is
Typisch voorbeeld/prototype van hedendaagse psychodynamische benaderingen vanuit het kind- of
gezinsperspectief (MBT) en dan DIT dat veel meer voor volwassenen is
zijn maar 2 prototypes maar zijn heel veel soorten van psychodynamische benaderingen die
worden toegepast en ook werkzaam zijn, vaak is er grotere variabiliteit binnen een stroming zoals
psychodynamische en gedragstherapie etc. als stroming dan tussen stromingen
Zoals gedragsactivatie binnen gedragstherapeutische stroming is heel andere insteek dan
schematherapie (3e generatie CBT) – is hetzelfde binnen de psychodynamische stroming
2 type voorbeelden die we behandelen het ene veel meer voor de kwetsbaardere groep
(borderline/ randpsychotisch/ psychotisch of zeer getraumatiseerd) en het andere type veel meer
voor een neurotische onderbouw dus een stevige PHstructuur die veel meer aanleunt bij het
conflictdenken (mensen die stevig zijn opgebouwd qua PHstructuur maar die weleens struggelen,
bepaalde conflicten niet alleen met andere mensen maar ook intrapsychisch dus met (stukken van)
jezelf in conflict liggen en DIT is dan vooral vanuit het perspectief van volwassenen met een majeure
klinische depressie maar zijn veel varianten van DIT (overlap denkbaar maar vooral vanuit die 2
prototypes benaderen)
Gamma aan hedendaagse PDbenaderingen
is niet 1 ding (niet alleen sofakuur 5x per week en MBCT en DIT etc.) maar zijn heel veel hedendaagse
PDbenaderingen, maar toch willen opdelen kan op die manier
3 grote groepen; analytische kuur de strikte psychoanalyse, vroegst ontstaan – denken van Freud
om te bekomen tot PHverandering, meest oude vorm van PDbenadering maar ook grootste
,karikatuur, gaan we het niet over hebben, veel skills voor nodig om het te kunnen beoefenen, is voor
de elite (is werkzaam voor bepaalde mensen maar financiële drempel), empirische steun is er wel dus
gaan het niet afschrijven
+ andere 2 gaan we het over hebben, ingedeeld op basis van hoe lang ze duren in het midden die
langer duren en ernaast de kortdurende rechts; kortdurend is max. 16 sessies soms 20 meestal 1x per
week, is een lengte van 4-6 maanden (DIT is 16 sessies), langer dan 6m is langerdurend (meer dan 16-
20 sessies)
spreken vooral over verschillen in duur maar elk van die groepen PDbenaderingen vertrekken
vanuit dezelfde basisprincipes/assumpties en het onderscheid is eerder iets van kwantiteit dan
kwaliteit, vertrekt vanuit zelfde basis maar de uitvoering is anders omdat het doel anders gaat zijn;
hoe minder tijd/sessies hoe meer dat je korte termijndoelen gaat werken (symptoomvermindering,
beetje inzicht in hoe problemen tot stand zijn gekomen en wat daaraan te doen = kortdurende
vormen psychodynamische therapie) hebt niet de ruimte en tijd heel diepgaan te gaan, vanaf de
langer durende vormen en zeker in de analytische kuur kan je ook naast de korte ook langeretermijn
doelen (dus grondige PHverbetering/verbetering etc. van levenskwaliteit), gaat niet alleen over de
duur maar ook wat je kan bekomen in die tijd qua einddoel met de patiënt realistisch gezien
(langdurend best 1x per week, 3 word duur – langer durend ook 1x per week)
Belangrijk frequent genoeg in contact te blijven met de cliënt en frequent genoeg aan het werk te
zetten in de sessies, anders kan daardoor de nood om te veranderen verwateren
*mentaliserend vermogen neemt ook het affectieve mee (naast het cognitieve) + ook te maken met
gehechtheidsstijl en daar soms overwegen 1x in de 2 weken anders komt het veel te dicht en zijn ze
gedisreguleert omdat het relatie-aanbod de trigger is (zoeken naar goede frequentie)
Dit zijn richtlijnen (dit te hard op vastpinnen), vooral de 3 grote groepen van hedendaagse
psychodynamische benaderingen visualiseren en waar we het vooral over hebben
– op het einde van de leerstof moet je al die zaken kunnen uitleggen (buiten kolom analytische kuur
moet je niet kunnen), MBTC eerder bij langerdurende en DIT bij kortdurend en moet dan al die
dingen uit de kader kunnen uitleggen !!!
*hebben ook open ended vorm, zit veel meer in de analytische kuur
Slides rond evidence base van PDtherapie vanaf slide 13 GEEN leerstof !!!!
PDT is effectief evidence based
Dia 14: umbrella is review over reviews (hele pool aan studies in een review en dan een
review van een groep reviews), dus overkoepelend nog eens samennemen dus staat nog
hoger in de hiërarchie van empirische steun rond studies (meta-analyse is een systemetische
review gekwantificeerd, poolen effect sizes over de studies en zien naar de poolde effect size)
Dia 15: aanbevolen lectuur (dus moet je niet kennen !!)
Dia 17: teksten zijn niet te kennen !!!
(er is best wel wat onderzoek, behoorlijk wat degelijk onderzoek naar psychodynamische
therapie)
*graven in het leven van de persoon om die te proberen begrijpen
Taartdiagram: hadden het over non-specifieke factoren en therapiespecifieke factoren, wat
werkt dan in psychosynamische therapieën, is het dan specifiek of non-specifke de dingen
, rond de therapeutische relatie, heel wat dingen zijn gemeenschappelijk met andere
therapiestromingen, dus wat maakt dat PDT werkzaam is dan zitten er best ingrediënten in
die ook in andere therapievormen zitten (vermogen hulpverlener om cliënt te engaren in het
proces bijvoorbeeld) + ook aantal kenmerken aangetoon in onderzoek, een aantal
klemtoonerschillen dus aspecten waar bv. psychodynamici net meer nadruk op leggen dan
andere stromingen en die ook blijken bij te dragen aan een positieve therapie-uitkomst (zoals
meer aandacht voor emoties/affecten, nadruk exploreren waarom mensen dingen niet doen
of zeggen dit zijn verdedigingsmechanismen dus dingen vermijden bewust of onbewust,
aandachtig voor wat niet gezegd wordt (onder de logische reden bijvoorbeeld vader is
overleden maar onder de logische reden zit vaak nog iets dat minder logisch of bewust is),
bewust identificeren wat terugkerende patronen zijn in relaties/gedrag/gevoel/denken en
voelen over zichzelf en anderen zit een zwaartepunt in PDT in hoe dit proberen te
identificeren en er actief mee aan de slag proberen te gaan, focus op het verleden (graven in
het verleden van de persoon – in kortdurende veel minder – proberen te verstaan de persoon
die men geworden is zou je niet geworden zijn als je ervaringen in het verleden anders waren
geweest noemen we overdracht en mikken op diegaande Phverandering moet je verstaan
waar die patronen vandaag komen dus niet graven in het verleden omv verleden maar
begrijpen hoe het komt dat men op een bepaalde manier reageert in het hier-en-nu om dan
vanuit dat inzicht bewustere andere keuzes te kunnen maken als het patroon in de weg zat
(iets dat adaptief was in bepaalde omstandigheden is het vandaag mss niet meer – bv.
geleerd dat je op ouders niet kan rekenen, krijgt een angstig-ambivalente hechtingsstijl want
leerde dat dit wat men moet doen om de ander nabij te houden en draagt dit over in relaties
met anderen dit is altijd een poging tot adaptatie, wat ooit een pogingt tot adaptatie was
wordt maladaptief in andere omstandigheden en gaat in de weg zitten)
ook interpersoonlijke met jou, dus exploratie van de therapeutische relatie en zeker in het
mentaliserend bevorderend werken (1e prototype) gaat de therapeutische relatie heel
centraal staan maar eigenlijk ook in DIT (2e prototype), gaan expliciet vragen aan de cliënt om
de relatie met jouw in de therapiekamer als focus te nemen/ hoe het aanvoelt om over die
dingen te moeten spreken en aanwezig te zijn etc. is ook een expliciete focus in PDT
+ dingen die meer te maken hebben met die onbewuste of voorbewuste registers; exploratie
van bepaalde wensen/dromen/fantasieën/verlanges, werken daar veel meer met die
onbewuste en voorbewuste registers
= zijn klemtoonverschillen
*overdracht: kan vanuit het verleden zijn maar het kan ook vanuit het heden of het actuele
zijn naar situaties in de therapiekamer (zie verder – is enger binnen PDT dan de algemene
term)
Vergeetcurve van Ebbinghaus
(zijn gemiddeld na een 1u de helft van de info kwijt)
+ wat helpt is voldoende herhalen, hoe meer traint hoe meer kennis blijft hangen
Examen: bv. def overdracht, geef dan exact wat werd gezegd in PDT, heel diepgaand en niet te vaag
antwoorden, grondig verwoorden --> nota’s enorm belangrijk, slides alleen niet voldoende
Examen: mogelijks vragen over concepten, mentaliseren, DIT
