Grondbeginselen van de fiscaliteit en
fiscale procedure
Examen: casus, invulvragen en MC vragen.
Algemene beginselen
Indeling van belastingen
De indelingen hebben vaak ook een juridische achtergrond.
Belastingheffende overheid
Welke overheden in dit land heffen allemaal belastingen?
o Rijksbelastingen (federale grondgebied)
o Regionale belastingen (er zijn 3 regio’s, wij wonen in het Vlaams gewest). Deze
regio’s hebben elk apart hun eigen bevoegdheden.
▪ Eigenlijke fiscale bevoegdheden (Art. 170, §2 GW) – drastisch ingeperkt door
federale wetgever (W. 23/01/1989) – cf. Turteltaks (energieheffing die nauw
aansluit bij federale belasting op het elektriciteitsverbruik).
• Door deze wet is het verboden om belastingen te heffen op het
inkomen. Men wil die dubbele heffing vermijden.
▪ Oneigenlijke fiscale bevoegdheden (titel III BFW dd. 16/01/1989) (o.a.
onroerende voorheffing, schenkingsrechten, successierechten).
• Belastingen die in oorsprong federaal waren, maar waarbij bepaalde
belangrijke bevoegdheidsaspecten werden overgedragen aan de
gewesten. Waardoor op vandaag gezegd kan worden dat het
volledige arsenaal aan bevoegdheden bij de gewesten ligt, met
uitzondering van de belastbare materie (deze blijft federaal).
• VB. van zo’n oneigenlijke gewestelijke belasting: de woonbonus, de
erfbelasting. Zij mogen de totale belastbare grondslag vrijstellen, een
nultarief invoeren, maar niet afvoeren!!
• Een ander VB: roerende voorheffing, het verkooprecht, verdeelrecht,
hypotheekrecht, de schenkbelasting, belasting op de in
verkeerstelling, kilometerheffing…
▪ Fiscale autonomie PB (titel III/1 BFW)
o Lokale belastingen
Al deze overheden (federaal, regionaal en lokaal) hebben allemaal een fiscale autonomie. Zij hebben
dus stuk voor stuk een fiscale bevoegdheid om een belasting in te voeren die men wenst.
Dit wordt in bepaalde mate ingeperkt (zoals de inkomensbelasting, personenbelasting…). Het
hoogste tarief is hierbij 50% (voor zover je effectief een inkomen hebt boven die inkomensgrens).
Wat zou er gebeuren als deze regio’s een identieke belasting gingen heffen? Men zal dus spelregels
moeten ontwikkelen waarin de omvang van deze bevoegdheden wordt ingeperkt om een dubbele
heffing te vermijden.
1
,Wijze van heffing
• Vaste belastingen
o Een vast bedrag dat je moet betalen.
o VB. Parkeerbelastingen, als je op een bepaald moment op een bepaalde plaats wil
staan, moet je een bedrag betalen. Hierbij maakt het niet uit of je met een kleine,
grote, dure, goedkope,… wagen rijdt.
• Evenredige belastingen
o Dit is in een vaste verhouding met.
o VB. Het verkooprecht, je doet een verkoop (overdracht onder bezwarende titel van
een onroerend goed). Dat zal aanleiding geven op een belasting. Deze belasting zal
berekend worden als zijnde een percentage van de verkoopprijs. De belasting zal dus
evenredig stijgen met de waarde van het pand. Maar het tarief ligt vast (7% als het
gaat over de aankoop van je enige woning).
o VB. De schenkbelasting op je roerende goederen. Het tarief in Vlaanderen is 3% van
het geschonken bedrag.
• Progressieve belastingen
o VB. De personenbelasting, de erfbelasting, de schenkbelasting op de schenking van
onroerende goederen (schenking van roerende goederen is een evenredig tarief).
o Bij progressieve belasting denken we aan tarieven. Je start met een nulprocent en
stijgt tot 50%.
Grondslag
• Zakelijke belastingen
o Hier gaan we een specifiek voorwerp belasten, een specifieke zaak.
o Onroerende voorheffing is hiervan een duidelijk voorbeeld. In oorsprong was dit een
voorschot, maar dit is ondertussen gegroeid tot een zelfstandige vermogensbelasting.
o Territoriteitsbeginsel → Kan België een belasting heffen op een onroerend goed in
Frankrijk of dergelijke? In principe niet want deze zaak ligt niet binnen het eigen
territorium.
• Persoonlijke belastingen
o Hier wordt rekening gehouden met persoonlijke kenmerken van de
belastingplichtige. Dit omdat hij/ zij een bepaald inkomen heeft verworven. Zodra je
een persoon kan capteren aan het grondgebied, kan men ons omwille van onze
persoonlijke kenmerken treffen.
o Als we een persoonlijke band hebben met het grondgebied van België → België
wordt niet verhinderd om de wereldwijde inkomsten te belasten.
2
,Directe en indirecte belastingen
• Periode – individuele handelingen of feiten
o Terug keren in de tijd. Het is de overheid niet toegestaan (behoudens een aantal
uitzonderingen) om reeds verlopen handelingen te belasten.
o VB. Je koopt een huis met een belasting van 7%, een maand later beslist de overheid
om dit tarief retro-actief op te trekken naar 10%. Hier zal je niet me akkoord gaan.
• Te dragen door belastingplichtige – af te wentelen
Indirecte belastingen = niet retro-actief (men gaat niet terug naar vorig tijdperk)
Een wet is retro-actief voor zover ze inbreekt op een reeds voltrokken feit.
VB. Je dierbare sterft vandaag en morgen beslist men om de erfbelasting af te schaffen. Dit kan ook
omgekeerd, in dat geval heb ik geluk dat de betrokkene vandaag gestorven is en niet morgen. Dit is
het geval bij indirecte belastingen.
Directe belastingen
Directe belastingen = Een uit zijn aard duurzame toestand (globale belastbare toestanden) die we
allemaal in aanmerking gaan nemen en op basis hiervan het belastbaar feit vaststellen.
VB. Inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting → allerlei verrichtingen oplijsten en op het einde
van die periode het bedrag berekenen.
Welke impact heeft dit op het niet-retro activiteitsbeginsel? Het belastbaar feit is voltrokken, dit kan
in je voor- of nadeel spelen.
Directe belastingen = retro-actief!
VB. Een handeling wordt gesteld op 25/09/2019, deze handeling is niet belastbaar. Op 30/11/2019
wordt de wet gewijzigd en is deze handeling wel belastbaar. Op 31/12/2019 valt het einde van de
referentieperiode. Wordt de wijziging van 30/11/2019 nog in acht genomen of niet?
Aangezien een wet pas retro-actief is voor zover ze inbreekt op een reeds onttrokken feit, is er hier
dan een schending of niet? Puur juridisch (op basis van die opsumptie die we maken) is er geen
schending van het retro-actief beginsel.
Dus hier is er wél een retro-activiteit.
• Resultaatsbelastingen
o Reeks van verrichtingen
o Belastbaar feit bij afsluiten periode
• Directe belastingen op een uit hun aard duurzame toestand
o Belastbaar feit wanneer belastbare toestand kan worden vastgesteld.
DUS een wet is retro-actief wanneer ze inbreekt op reeds onttrokken belastbare feiten. Als een wet
van een latere datum een impact heeft op dat vroeger belastbaar feit zit je met een retro-activiteit.
Wanneer onttrekt zich dat? Bij een indirecte belasting is dat makkelijk (naar de bakker…). Maar bij
een directe belasting is dit moeilijker. Hier onttrekt een belastbaar feit zich op het einde van de
referentieperiode. We hadden een inkomstenbelasting per kwartaal kunnen maken of per 10j, maar
dit is over één jaar. Juridisch is hier niets mis mee, maar ethisch en politiek is hier wel wat mis mee
(tenzij de belastingen zakken).
3
, Fiscale wetboeken
- Federaal
o Wetboek van de inkomstenbelastingen
o Wetboek van de met de inkomstenbelastingen gelijk gestelde belastingen
o Wetboek van de btw
o Wetboek registratie-, hypotheek- en griffierechten
o Wetboek van successierechten en van overgang bij overlijden
o Wetboek van diverse rechten en taksen
- Vlaamse codex fiscaliteit
Bevoegdheid om belasting te heffen
• Territorialiteitsbeginsel – nationaliteitsbeginsel
• Territorialiteitsbeginsel
Personeel aanknopingspunt Zakelijk aanknopingspunt
= een staat acht zich bevoegd om alle mogelijke = onroerend goed dat aanwezig is op de grond van een staat
handelingen, verrichtingen, verdiensten… te gaan treffen → op dat goed belastingen heffen.
van personen die territoriaal gelinkt zijn aan het eigen
grondgebied.
Welke personen zijn rijksinwoner? Dan mag je het
volledige vermogen of alle verdiensten belasten van deze
persoon.
VB. Je hebt een zeer aanzienlijk vermogen die wijd
verspreid is, maar je bent een Belgisch rijksinwoner. Al je
beroepsinkomsten zullen in België belastbaar zijn. Ook alle
vermogensinkomsten zullen in België belastbaar zijn
(dividenden in VS, huurinkomsten op de
Kaaimaneilanden…). Louter om het feit dat België aan jou
gelinkt is via uw persoon.
Als alle staten op deze manier redeneren dreigt u
slachtoffer te worden van dubbele belasting.
Hier bestaan remedies voor. Er zal afgesproken worden
wie de uiteindelijke belasting mag heffen op basis van de
dubbelbelastingverdragen.
Domiciliebeginsel Liggingsbeginsel
Bronstaatbeginsel
4
