Jorne Simons
Juridisch knelpunt 1: Zijn parlementszetels
van de partij of van de gekozene?
De zaak Kim Geybels: Aanloop
“Geybels werd in juli 2010 senatrice en voorzitter van Jong N-VA. Twee maanden later moest ze
ontslag nemen als senator, nadat ze met haar toenmalige vriend Bas Luyten in opspraak was
gekomen door een drugsverhaal in Thailand. Een drugsaankoop eindigde toen met afpersing.
Toen de limiet van 10.000 euro op haar kredietkaart bereikt was, contacteerde ze toenmalige
Senaatsvoorzitter Danny Pieters (N-VA) met de vraag om via de Belgische ambassade te helpen.
Dat gebeurde uiteindelijk, de senatrice werd naar het vliegtuig begeleid en werd bij haar
terugkomst meteen op het matje geroepen door de partij.”
(DS 21/5/2019)
Kan de N-VA de zetel van Geybels aan een opvolger toekennen?
- NEE, enkel Geybels zelf beslist hierover.
- JA, de zetel is van de partij
- Ja, maar enkel als ze Geybels uit de partij zetten
Juiste antwoord:
Nee, enkel Geybels beslist daarover:
Art. 42 GW.: De leden van beide Kamers vertegenwoordigen de Natie en niet enkel degenen die
hen hebben verkozen.
Als je overloopt, dan is de partij die zetel dus kwijt.
Wetsvoorstel Taylor-Pinxten, 1993:
“Ieder lid van de wetgevende kamers dat tijdens een zittingsperiode lid is van meer dan een
politieke fractie houdt onmiddellijk op zitting te hebben en kan slechts opnieuw zijn mandaat
bekleden na opnieuw te zijn verkozen.”
Dit wetsvoorstel kon niet worden aangenomen door art. 42 GW.
Dus de N-VA zat met een probleem, de zetel was van Kim Geybels.
De zaak Kim Geybels: Vervolg
“…en werd bij haar terugkomst meteen op het matje geroepen door de partij.
Ze nam tijdens die vergadering met Pieters, toenmalig fractieleider Liesbeth Homans en
partijvoorzitter Bart De Wever ontslag, maar kwam daar enkele dagen later op terug (omdat ze
zelf zei dat dit onder dwang was gebeurd en ze meende het ontslag niet). Volgens Geybels kon
dat omdat haar opvolger nog geen eed had afgelegd, maar de Senaat was van mening dat het
ontslag onomkeerbaar is vanaf het ogenblik dat de voorzitter van de Senaat de ontslagbrief in
ontvangst genomen had. Op 9 oktober 2010 werd ze definitief uit N-VA gezet. Geybels houdt al
die tijd vol dat haar ontslag onder druk gebeurde.”
(DS 21/5/2019)
1
,Jorne Simons
Chronologie
31/8/2010 Ontslagbrief
2/9/2010 Senaatsvoorzitter bevestigt ontvangst
6/9/2010 K.G. herroept ontslag bij aangetekend schrijven, met als reden dat ze
onder druk was gezet
14/9/2010 Nieuw aangetekend schrijven om zich te verzetten tegen het agendapunt
over haar ontslag voor de volgende plenaire vergadering
-> Geybels voert aan dat ze haar ontslagbrief heeft ingetrokken, dus je
moet het niet agenderen, ik heb geen ontslag genomen.
15/9/2010 Advies juridische dienst Senaat: het ontslag vindt onherroepelijk plaats
zodra de Senaatsvoorzitter hierover is ingelicht
16/9/2010 Senaatsvoorzitter (Danny Pieters) bevestigt ontvangst beide brieven en
deelt mee dat de plenaire vergadering tegelijk zal oordelen over het
ontslag en over de eventuele opvolger
21/9/2010 Advies juridische dienst: het komt enkel aan de Senaat toe om te
oordelen over de geldige samenstelling van de Senaat
23/9 en 7/10/2010 Bureau Senaat: ontslag is onherroepbaar tenzij manifeste
gebreken, wat hier niet het geval is. Samenstelling van het bureau:
5 leden, waaronder de voorzitter
1-8/10/2010 Vordering bij Rb 1ste aanleg, die zich onbevoegd acht
12/10/2010 De plenaire vergadering bevestigt dat het ontslag regelmatig en
onherroepbaar was en bevestigt de opvolger
Debat. Was de bevestiging door de Senaat van het ontslag van Kim Geybels en
de bevestiging van haar opvolger onregelmatig?
Knelpunten:
1. Is het ontslag onherroepbaar?
Kim Geybels: Art. 48 GW. Senaat moet geloofsbrieven onderzoeken. Tot dan kan ontslag
herroepen worden, pas als de opvolger benoemd wordt dat je niet meer kan herroepen.
Belgische Staat: Art. 42 GW: Senator beschikt vrij over het mandaat. Vrijwillig ontslag van een
senator neemt onmiddellijk effect zodra de voorzitter is ingelicht, en is onherroepbaar.
Rechter heeft over deze argumenten geen uitspraak gedaan. Men was het er wel over eens dat
je kan herroepen als er sprake is van een manifest gebrek.
2
,Jorne Simons
2. Was er sprake van een manifest gebrek?
Kim Geybels: Art. 1109-1112 BW: partijdruk na vlucht van 24 uur, je kan amper slapen, je bent
wanhopig, je komt in België aan, en het eerste wat gebeurd is dat je wordt opgewacht door de
voorzitter van de senaat en de partijvoorzitter. Je kan dus niet helder nadenken, dus je wordt
onder druk gezet en vandaar die ontslagbrief.
Belgische Staat: Art. 1112 BW: een volwassen vrouw/senator heeft volledige autonomie, staat
niet in een ondergeschikte relatie zoals een werknemer, en kon dus niet onder druk worden
gezet om ontslag te nemen.
Ook hier weten we niet wie gelijk heeft omdat er geen rechter over geoordeeld heeft. Wat we
wel weten is dat als er aanwijzingen zijn dat je daar dieper op moet ingaan en alles gaat
afhangen van de procedure.
3. Was de procedure voor het ontslag rechtmatig?
Kim Geybels: Ontslagregeling in strijd met art. 3 Eerste Prot. EVRM (recht op stemrecht):
- Geen beroep mogelijk tegen de beslissing van de Senaat
- Senaat oordeelde niet onpartijdig: 2 senatoren die haar onder druk zetten, waren lid van
het Bureau en de plenaire vergadering
- Inperking niet voorzien bij wet: geen duidelijk reglement over de procedure voor
ontslag. Juridische dienst van de senaat moest ook maar wat bedenken
- Geen rechten van verdediging, ze is niet gehoord.
Belgische Staat:
- Ontslagregeling parlementsleden behoort tot de beleidsvrijheid van de lidstaten: niet
vergelijkbaar met betwisting kiesresultaten.
- Art. 48 GW: De Senaat beslist vrij en exclusief over de samenstelling van de Senaat
Uitspraak EHRM, G.K. t. België, 21 mei 2019 (slot)
Schending van art. 3 Eerste Protocol EVRM
Veroordeling Belgische Staat tot billijke vergoeding (art. 41 EVRM):
- 5.000 euro morele schadevergoeding
- 29.968,59 euro onkostenvergoeding
- Geen vergoeding voor verlies vergoedingen als senator: schending heeft te maken met
onregelmatige procedure en gebrek aan garanties – niet duidelijk wat de uitkomst zou
geweest zijn indien de procedure regelmatig was verlopen.
3
, Jorne Simons
Juridisch knelpunt 2: De consensusregel
Ongeschreven regel: De federale ministerraad beslist bij consensus over belangrijke
beleidskwesties. (Je gaat het niet terugvinden in de GW.)
Wél voor gemeenschappen en gewesten:
Art. 69 BWHI. Onverminderd de door haar toegestane delegaties, beraadslaagt elke Regering
collegiaal, volgens de in Ministerraad toegepaste procedure van de consensus, over alle zaken
die tot haar bevoegdheid behoren
Art. 22 Bijzonder Decreet over de Vlaamse Instellingen: Onverminderd de door haar
toegestane delegaties, beraadslaagt de Vlaamse Regering collegiaal, volgens de procedure van
consensus, over alle zaken die tot haar bevoegdheid behoren.
Knelpunten
1) Wanneer is er sprake van consensus?
2) Kan een consensus verbroken worden?
3) Wat zijn de gevolgen van het ontbreken van consensus?
4) Is de naleving van de consensusregel juridisch afdwingbaar?
Casus 1: Het Migratiepact
Wat is het Migratiepact?
- Pact waarmee de internationale gemeenschap binnen het kader van de
VN probeert om de migratie internationaal te stroomlijnen
- 23 doelstellingen, zoals het wegnemen van de oorzaken van migratie;
het respecteren van mensenrechten; migranten enkel opsluiten in
uitzonderlijke omstandigheden; betere procedures voor aanvraag,
beoordeling en afwijzing van asielaanvragen, enz.
- Juridisch niet bindend – wel soft law
Het Migratiepact: Kroniek van een vallende regering (1)
• N-VA is betrokken bij de voorbereidingen van het Migratiepact (sinds
2016) en werkt constructief mee.
• 25 april 2018: Antwoord staatssecretaris Francken ‘N-VA) op vraag van
Kamerlid: ‘Wij steunen het voornemen om te komen tot ordentelijke
legale migratie, gestoeld op rechten en met inachtneming van de
soevereiniteit van elke staat’.
• 27 september: Eerste minister Michel (MR) zegt tijdens de AV van de VN
dat België het Pact zal tekenen. Geen protest van de N-VA.
• 3 oktober 2018: Instructienota gaat uit van minister Jambon (N-VA): steun
aan Migratiepact
4
