KVL Psychische Kwetsbaarheid 1e jaar orthopedagogie
Hoofdstuk 1: Een helikopterblik op onze geestelijke gezondheidszorg
1. De geschiedenis van de psychiatrie: een kort overzicht
Geestelijke gezondheidszorg in 6 periodes:
1. Prehistorie – oudheid
- Hippocrates
- Krankzinnigheid = hersenziekte
- Mensen = krankzinnig
2. 300 – 1600
- “Geestesziekte”
- Nutteloos, gevaarlijk, zot
- Mensen = bezeten
3. 1600 – 1800
- Gekkenhuizen en gestichten
- Internering
- Mensen = zot
4. 19e eeuw
- Pinel & Guislain
o 1ste die zei dat mensen met een psychische stoornis dat we daar iets mee
moeten doen
- Pioniers!
- Mensen = geestesziek
5. 1e helft 20e eeuw
- Instellingen, maar ook holocaust – Psychogenocide
- Opkomst psychoanalyse, medische technieken
- Mensen = gevaarlijk
6. 1950 – 2010
- Psychofarmaca
- Jaren ’60: antipsychiatrie
- Mensen = ziek
2. De psychiatrie vandaag
Behandelen, verzorgen, begeleiding krijgt een ruimere invulling
-> Ruimere benadering: ‘Hoe kunnen wij helpen om het kvl beter te ervaren’
Van residentieel naar ambulant, van aanbod- naar vraaggestuurde zorg (evolutie)
Meer participatie van patiënten en hun netwerk
Naar een herstelgerichte benadering (zeer belangrijk begrip)
- Herstel ≠ genezing
o Herstel bij een psychische kwetsbaarheid is een proces: de weg vinden, op het
pas, er ffjes af, met en zonder hulpverlening
,KVL Psychische Kwetsbaarheid 1e jaar orthopedagogie
- Herstel: klinisch, sociaal & persoonlijk
o 3 vormen van herstel:
Klinisch herstel: symptomen van bepaalde problematiek zijn
verminderd. Bipolair -> pilletjes ervoor (medicatie heeft effect) ->
pieken en dalen zijn minder
Sociaal herstel: impact op sociaal leven ‘hoe kan de persoon weer in
contact komen met mensen’
Persoonlijk herstel: identiteit van persoon met terug leren ‘wie ben ik,
hoe functioneer ik, hoe kan ik verder, waar is mijn veerkracht..’
- Kwartiermaken: in de samenleving ga je iemand toegewezen krijgen die je terug
wegwijs maakt in de samenleving
o Werken aan sociale integratie (inclusie), niet door alleen maar de inspanning
te vragen van de persoon met een psychische kwetsbaarheid, maar ook de
samenleving te mobiliseren en sensibiliseren
o Vechten tegen stigma & bespreekbaar maken
- Herstelacademie: groepen die samenkomen die rond het herstel gaan praten
(werken volgens de visie van herstelgericht werken)
o Herstelgericht is ook krachtgericht werken
o Voelt laagdrempeliger aan (wordt geleid door ervaringsdeskundigen =
mensen die het ook meegemaakt hebben)
o Goed voor sociaal contact / isolement
2.1 Ervaringsdeskundigen
= partners in de zorg
Essentieel component in een meer herstelgerichte zorg
Complementair met professionele zorgverleners
Complementair = niet de professionele hulpverlener gaan vervangen, maar een mooie
aanvulling in het multidisciplinair team
2.2 Enkele definities
Geestelijke gezondheid: mogelijkheden om te ontwikkelen naar
eigen behoeftes zonder belemmerd te worden door een
psychisch probleem
Psychische kwetsbaarheid: een veel ruimer begrip, in feite
heeft iedereen dit
Psychiatrie: de medische definitie die zich bezighoudt met de
psychische gezondheid, studie en behandelingen vd
problematieken
Psychopathologie: Studie van de psychische problemen, ziektes die zich kunnen
manifesteren op vlak van geestelijke gezondheidszorg, zoeken naar oorzaken, symptomen,
verloop van ziekte, leer van pathologieën
,KVL Psychische Kwetsbaarheid 1e jaar orthopedagogie
2.3 DSM of ICD?
2 algemeen aanvaarde classificatiesystemen:
1. ICD
2. DSM
-> Beide systemen lijken vrij sterk op elkaar
ICD wordt vooral in de somatische zorg gebruikt. De ICD wordt vooral gebruikt in de
ontwikkelde landen, omdat dit een gemakkelijker systeem is.
DSM wordt meer in de geestelijke gezondheidszorg gebruikt. De DSM kan je beschouwen als
een soort handboek dat wereldwijd door psychiaters wordt gebruikt als een
classificatiesysteem.
2.4 Bio-psycho-sociale benadering
Holistische benadering: biologische, psychologische en sociale componenten beïnvloeden
mentaal welbevinden
Liaisonpsychiatrie: raakvlak tussen algemene geneeskunde en psychiatrie
- Veel meer verbindingen leggen
2.5 Wat is ‘normaal’ in de psychiatrie?
Wanneer is iets pathologisch?
-> Als je niet meer kan meedoen met de samenleving zoals je zou willen of die verwacht
wordt door samenleving
Negatieve impact op verschillende gebieden v functioneren (sociaal, professioneel, rationeel,
werk..)
2.6 Psychiatrische aandoening
4 ‘voorwaarden’
- ‘Afwijkend’ gedrag
- Lijden, ongemak of beperking
- Functioneren op verschillende levensdomeinen is negatief beïnvloed
- De vorige 3 voorwaarden hebben een ‘duurzaam’ karakter
-> Niet evident
- De persoonlijke beleving van de persoon voorop stellen
- Sociologische, culturele en maatschappelijke context bepalen veel
2.7 Onrustwekkende toename van psychische problemen
Zowel de vraag als het aanbod is toegenomen. Mensen zetten meer als voorheen de stap
naar hulpverlening, als gevolg van een betere kennis van de psychische gezondheid.
Maar ook meer en meer mensen kloppen veel te snel aan bij een psychiater of therapeut
omdat ze het onderscheid niet meer maken tussen gewone levensproblemen en ernstige
psychische aandoeningen.
- Iedereen verwacht kant en klare antwoorden voor ieder probleem
, KVL Psychische Kwetsbaarheid 1e jaar orthopedagogie
3. Een aantal markante vaststellingen op het vlak van geestelijke
gezondheidszorg
3.1 Zelfdodingen
- Van preventie tot zorg
- Signaalherkenning en bespreekbaar maken
3.2 Kinderen en jongere
Vandaag kampen ongeveer 18% van de minderjarigen met lichte tot milde psychische
problemen, 12% met milde tot matig ernstige psychische problemen en 5% met complexe
psychische problemen.
Slechts 16 tot 27% krijgt gespecialiseerde hulp. Hierdoor ontstaat een vrij grote
behandelkloof tussen prevalentie van psychische aandoeningen en klinische zorg