Propedeutica – ademhalingsstelsel GHD
Deel 1: verschijnselen
Klinische tekenen
Meest voorkomende klachten: hoesten, tachypnee, dyspnee, abnormale
ademgeluiden (ronchi, wheezes, crepitatie, gn)
Frequent: letsels neusspiegel, droge neusspiegel, neusvloei
Bijkomend: hyperemie neusspiegel, neusdeviatie, paralyse, zwelling,
niezen, stridor, …
Neus: wat is normaal?
Neusspiegel
• Paard, schaap, geit, alpaca: droog – warm
• Rund en varken: vochtig – koel
Neusgaten
• Paard en rund: langwerpig – ovaal
• Rund: grotere stevigheid
1. Te droge neusspiegel
Enkel bij dieren met normaal een vochtige neusspiegel (rund, varken)
• Heel frequent, soms kloven
Etiologie: dehydratatie, hittestress, koorts
2. Hyperemie
Enkel bij dieren met neusspiegel (rund, varken)
Etiologie:
1) VD: zonnebrand, medicatie
2) infectie: virussen met tropisme vr mucocutane overgang
• Rund: IBR (infectieuze bovine rhinotracheitis), blauwtong, BVD,
boosaardige katarrhaaljoorts
• Varken: varkenspest
3) Fotosensibilisatie
3. Letsels thv neus
• Alopecie
• Depigmentatie
• Dermatitis (in functie van 1° letsel): crusteuze dermatitis
4. Neusdeviatie
= neus omgebogen naar L/R, niet symmetrisch
• Kan zijn dat beenderige structuren vervormd zijn
• Kan zijn dat kopzenuwen, n facialis, uitgevallen zijn (lip aan 1 kant
afhangen – kijken of oor ook hangt)
,Etiologie:
1) Congenitaal
2) Verworven
• Na trauma (botbreuk)
• Stofwisselingsstoornis: rachitis (onvoldoende Ca, P, vit D)
à molenaarsziekte
• Infectie: snuffelzieket varken (bordetellose)
5. Paralyse neusvleugels
• Onderdeel uitval n facialis: afhangend oor, oog (ptosis), neus, lip
• Meestal unilateraal
• Iatrogeen bij lokaal verdoven van zenuw
6. Opengetrokken/-gesperde neusgaten
Etiologie
1) verhoogde spiertonus: tonus permanent verhoogd (tetanus,
hypocalcemie bij paard enkel)
2) dyspnee (= ritmisch met ADH): bemoeilijkte ADH
7. Vernauwing van neusgaten
Vaak niet duidelijk te zien – wel voelen dr luchtstroom te meten met hand
of papiertje voor neusgat te houden
• Luchtstroom niet even sterk bij beide neusgaten
• Frequent gepaard met nasale stridor (snuiver)
Etiologie:
• Neurologische aandoening: facialis paralyse (vooral bij paard dr
slappere neusvleugels)
• Congenitale afwijkingen
• Oedeem
• Neusontsteking (rhinitis)
• Ingedroogde neusvloei/bloed
• Vreemde vw
8. Zwelling thv neus
Diffuus à meestal groter deel kop
• Stuwingsoedeem: kan dr afsnoering thv hoofd (halster) of cardiaal
• Ontstekingsoedeem: dr allergische/anafylaxie (lokaal/syst) of
infectie (blauwtong bij HK)
Focaal à goed omschreven zone: 4-tal kenmerken te benoemen
1. Consistentie
2. Beweeglijkheid
3. Warmte
4. Pijnlijkheid
,9. Neusvloei
Wat is normaal
• Paard: geen – tenzij bij inspanning
• Geit en kamelen: geen
• Rund en schaap: sereus
Neusvloei typeren
1) Type: sereus, sero-muceus, muco-purulent, purulent, gangreneus,
alimentair, epistaxis, spumeus
2) Uni- of bilateraal
3) Intermitterend of continu (kophouding, aflikken, beweging, bewustzijn)
1. Sereuze neusvloei
• Helder, doorzichtig
Etiologie
• Condensatie: koude, droge buitenlucht – inspanning – normaal
(rund, schaap)
• Virale infectie
• Allergische rhinitis
• Vasomotor rhinitis
2. Seromuceuze neusvloei
• Minder doorschijnend (mucus component), gelig
Etiologie
• Langer durende irritatie of infectie
• Rund dat algemeen ziek is (reinigt neus niet)
!!!
• Algemeen ziek rund reinigt neus niet meer
• Opstapeling mucus, kortsen in neusgaten zonder dat er respiratoire
aandoening is
• Muceus, gn witte spoortjes, vaak droge kortsen id neus
3. Mucopurulente neusvloei
• Mucus en pus (helder met spoortjes etter, wit)
• Niet helemaal doorzichtig
Etiologie
• Bacteriele infectie (superinfectie thv virus / irritatie luchtwegen)
• Necrotiserend proces
4. Purulente neusvloei
• Etter, gn bijmenging, volledig etter (geel-groen), dik
Etiologie
• Bacteriele infectie (typisch droes bij paard)
, 5. Gangreneuze neusvloei
• Etter en necrose, slechte geur
Etiologie
• Mycotische rhinitis
• Bottumoren
• Vreemde vw
• IBR met bacteriele superinfectie
Neusvloei is meestal van neus zelf afkomstig of van sinus – niet van diepe
luchtwegen afkomstig
Trilhaarepitheel vanuit trachea gaat richting keel, maar ook trilharen
vanuit neus richting keel
6. Epistaxis/bloedneus
• Bloederige neusvloei, spoortje bloedbijmenging tot enkel bloed
Etiologie:
1) Bovenste luchtwegen
• Lokale neusbloeding: haarvaten, chronische rhinitis,
stollingsstoornis, iatrogeen, vreemd vw
• Neustumor (eq: ethmoid hematoom)
• Bloeding in luchtzak (mycose)
2) Diepe luchtwegen
• Pneumonie
• Longbloeding: trauma, exercize induced pulmonary hemorrhage
(eq), stollingsstoornis
• Longtumor
Unilateraal of bilateraal
1) Unilateraal: lokale processen
2) Bilateraal: lagere luchtwegen, stollingsstoornissen
7. Schuimige/spumeuze neusvloei
• Schuimvorming (eventueel met bloedbijmenging)
Etiologie: longoedeem (agonaal, cardiaal, interstitiele pneumonie,
euthanasie)
8. Alimentaire neusvloei
• Voedselpartikels met slijm, speeksel en/of etter
Rund: pensinhoud
Paard: net opgenomen voedsel, zelden maaginhoud
Kan subtiel zijn!
Etiologie:
