VAKGROEP METAJURIDICA, PRIVAAT- EN ONDERNEMINGSRECHT
INSTITUUT VOOR PROCESRECHT
BURGERLIJK PROCESRECHT
1
,FASE 2: INSTAATSTELLING
Art. 747, § 4 (sanctie): “Onverminderd de toepassing van de in artikel 748, §§ 1 en 2,
bedoelde uitzonderingen of van de mogelijkheid van de partijen om in onderlinge
overeenstemming van het overeengekomen of door de rechter bepaalde tijdsverloop af
te wijken, worden de conclusies die na het verstrijken van de termijnen ter griffie worden
neergelegd of aan de tegenpartij gezonden, ambtshalve uit de debatten geweerd. Op
de rechtsdag kan de meest gerede partij een vonnis vorderen, dat in ieder geval op
tegenspraak gewezen is”.
2
De sanctie staat in art 747, §4:
Conclusies die pas na het verstrijken van de termijn bij de griffie worden neergelegd,
of die pas na die termijn aan de tegenpartij worden toegezonden, moeten door de
rechter ambtshalve uit de debatten geweerd worden. → Vb: Je hebt het wel
neergelegd op de griffie, maar bent het vergeten mee te delen aan de tegenpartij. Of
je hebt het pas een dag later naar de tegenpartij toegezonden. → De rechter dan dus
die conclusie (en eventuele bewijsstukken die hierbij zaten) uit het debat weren.
MAAR: ondanks dat die conclusie dan uit de debatten geweerd wordt, blijft het gaan
om een vonnis op tegenspraak. → DUS: De rechter heeft een kalender opgesteld
met één of meer conclusietermijn voor elke partij. Die termijnen zijn dus
hakbijltermijnen: Alles wat te laat is, wordt uit de debatten geweerd. Hierdoor neem
je eigenlijk de stem van die partij af. In de conclusie zet de partij namelijk zijn
standpunt uiteen. Als de eiser haar conclusie bvb te laat heeft neergelegd, dan
bestaat die conclusie zogezegd niet, en moet de rechter dus ook geen rekening
houden met die conclusie (en dus geen rekening houden met het standpunt van die
partij). Toch gaat het dan nog steeds gwn om een vonnis op tegenspraak. Dit is
belangrijk.
2
,FASE 2: INSTAATSTELLING
- laattijdige conclusie: ambtshalve wering - vereiste van behoorlijk en loyaal
processueel gedrag
- Cass. 21 april 2017: Wanneer een conclusietermijnregeling ex art. 747, § 2, de termijn bepaalt om conclusie
te nemen, moet de neerlegging ter griffie en de gelijktijdige toezending aan de tegenpartij binnen die termijn
gedaan worden (datum ontvangst griffie is doorslaggevend, net zoals datum verzending aan tegenpartij
(ontvangst door tegenpartij is niet decisief)).
- Cass. 12 februari 2009: De door de rechter vastgestelde termijnen om conclusie te nemen, zijn dwingend.
Wanneer een partij de rechter vraagt om een laattijdige conclusie uit het debat te weren, mag de rechter het
belang van die partij niet beoordelen
- Cass. 8 april 2016 en 14 maart 2002: deloyaal procesgedrag rechtvaardigt het weren van een conclusie uit
het debat door de rechter (ook al is conclusie conform kalender genomen) – problematiek van de
“aanvullende” conclusie
- Cass. AR C.20.0297.N, 23 april 2021: rechter moet geen detective spelen: hij mag ervan uitgaan dat een
regelmatig neergelegde conclusie ook regelmatig werd meegedeeld
- rechten van verdediging moeten steeds worden gerespecteerd! →
hoorplicht alvorens te weren
3
De rechter moet een laattijdige conclusie dus ambtshalve (= op eigen initiatief) uit de
debatten weren. → MAAR: De rechten van verdediging moeten steeds
gerespecteerd worden. → De rechter moet de laattijdige conclusie dus weren, maar
hij mag dit maar doen nadat hij de rechten van verdediging gerespecteerd heeft.
Concreet: De rechter ziet dat een conclusie te laat is neergelegd. De rechter moet
dan op de rechtsdag aan de partijen zeggen: “ik heb vastgesteld dat die conclusie
van die partij laattijdig neergelegd is. U weet dat ik die conclusie nu ambtshalve uit
de debatten moet weren, maar misschien heeft u een goede uitleg waarom het te
laat is neergelegd”.
Voorbeeld: De advocaat wou zijn conclusie op de laatste dag van zijn termijn
neerleggen. Toen hij ‘s ochtends wakker werd, zag hij zijn zoontje van 3 jaar van de
trap vallen. Hij ging direct naar het ziekenhuis met zijn kind. De onderzoeken bij de
dokter duurden heel lang. De advocaat wist dat hij te laat ging zijn om neer te
leggen, dus hij belt de advocaat van de tegenpartij. Hij legt hem alles uit, en vraagt
aan die tegenpartij of het oke is als hij de conclusie pas morgen neerlegt.
Er zijn dus situaties denkbaar waarin de advocaten onder elkaar afwijkende
afspraken hebben gemaakt (= afwijkend van de kalender). → Daarom moet de
3
, rechter ALTIJD aan de advocaten vragen “is er een reden waarom ik die laattijdige
conclusie toch in het debat moet houden?”. → Als de advocaten het onderling eens
zijn om af te wijken van de kalender, dan moet de rechter dit respecteren.
Andere voorbeelden,:
- HvC 21 april 2017: Een advocaat had zijn conclusie wel tijdig overgemaakt aan de
tegenpartij, maar was vergeten om die conclusie (tijdig) neer te leggen op de
griffie. Spijtig, want je moet ze tijdig neerlegging op de griffie EN tijdig verzenden
aan de tegenpartij (=/= de tegenpartij moet ze tijdig ontvangen hebben). De
conclusie moest dus geweerd worden.
- HvC 8 april 2016: “deloyaal procesgedrag rechtvaardigt het weren van een
conclusie uit het debat door de rechter, ook al is conclusie conform kalender
genomen”. → Dit gaat over procesrechtsmisbruik. Het is mogelijk dat je de
conclusie wel tijdig neerlegt, maar je toch schuldig maakt aan
procesrechtsmisbruik. → vb: De conclusie is tijdig, maar in die conclusie
formuleer ik nog een tegeneis of nieuw middel. De tegenpartij kan niet meer
antwoorden op die nieuwe tegeneis/middel, omdat die tegenpartij geen termijn
meer heeft volgens de kalender. Ik weet dat de tegenpartij hier niet meer op kan
antwoorden. Gevolg: De rechter kan mijn conclusie alsnog weren uit de debatten.
(EXAMEN).
3
