Voorlopers op Belgische GW:
- Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring, 1776
- Franse GW, 1791 -> als eerste gebaseerd op de mening vh volk -> basis:
volkssoevereiniteit
Geen eenrichtingsverkeer:
Inspiratie Franse en Amerikaanse GW: charters uit onze gebieden
Vb: “plakkaat van verlatinghe” (1581), “Charter van Kortenberg” (1312)
GW = primaire rechtsbron binnen een rechtssysteem
Primair op alle andere wetten -> hoe lagere wetgeving kan worden tot stand gebracht
Vb: hoe een KB tot stand kan komen
GW ≠ democratische staat
Nazi-Duitsland, Iran, Rusland -> hebben allemaal een GW
Maar organisatie overheidsmacht niet
Moderne grondwetsconcept: instemming vd regeerden nodig
Democratie is nooit volledig gerealiseerd -> wel altijd een doel
, Beperking vd overheidsmacht
Negatieve functie
Inspiratie: 2 belangrijkste constitutionele teksten: De L’esprit des Lois + Two Treatises of
Government
Locke:
- Two Treatises of Government, 1689
Machtenscheiding
Montesquie:
- Alle macht bij 1 persoon = tirannie -> had hier veel schrik voor
- De L’esprit des Lois, 1748 -> “de geest vd wetten”
Veel rechtssystemen met elkaar vergelijken
Superieur: machtenscheiding met checks and balances -> machtsevenwicht
-> toen te vinden in de Engelse Parlementaire Monarchie
2 manieren om “machtenscheiding” in te vullen
- Machtsevenwicht: wederzijdse controle
Checks and Balances
Terug te vinden in 18de – eeuwse Engelse Parlementaire Monarchie
Voorbeeld:
Parlement controleert regering
Totstandkoming wetten:
WM + UM -> parlement maakt wetten + afkondiging door koning
o WM of UM: wetsvoorstel of wetsontwerp
James Madison
- President v Amerika -> belangrijk geweest in idee vd GW
- 1 vd belangrijkste auteurs vd Amerikaanse GW
- 1 vd 3 auteurs vd federalist papers (zie paarse kader!)
,Federalist papers
Pleiten voor het aannemen ve federale GW
Nu uitgegroeid tot belangrijke bron voor de inspiratie vd Amerikaanse GW
Pleitte voor checks and balances
Niet de bedoeling dat er een muur is tss de staatsmachten,
We willen nog steeds wederzijdse participatie en controle
Nuance: Madison verwijst naar Montesquieu
Verwijst onrechtstreeks naar Engelse parlementaire monarchie
Parlementair systeem met checks and balances
VS: presidentieel systeem
President (UM) en parlement (WM) w afzonderlijk verkozen
Heeft ook checks and balances (vb: vetorecht, president kan rechters aanstellen,
…)
Verschil parlementair systeem vs presidentieel systeem (zie verder)
Verschil is niet het feit dat er een president is
Vb: Duitsland = parlementair systeem maar heeft president
- Absolute machtenscheiding: geen wederzijdse controle
Franse GW van 1791:
Uitsluiting van elke wisselwerking tss de machten + wederzijdse controle
GwH is recent -> oorspronkelijk nt toegelaten dat RM de WM zou controleren
, Andere functies vd horizontale machtenscheiding
- Arbeidsverdeling
- Functionele specialisatie
Onafhankelijkheid
Instellingen moeten kunnen regeren onafhankelijk v andere instellingen
Onafhankelijke expertise > democratische legitimiteit
Sommige functies indelen op basis v experten ipv democratische legitimiteit
Vb: monetair beleid -> nationale banken olv economen ipv de OH
Vb: GBA: gegevensbescherming autoriteit
2. Verticale machtenscheiding = territoriaal
Verschillende overheidsniveaus/ territoriale machtenscheiding
Gemeente (lokaal) -> provincie -> gemeenschap & gewest (regionaal) -> federaal ->
supranationaal
2 technieken:
- Federalisme -> taken verdelen aan autonome deelgebieden (gemeenschappen en
gewesten)
- Decentralisatie -> taken verdelen aan ondergeschikte besturen (vb: gemeenten,
provincies)
Taken, bevoegdheden verdelen over verschillende overheden
Tegengewicht bieden aan elkaar
Voorbeelden vd reden:
- Indien er geen regering totstand kan komen op federaal niveau
- Bepaalde lidstaten worden mss autoritair -> nog steeds de EU
Subsidariteitsbeginsel:
Wat op een lager niveau kan worden behandeld -> niet naar een hoger niveau verschuiven
Reden: hoe kleiner de groep waarover iets moet w
Hoe groter de impact vd burger op de besluitvorming
Hoe democratischer
Vb: wat we in Leuven kunnen behandelen, moeten we niet doorschuiven naar de EU
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur tinethomas. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.