Pathofysiologie IV: gastro-, endocrino- & urogynaecologie
Inhoudsopgave
- 1................................................................................................................. ALGEMEEN 6
- 2.1. .............................................................................................................. FUNCTIES 6
- 2.2. ............................................................................................................ STRUCTUUR 6
- 2.3. .................................................................................................. WEEFSELELEMENTEN 6
- 2.3.1. ....................................................................................................... MUCOSA 6
- 2.3.2. .................................................................................................... submucosa 7
- 2.3.3. ..................................................................................................... spiercellen 7
- 2.3.4. ................................................................................................... zenuwcellen 7
- 1.1.1.1 ..................................................................................... Intrinsiek zenuwstelsel 8
- 1.1.1.2 .................................................................................... Autonoom zenuwstelsel 8
- 2................................................................................................ DE MOND & SLOKDARM 9
- 2.4. ............................................................................................................... KAUWEN 9
- 2.4.1. ........................................................................................................ het gebit 9
- 2.4.2. ......................................................................................... tandcariës (gaatjes) 10
- 2.4.3. .................................................................................... gingivitis & parodontitis 12
- 2.5. ................................................................................................... SPEEKSELSECRETIE 13
- 2.5.1. .................................................................................... samenstelling speeksel 13
- 2.5.2. ........................................................................................... functies speeksel 14
- 2.5.3. ..................................................................................regeling speekselsecretie 14
- 2.5.4. ........................................................ fysiologische stimuli voor de speekselsecretie 14
- 2.5.5. ..................................................................................................... hyposialie 15
- 2.5.6. .................................................................................................. bof parotitis 15
- 2.6. .............................................................................................................. SLIKKEN 16
- 2.6.1. ............................................................................................ farynx (keelholte) 16
- 2.6.2. ...................................................................................................... slikreflex 17
- 2.6.3. ....................................................................................................... dysfagie 18
- 2.6.4. ............................................................................................. refluxoesofagitis 20
- 3.................................................................................................................. DE MAAG 22
- 2.7. ............................................................................................. ANATOMIE VAN DE MAAG 22
- 2.8. .............................................................................................. FUNCTIES VAN DE MAAG 22
- 2.8.1. ............................................... secretie- & digestie- (verterings-) functie van de maag 23
- 3.1.1.1 .................................................................................................. Algemeen 23
- 3.1.1.2 ............................................................................................... HCl-secretie 24
- 3.1.1.3 ........................................................................................ Histamine-secretie 25
- 3.1.1.4 ........................................................................................... Pepsine-secretie 25
- 3.1.1.5 .......................................................................................... Gastrine-secretie 25
- 3.1.1.6 .......................................................... regeling vd gastrische zuur-peptische secretie 26
- 3.1.1.7 ............................................................................................ Mucus-secretie 27
- 3.1.1.8 ................................................................... Regeling mucus/bicarbonaat secretie 27
- 3.1.1.9 ............................................................................................ Ulcus pepticum 28
- 2.8.2. ......................................................................... motorische functie van de maag 29
- - 1
, - 3.1.1.10 Proximaal deel maag 29
- 3.1.1.11 Distaal deel maag 29
- 3.1.1.12 Regeling maaglediging 30
- 3.1.1.13 Braken (emesis) 31
- 2.9. ............................................................................................................ DYSPEPSIE 32
- 4....................................................................................................... DE DUNNE DARM 34
- 2.10. ................................................................................... ANATOMIE VAN DE DUNNE DARM 34
- 2.11. ...................................................................... MOTORISCHE FUNCTIE VAN DE DUNNE DARM 35
- 2.11.1. ....................................................................... digestieve dunne darm motoriek 35
- 2.11.2. ................................................................. interdigestieve dunne darm motoriek 35
- 2.12. ..................................................................................... SECRETIES IN DE DUNNE DARM 36
- 2.12.1. ........................................................................................... dunne darmsap 36
- 2.12.2. ............................................................................................... pancreassap 36
- 2.12.3. .....................................................................................................galvocht 37
- 2.12.4. ................................................................. regeling van de dunne darm secreties 37
- 2.13. ...................................................................... VERTERING & ABSORPTIE IN DE DUNNE DARM 38
- 2.13.1. .............................................. algemene absorptiemechanismen in de dunne darm 38
- 2.13.2. .............................................................. vertering & absorptie van koolhydraten 39
- 4.1.1.1 ........................................................................................ Types koolhydraten 39
- 4.1.1.2 ....................................................................................................Vertering 39
- 4.1.1.3 ...................................................................... Absorptie van de monosacchariden 39
- 2.13.3. ................................................................... vertering & absorptie van proteïnen 40
- 4.1.1.4 ................................................................................. Herkomst van de eiwitten 40
- 4.1.1.5 ........................................................................................ Verteringsenzymen 40
- 4.1.1.6 ............................................................ Absorptie van de proteolytische-fragmenten 40
- 2.13.4. ....................................................................... vertering & absorptie van vetten 41
- 4.1.1.7 ................................................................................... Herkomst van de vetten 41
- 4.1.1.8 .................................................................................... Vertering van de vetten 41
- 2.13.5. ............................................................ absorptie water, elektrolyten & vitaminen 42
- 2.13.6. ............................................................................................... malabsorptie 43
- 5........................................................................................................... DE PANCREAS 45
- 2.14. ...................................................................................... ANATOMIE VAN DE PANCREAS 45
- 2.15. ...................................................................................................... PANCREATITIS 46
- 6.............................................................................................. DE LEVER EN GALBLAAS 48
- 2.16. ........................................................................................................... DE LEVER 48
- 2.16.1. .................................................................................... anatomie van de lever 48
- 2.16.2. ........................................................................................... functies vd lever 49
- 2.16.3. .................................................................................................... hepatitis 50
- 2.16.4. ............................................................................. cirrose & leverinsuSiciëntie 51
- 2.17. ........................................................................................ DE GALBLAAS & GALWEGEN 52
- 2.17.1. ...................................................................... anatomie vd galblaas & galwegen 52
- 2.17.2. ........................................................................................ functie vd galblaas 52
- 2.17.3. ........................................................................................ geelzucht (icterus) 53
- 2.17.4. ................................................................................ galstenen (cholelithiasis) 54
- 7......................................................................................................... DE DIKKE DARM 56
- 2.18. ..........................................................................................ANATOMIE VD DIKKE DARM 56
- - 2
, - 2.19. .............................................................................MOTORISCHE FUNCTIE VD DIKKE DARM 57
- 2.20. ......................................................................... ONTLASTINGSMECHANISMEN (DEFECATIE) 57
- 2.21. .................................................................. SECRETIE- & ABSORPTIEFUNCTIE VD DIKKE DARM 58
- 2.21.1. .................................................................................. absorptie in dikke darm 58
- 2.21.2. .................................................................................. secretie dikke darmsap 58
- 2.21.3. .......................................................................... bacteriële flora vd dikke darm 58
- 8.......................................................................................... PERIOTONEUM (BUIKVLIES) 59
- 9..................................................... PATHOFYSIOLOGIE VAN HET SPIJSVERTERINGSSTELSEL 60
- 2.22. ......................................................................................................... ACUTE BUIK 60
- 2.23. ................................................................................ GASTRO-INTESTINALE BLOEDINGEN 62
- 2.24. ............................................................................................................ DIARREE 64
- 2.25. .................................................................................. OBSTIPATIE/ CONSTIPATIE & ILEUS 68
- 2.26. ............................................. PRIKKELBARE DARMSYNDROOM (IRRITABLE BOWEL SYNDROME, IBS) 70
- 2.27. ............................ CHRONISCHE INFLAMMATOIRE DARMZIEKTEN (INFLAMMATORY BOWEL DISEASE, IBD) 71
- 1. .............................................................................................................. ALGEMEEN 73
- 1.1. ................................................................................ ENDOCRIENE REGELING VH LICHAAM 73
- 1.2. .................................................................. EXOCRIEN, ENDOCRIEN, PARACRIEN & AUTOCRIEN 73
- 1.3. ............................................................................................ WERKING VD HORMONEN 74
- 2. ..................................................................... HET HYPOTHALAMUS-HYPOFYSESYSTEEM 75
- 2.1. ...................................................................................................... HYPOTHALAMUS 76
- 2.2. ............................................................................................................ HYPOFYSE 77
- 2.2.1. .............................................................................................. adenohypofyse 77
- 2.2.2. ............................................................................................... neurohypofyse 80
- 3. ........................................................................................................... SCHILDKLIER 81
- 3.1. ........................................................................................... ANATOMIE VD SCHILDKLIER 81
- 3.2. ............................................................................................ SCHILDKLIERHORMONEN 81
- 3.2.1. ....................................................................... productie vd schildklierhormonen 81
- 3.2.2. ....................................................................eSecten van de schildklierhormonen 82
- 3.2.3. ................................................................. regeling vd schildklierhormoonsecretie 83
- 3.2.4. ................................................................................................... calcitonine 84
- 3.3. ............................................ PATHOFYSIOLOGIE VAN DE SCHILDKLIER (SCHILDKLIERAANDOENINGEN) 84
- 3.3.1. hyperthyreoïdie 85
- 3.3.2. ................................................................................................ hypothyroïdie 87
- 4. .................................................................................................... BIJSCHILDKLIEREN 89
- 4.2. ................................................................................ ANATOMIE VAN DE BIJSCHILDKLIEREN 89
- 4.3. ........................................................................................... BIJSCHILDKLIERHORMOON 89
- 4.4. ....................................................................................................PATHOFYSIOLOGIE 90
- 5. ............................................................................................................... BIJNIEREN 91
- 5.1. .............................................................................................. ANATOMIE VD BIJNIEREN 91
- 5.2. ...................................................................................................... BIJNIERSCHORS 91
- 5.2.1. ........................................................................................ mineralocorticoïden 92
- 5.2.2. ............................................................................................ glucocorticoïden 93
- 5.2.3. .................................................................................................. androgenen 94
- 5.3. ......................................................................................................... BIJNIERMERG 95
- - 3
, - 5.4. ........................................................................................ PATHOFYSIOLOGIE VD BIJNIER 95
- 5.4.1. ..................................................................................... syndroom van cushing 95
- 5.4.2. ....................................................................................... hyperaldosteronisme 96
- 5.4.3. ................................................................................. bijnierschorsinsuSiciëntie 97
- 6. ............................................................................................................... PANCREAS 99
- 6.1. ....................................................................................... DE EILANDJES V LANGERHANS 99
- 6.2. ....................................................................REGELING VD INSULINE & GLUCAGON SECRETIE 100
- 6.3. ................................................................................................. DIABETES MELLITUS 101
- 6.3.1. ......................................................................................................... types 101
- 6.3.2. .................................................................................. symptomen & diagnose 103
- 6.3.3. ................................................................................................ behandeling 104
- 6.3.4. ............................................................................................... complicaties 106
- 7. .............................................................................................................. GONADEN 111
- 8. .............................................................................. OVERIGE ENDOCRIENE WEEFSELS 111
- 8.1. ............................................................................................................. EPIFYSE 111
- 8.2. ............................................................................................... WEEFSELHORMONEN 112
- 8.3. ............................................................................................................... VARIA 113
- 1. ............................................................................................................. ALGEMEEN 114
- 1. ...........................................................................HET MANNELIJK GESLACHTSSTELSEL 114
- 2.1. ......................................................................ANATOMIE VH MANNELIJK GESLACHTSSTELSEL 114
- 2.2. .................................................................... VORMING SPERMACELLEN (SPERMATOGENESE) 117
- 2.3. ................................................................... HORMONALE REGELING MANNELIJKE FERTILITEIT 118
- 2.4. ................................................................................... DE MANNELIJKE VOORTPLANTING 120
- 2.4.1. ....................................................................................................... erectie 120
- 2.4.2. ................................................................................................... ejaculatie 121
- 3. ........................................................................ HET VROUWELIJK GESLACHTSSTELSEL 121
- 3.1. .................................................................... ANATOMIE VH VROUWELIJK GESLACHTSSTELSEL 121
-
3.1.1. ....................................................................................de eierstokken (ovaria) 122
-
3.1.2. ............................................................................. de eileiders (tubae uterinae) 122
-
3.1.3. .................................................................................. de baarmoeder (uterus) 122
-
3.1.4. .................................................................... de vagina & externe geslachtsdelen 124
-
3.1.5. ............................................................................... de borstklieren (mammae) 125
- 3.2. ........................................................................................... DE VROUWELIJKE CYCLUS 126
- 3.2.1. .........................................................................fasen van de vrouwelijke cyclus 127
- 3.2.1.1. ....................................................... Pre-ovulatoire (folliculaire / proliferatieve) fase 127
- 3.2.1.2. .................................................................................................. Ovulatie 128
- 3.2.1.3. ................................................................... Post-ovulatoire (secretorische) fase 129
- 3.2.1.4. .................................................... Menstruatiefase (indien geen innesteling embryo) 130
- 3.2.1.5. ........................................................................................... Zwangerschap 130
- 3.2.2. ................................................................................ mestruatie & menopauze 133
- 3.2.3. ..................................................................... hormonen in de vrouwelijke cyclus 137
- 3.2.3.1. ............................................................................................. Oestrogenen 137
- 3.2.3.2. .............................................................................................. Progesteron 137
- 3.2.3.3. .................................................................................................. Inhibine 137
- 3.2.3.4. .................................................................................................. Relaxine 138
- 3.3. ........................................................SEKSUELE ASPECTEN BIJ DE VROUWELIJKE VOORTPLANTING 138
- - 4
,- 3.4. ........................................................................... EMBRYONALE & FOETALE ONTWIKKELING 138
- 3.5. ........................................................................... INVLOED V ZWANGERSCHAP OP MOEDER 141
- 3.5.1. ............................................................................. anatomische veranderingen 141
- 3.5.2. ................................................................................. metabole veranderingen 142
- 3.5.3. ............................................................................. fysiologische veranderingen 142
- 3.5.3.1. .............................................................................................. GI-systeem 142
- 3.5.3.2. .............................................................................................. Urinewegen 142
- 3.5.3.3. ..............................................................................................Luchtwegen 142
- 3.5.3.4. ........................................................................................... Bloedsomloop 143
- 3.5.3.5. ...................................................................................................... Huid 143
- 3.5.4. ............................................................. pathofysiologie tijdens de zwangerschap 143
- 3.5.4.1. ............................................................................... Hyperemesis gravidarum 143
- 3.5.4.2. ......................................................................................... (Pre-)eclampsie 144
- 3.5.4.3. .................................................................................... Diabetes gravidarum 145
- 3.6. ................................................................................................ DE BARING (PARTUS) 146
- 3.7. .............................................................................................. MISKRAAM (ABORTUS) 147
- 3.8. ...................................................... AANPASSING VD NEONATUS AAN HET EXTRA-UTERIENE LEVEN 147
- 3.8.1. ................................................................................................. ademhaling 148
- 3.8.2. ................................................. occlusie van speciale foetale bloedvaten & shunts 148
- 3.8.3. ............................................................................................ premature baby 148
- 3.8.4. ...............................................................................congenitale aandoeningen 149
- 3.9. ........................................................................... GEBOORTECONTROLE (ANTICONCEPTIE) 150
- 3.9.1. ..................................................................................... natuurlijke methoden 150
- 3.9.1.1. ....................................................................................... Coïtus interruptus 150
- 3.9.1.2. .................................................................................. Periodieke onthouding 150
- 3.9.1.3. .......................................................................... Lactatie-amenorroe methode 151
- 3.9.2. ......................................................................................... barrièremethoden 151
- 3.9.3. ................................................................................ hormonale anticonceptie 152
- 3.9.3.1. ........................................................................................... Combinatiepil 152
- 3.9.3.2. ........................................................................ Progesteron-only contraceptiva 153
- 3.9.3.3. ............................................................................................. Vaginale ring 154
- 3.9.3.4. ................................................................................... Transdermale pleister 154
- 3.9.3.5. ..................................................................................... Intra-uterine device 154
- 3.9.4. ................................................................................................... sterilisatie 155
- 3.9.5. ........................................................................................ noodanticonceptie 156
- 3.9.6. ............................................................................................. Pearl index (PI) 158
- - 5
,HOOFDSTUK 1: GASTRO-ENTEROLOGIE
1 Algemeen
2.1. Func(es
1) Opname voedingsstoffen & oraal toegediende GM
2) Vertering & absorp>e ingenomen stoffen: grote mol’en w verwerkt tot kleinere " uit
spijsverteringskanaal geabsorbeerd " nr bloedbaan overgebracht
• Vertering berust op:
§ Mechanische aGraak (kauwen, kneden maag)
§ Chemische aGraak: verteringsenzymen!
3) Uitscheidig afvalstoffen (via galvocht in darmlumen geloosd) & onverteerbare resten
2.2. Structuur
- Spijsverteringskanaal mond tot anus = 1 kanaal met aantal klieren als annexen:
• Microscopische klieren:
§ In wand spijsverteringskanaal
§ Secreteren rechtstreeks in lumen v spijsverteringskanaal (SVK)
• Macroscopische klieren:
§ Lever, pancreas, speekselklieren
§ ZiWen op zekere afstand
§ Lozen secreet in SVK via spec kanalen
2.3. Weefselelementen
- In de versch struct v SVK telkens zelfde weefseltypes terug te vinden:
• Mucosa
• Submucosa
• Spiercellen
• Zenuwcellen
2.3.1. MUCOSA
- > slijmvlies " bekleedt lumen SVK
- A"en
• = kleine, pijnlijke grijswiWe – gelige erosies aan slijmvliezen mond
• Beginnend als blaasjes & overgaand in oppervlakkige ulcera>es omgeven door
rode rand
• Bij ong 20% v bevolking
• Oorzaak onzeker
§ Risicofactoren: trauma, overgevoeligheid aan bestanddelen in voedsel,
hormonale veranderingen, verminderde weerstand, slechte mondhygiëne,
stress
• Spontaan herstel na 1 à 2 weken
• Vaak recidieven
• Symptoma>sche behandeling: lokale pijns>lling met lidocaïne gel<
- - 6
,2.3.2. SUBMUCOSA
- > losmazig bindweefsel met bloed- & lymfevaten
• Zorgen ervoor dat substan>es, die geabs w vanuit SVK, nr algemene circula>e w
overgebracht
- Elas>sche elementen
• Uitrekken SVK bij passage voedsel mogelijk maken
2.3.3. SPIERCELLEN
- SVK: 2 lagen gladde spiercellen (niet onder controle v wil)
• Binnenste circulaire laag
• Buitenste laag v longitudinale vezels
- Contrac>es & relaxa>es gladde spieren " voedselbrij beweegt zich voort in rich>ng anus
- Skeletspieren (onder controle v wil):
• In begin SVK: kauw- & slikspieren
• Aan uiteinde SVK: uitwendige anale sfincter
2.3.4. ZENUWCELLEN
- SVK zeer rijk bezenuwd
- In belangrijke mate regeling secre>e v versch klieren in GI syst & motoriek SVK
- Bezenuwing overwegend intrinsiek, maar beïnvloed door autonoom ZS = vnl door
parasympa>cus (minder door OS)
a. Intrinsiek ZS
• Sensoriële neuronen:
§ Gevoelig vr versch factoren uit spijsbuis (samenstelling inhoud, uitrekking
spijsbuis,..)
• Associa>eneuronen:
§ Weinig bekend
• Motorische neuronen:
§ Cholinerg = s>mulerend
§ NANC (stellen NO vrij?) = inhiberend
• Diverse andere neurotransmiWers (vb serotonine, dopamine,…) "
farmacologische doelwiWen (vb loperamide op opioïde receptoren)
- - 7
,b. Autonoom ZS (extrinsiek) (werken in op intrinsiek ZS?)
• >>> PS via vrijstelling AC (acetylcholine) (n. vagus)
§ Contrac>e gladde spiercellen
§ Secre>e klieren
• <<< OS via vrijstelling NOR
§ Vrijstelling AC ¯
è staan beide oiv limbisch syst (emo>es)
ð Rus>ge, veilige omgeving " PS
ð Angst, woede, stress " OS
1.1.1.1 Intrinsiek zenuwstelsel
- Intrinsieke bezenuwing (= intramuraal / gastro-enterisch ZS) = volwaardig ZS, kan onap v
CZS func>oneren
- Sensoriële, motorische & associa>eneuronen
- Zenuwcellen vormen doorlopend complex netwerk v farynx tot anus
- Cellichamen: veelal verzameld in plexussen:
• Submuceuze plexus (plexus v Meissner):
§ Tss submucosa & circulaire spierlaag
§ Regelt vnl exocriene & endocriene secre>es vd kliercellen in h GI systeem
• Myenterische plexus (plexus v Auerbach):
§ Tss circulaire & longitudinale spierlaag
§ Regelt vnl motoriek vh GI syst
1.1.1.2 Autonoom zenuwstelsel
- (extrinsiek) autonoom ZS: ook invloed op GI syst
- Vnl via PS zenuwen (vnl via 10e craniale zenuw, nervus vagus)
• Ac>va>e PS zenuwen " contrac>e gladde spiercellen & verhoogde secre>e v
klieren in GI syst
- OS invloed = beperkt
• Berust op vrijstelling noradrenaline door postganglionaire neuronen
§ Veel postganglionaire neuronen inhiberen vrijstelling acetylcholine door
cholinerge neuronen vd plexussen vh intrinsiek ZS
§ Emo>es (woede, angst, onrust) " vertraging vertering door s>mula>e OS
zenuwen
- - 8
,2 De mond & slokdarm
2.4. Kauwen
- Berust op afwisselende ac>viteit v # skeletspieren:
• Kaaksluiters
• Kaakopeners
- Kauwbewegingen: bewust (willekeurig) / onbewust (reflectoir, vb kauwgom)
- Doel: voedsel vermalen met tanden & vermengen met speeksel
- Niet levensnoodzakelijk, maar slechte kauwgewoonte kan tot chronische func>onele
maag- & darmstoornissen leiden
2.4.1. HET GEBIT
- In tand: 3 regio’s
• Kroon: zichtbare gedeelte dat boven tandvlees uitsteekt
• Hals: beperkte verbinding tss kroon & wortel thv tandvleeslijn
• Wortel: zit gevat in tandkas
- Vnl samengesteld uit tandbeen/ den9ne
• = calciumrijk bindweefsel dat tand vorm & stevigheid geev
• Omgeev tandholte gevuld met tandmerg " uit bindweefsel,
zenuwen & bloedvaten
• Den>ne zelf bedekt met:
§ Glazuurlaag thv kroon & hals
§ Laag cement thv wortel
• Glazuur:
§ Hardste substan>e in lichaam
§ Bevat >95% calciumzouten
§ Belangrijke rol in bescherming tand tg slijtage door kauwen
§ Vormt barrière tg zuren die den>nelaag makkelijk zouden kunnen
oplossen
- Volwassen gebit: 32 tanden:
• 8 snijtanden (dentes incisivi)
§ Scherpe kant aan kroon
§ Enkelvoudige wortel
• 4 hoektanden (dentes canini)
§ Lange pun>ge kroon
§ Lange pun>ge enkelvoudige wortel
• 8 voorkiezen (dentes premolares)
§ Wortel 1 of 2 spitsen
§ Kauwvlak onregelma>g hobbelig plat
• 12 kiezen (dentes molares)
§ 2- of 3- dubbele wortel
§ Kauwvlak plathobbelig
§ Achterste kies v elk kwadrant = wijsheidstand (dens sapienta)
- - 9
, - Kinderen:
• Melkgebit = voorlopig gebit, 20 tanden (8 snij-, 4 hoek-, 8
kiezen)
• Melktanden uit tss 4-36 maanden
§ Tijds>p v uitkomen sterk versch kind tot kind
• 7-12 jr: alle elementen v melkgebit vallen uit & vervangen door
blijvende volw gebit
2.4.2. TANDCARIËS (GAATJES)
- WAT
• Bacteriële ziekte vd calciumrijke weefsels vd tand
• Meest voorkomende infec>eziekte ter wereld
• Gepaard met demineralisa>e glazuur & den>ne " micro-org kn binnendringen in
tandholte " beschadiging tandmerg
- ONTSTAAN
• Verklaard door acidogene theorie = zuren, gevormd door bacteriële metabolisa>e
v voedingssuikers verantw vr progressieve ontkalking tand
- VERLOOP
• Proper glazuuropp: binnen enkele sec bedekt met laagje prot > speeksel
• Daaropvolgende uren: bact & ev ook voedingsresten hechten zich aan prot "
vormen tandplaque
• Suikers > voedingsresten kn snel diffunderen doorheen tandplaque " daar: door
bacteriële metabolisme omgezet tot zuren
• pH tandplaque ¯
• Kri>sche pH bereikt (pH 5,5): calciumzouten vrijgesteld uit glazuuropp
(demineralisa>e) (calcium & fosfaat komen vrij & gn in oplossing)
• Calciumzouten diffunderen in tandplaque " pH weer (ionen gn in opl & zorgen
vr s>jging pH)
• Rond neutrale pH: tandplaque onverzadigd
§ Deel v calciumzouten slaat weer neer (remineralisa>e glazuur)
§ Ander deel calciumzouten door diffusie uit tandplaque via speeksel
verloren voor glazuur
è daarom halfuur wachten na ontbijt om tanden te poetsen " want dan normaliseert pH
weer
è regelma>ge herhaling proces " ontkalking & beschadiging beschermende glazuurlaag "
uiteindelijk beschadiging onderliggende structuren
- - 10
