Pedagogiek en gezinsondersteuning: leerpaden
Leerpad 1: gezinsondersteuning
Gezinsondersteuning: wat, wie, waarom en hoe?
1) Leg in je eigen woorden uit wat opvoedingsondersteuning is.
Een brede waaier van praktijken, die ouders en opvoedingsverantwoordelijken steunen bij
het opvoeden en opgroeien van kinderen en jongeren.
Op voedingsondersteuning is steunen bij de opvoeding, hoofdzakelijk focussen op de
dagdagelijkse opvoeding.
Belangrijk bij opvoedingsondersteuning is dat het steeds maatwerk is en dat diegene die
opvoedingsondersteuning aanbiedt zich steeds instelt op wat de ouder belangrijk vindt met
de normen en de woorden die die ouder zelf heeft.
2) Leg in je eigen woorden uit met welke vier veronderstellingen opvoedingsondersteuning
rekening houdt.
- De erkenning van het belang van de gezinsopvoeding (de opvoeding in gezinsverband)
voor kinderen, volwassenen en samenleving. Opvoeden is een natuurlijk,
vanzelfsprekend en dynamisch proces waarbij ouders en kinderen elkaar beïnvloeden
(Bakker e.a., 1997).
- De erkenning van de pedagogische verantwoordelijkheid, het verlangen en de
bekwaamheid van ouders om de relatie met hun kinderen op een verantwoorde wijze
vorm te geven.
- De erkenning dat ouders bij het gewone opvoeden vragen en onzekerheden kunnen
ervaren en het recht hebben om indien nodig hiervoor steun te ontvangen (artikel 18
Rechten van het Kind). Opvoeden kan gezien worden als leerproces. Het grootbrengen
van het kind leren ouders in de dagelijkse praktijk. Het hebben van vragen, onzekerheid
en faalervaringen horen daarbij.
- De erkenning van het recht van gezinnen op voortdurende aandacht van de samenleving
voor de realisatie van de randvoorwaarden voor opvoeding.
3) Wat is het verschil tussen opvoedingsondersteuning en gezinsondersteuning?
Opvoedingsondersteuning, een brede waaier van praktijken, die ouders en
opvoedingsverantwoordelijken steunen bij het opvoeden en opgroeien van kinderen en
jongeren.
Gezinsondersteuning zijn al die activiteiten die tot doel hebben het welzijn van alle gezinnen
en hun gezinsleden te bevorderen. Men richt zich hierbij op de verschillende domeinen van
het gezin functioneren, namelijk opvoeding en verzorging, financiën en huishouden,
partnerrelaties, arbeid,... Opvoedingsondersteuning is een onderdeel van de totale
gezinsondersteuning.
4) Voor wie is opvoedingsondersteuning bedoeld?
, Ouders
Grootouders
Voogden
Leerkrachten
Professionals zoals leefgroepbegeleiders
Scoutsleiders
5) Zoals je kan zien op onderstaand schema sluit opvoedingsondersteuning aan bij gezinnen
die opvoedingsspanning ervaren. Leg kort uit wat het verschil is met gezinnen met
opvoedingsvragen of gezinnen in opvoedingscrisis of -nood.
Dat we meerdere stappen moeten ondergaan om tot de opvoedingsvoorlichting te
komen. Bij de opvoedingscrisis moeten we eerst nog de spanning wegkrijgen en de juiste
opvoedingsvragen bedenken.
6) Leg in je eigen woorden uit wat bedoeld wordt met de term ‘proportioneel universalisme’
als het gaat om gezinsondersteuning.
Het leunt aan bij de mensen- en kinderrechten en probeert zo de diversiteit die er heerst ene
alle verschillen die er zijn te steunen.
7) Denk hierbij eens kritisch na: denk je dat het steeds lukt om alle gezinnen te bereiken?
Wanneer is dat moeilijk?
Geef voor onderstaande voorbeelden van opvoedingsondersteuning aan welke gezinnen
minder goed bereikt zullen worden en waarom:
Een algemene tv-campagne rond opvoeding op de openbare omroep:
Een aantal terugbetaalde huisbezoeken van een zelfstandige vroedvrouw:
Een interactieve lezing voor ouders die vragen hebben rond zindelijkheid:
, 8) Leg in je eigen woorden uit welke de zes uitgangspunten van opvoedingsondersteuning
zijn.
- Laagdrempelige ondersteuning: dit betekent dat er hulp wordt geboden die makkelijk te
bereiken is. Verschillende elementen dragen hiertoe bij, bijvoorbeeld gemakkelijk
bereikbaar, een vrijwillig toegankelijk aanbod, goedkoop, niet-stigmatiserend contact,
cultuursensitief,…
- Ouders centraal: als ouders centraal staan in je werking, werk je vraaggericht en op
maat. Je neemt elke vraag van ouders serieus en houdt rekening met hun behoeften,
wensen en noden. Je gaat in dialoog met de ouders op zoek naar een gepast antwoord
op hun vraag.
- Van en voor alle gezinnen: opvoedingsondersteuning wil er voor alle ouders zijn. Voor de
ene ouders is dit soms, voor de andere heel vaak. Door gezinnen te laten participeren en
meer inspraak te geven in het aanbod en de dienstverlening, kan je de noden beter
inventariseren en de kwaliteit van de dienstverlening verhogen.
- Vanuit een groeimodel: vanuit een groeimodel werken (empowerment) betekent dat je
een attitude aanneemt en acties onderneemt die gericht zijn op het vergroten van de
autonomie van ouders.
- Een positief beleid: het is belangrijk te vertrekken vanuit een positieve visie op
opvoeding en opvoedingsondersteuning. Dit betekent tdat de kracht en de
mogelijkheden van ouders en kinderen centraal staan. Wie ouders en opvoeders wil
ondersteunen bij een positieve opvoeding, moet ook werken aan een positief kind- en
gezinsbeleid.
- Methodisch werken: methodisch werken betekent dat je de vraag van de ouder goed
beluistert en analyseert met wat de vraag te maken heeft, je daarna doelen bepaalt en je
een strategie of strategieën kiest om dit doel te bereiken.
9) Denk zelf eerst eens na waarom opvoedingsondersteuning belangrijk is. Probeer minstens
drie zaken te noteren. Vul daarna eventueel aan met wat je terugvindt op de website van
EXPOO.
-Om kinderen optimaal te kunnen laten functioneren
-Als noodzakelijke hulpbron voor ouders die niet weten wat te doen
- Om kinderen op een goed pad te brengen
10) Opvoedingsondersteuning kan verschillende functies vervullen. Geef hier drie
voorbeelden.
- Informatie en voorlichting
-Emotionele steun
-Meer intensieve, laagdrempelige hulp
Je bent een goede ouder als je opzoek gaat naar informatie en al je de vragen die bij je leven niet laat
liggen maar dat je er iets mee doet, dat je actief op zoek gaat. Dat kan via heel verschillende kanalen.
Dat kunnen brochures zijn, gesprekken, infoavonden, themabijeenkomsten, een goed netwerk, een
goede website, andere ouders die informeren Een heel breed pakket: kennis en informatie delen.