H1 STRAFRECHT
Als we ons beperken tot de vraag - "wat maakt iets tot strafrecht?" - zul je zien dat er verschillende manieren zijn om dit te benaderen.
1) Wat is de "Definitie" van strafrecht?
Er zijn verschillende definities omdat niet iedereen het eens is over wat strafrecht voor hen is.
• Sommige definities zijn gekoppeld aan de morele of materiële elementen van een strafbaar feit.
• Andere geleerden zullen zich veel meer richten op de straffen.
• Anderen gaan een andere kant op en richten zich op het verband met strafrechtelijke procedures, zoals.
• Tot slot is er geen universele definitie van strafrecht, maar kunnen we dan wel de inhoud ervan definiëren?
2) Laten we proberen te kijken naar de "inhoud" van het strafrecht?
de inhoud van het strafrecht kan verschillen vanwege de verschillende culturen, waarden, enz.
• Mensen hebben niet altijd dezelfde ideeën over wat crimineel is.
• Bovendien varieert het in de loop van de tijd.
o Bijvoorbeeld: in 1970 was in Nederland de relatie tussen een volwassen man en een jong kind toegestaan. Men was het erover eens dat het niet onder het strafrecht mocht vallen→
maar dit evolueerde→ waar het nu zeer zeker illegaal is.
• Concluderend is er ook geen consensus of consistentie over de rol ervan, maar kunnen we dan tenminste consensus vinden over de rol ervan?
3) Laten we dus eens kijken naar de "rol" van het strafrecht?
• Om mensen af te schrikken van misdaad, zodat ze hopelijk geen misdaad zullen plegen.
• Stelt voorwaarden aan het soort straf dat de persoon krijgt als hij een misdaad begaat.
• Begeleiding bieden bij wat wel en niet is toegestaan
• Dit maakt het dus niet uniek in vergelijking met andere vormen van aansprakelijkheid.
Wat maakt strafrecht speciaal? Wanneer kun je zeggen dat iets strafrecht is?
Er zijn twee belangrijke elementen die algemeen worden beschouwd als typisch voor het strafrecht;
1)
• Strafrecht: morele afkeuring - er is een deel van de morele schuld.
o Er is een sterk verband tussen strafrecht en ethiek, waarden. Wat mensen belangrijk vinden. Het maakt dat er altijd een schuldige is.
o We zeggen dat het slecht gedrag is en daarom verbieden we het→ afkeurend gedrag.
o Afkeuring = uiting van afkeuring
• Civiele procedures: als je een fout maakt, heb je iemand schade berokkend.
o Je hebt niet iets slechts gedaan. Je hebt een fout gemaakt waardoor iemand schade heeft geleden en daardoor moet je die persoon schadeloos stellen. Een fout houdt in dat je moet
betalen voor de schade die je hebt veroorzaakt. Het gaat alleen om schadevergoeding
→ terwijl het strafrecht zegt dat je gedrag slecht is voor de samenleving
2)
• Strafrecht: De staat is er altijd bij betrokken. Het is een reactie van de staat.
• Civiele rechtszaken: in het civiele recht gaat het om een relatie tussen twee burgers. Ze doen wat ze willen.
o Ze zijn niet verplicht om naar de rechtbank te gaan. Ze kunnen zelf beslissen of ze hun zaak voor de rechter willen brengen.
→Strafrecht is het antwoord van een staat. Je hebt een aanklager die beslist of het belangrijk is om te vervolgen.
• Strafrecht: de staat legt de regels van het strafrecht op, je kunt niet beslissen of je ze volgt.
• Civiele procedures: de twee partijen komen een aantal regels overeen.
→Strafrecht zijn regels die worden opgelegd door de staat. Je kunt niet beslissen om ze te volgen.
,Wanneer moet iets strafbaar worden gesteld: welk gedrag is strafbaar?
SCHADE VEROORZAKEN (harm principle) VERWIJTBAARHEID (Principle of culpability)
Schade (=controversieel): verdachte heeft een handeling verricht die een verboden Verwijtbaarheid bepaalt de schuld om een beklaagde schuldig te verklaren.
soort schade heeft veroorzaakt. — Wettelijke verantwoordelijkheid voor een criminele daad
— Dit betreft directe schade aan andere mensen — Verschillende betekenissen (schuld, schuld, ...) MAAR alle strafrechtsystemen zeggen dat
— Schade aan de staat, de publieke moraal (wat mensen als fatsoenlijk verwijtbaarheid nodig is voor een strafbaar feit.
beschouwen) en het milieu. o Probleem = verwijtbaarheid kan verschillende betekenissen hebben.
— Het bestraft gedrag dat schade kan veroorzaken (bijv. gevaarlijk rijgedrag). o Het heeft verschillende betekenissen, zoals schuld of schuldgevoel
o Bijvoorbeeld: het kan worden gekoppeld aan een verdediging, het kan worden opgevat
2 visies/versies op schade: als verantwoordelijkheid. Als het bijvoorbeeld wordt opgevat als verantwoordelijkheid,
1. Exclusionistische versie: schade moet worden behandeld als de enige kun je ook situaties hebben waarin verwijtbaarheid niet altijd nodig is, zoals bij de
noodzakelijke reden voor strafbaarstelling, waarbij andere mogelijke redenen vrijstelling van aansprakelijkheid voor minderjarigen of krankzinnigen.
worden uitgesloten→ geen schade, geen strafbaarstelling
2. Inclusionistische versie: schade is een toelaatbare grond voor strafbaarstelling, In de Duitse theorie wordt gezegd dat je geen strafrecht kunt hebben zonder verwijtbaarheid.
maar niet de enige voldoende grond — "Schuldstrafrecht.
— Meer centrale rol voor moreel onrecht — Voor de Duitsers - zij gebruiken het om te zeggen dat overtredingen zonder dit onaanvaardbaar
zijn.
Het idee dat je niet over strafrecht kunt spreken zonder schade.
— In België is het niet essentieel, maar alleen nodig voor bepaalde overtredingen EHRM zei hetzelfde.
(bijv. slagen en verwondingen).
In Engeland hebben ze strikte aansprakelijkheidsdelicten, dit betekent dat ze alleen kijken naar het
Maar wat met misdaden zonder slachtoffers? materiële element
Moet je het dan uit de wet halen, zoals bijvoorbeeld drugs. — Vanaf het moment dat je een overtreding begaat, ben je schuldig.
— De persoon die het neemt, is er verantwoordelijk voor. Je kunt niet zeggen dat
jij het slachtoffer bent. In België is het omdat alle misdrijven een mentaal element nodig hebben.
— Probleem = wat is schade?
o Schade hangt af van een individuele mening en individuele Enkele uitzonderingen op de algemene regel van verwijtbaarheid
omstandigheden. • Vrijstelling van aansprakelijkheid: iemand pleegt een strafbaar feit; hij is schuldig en
▪ Je hebt bijvoorbeeld een miljonair en zijn VW wordt gestolen. schuldbewust MAAR er is nog steeds een reden om hem vrij te stellen van strafrechtelijke
Een miljonair kan ook andere auto's hebben, misschien is het aansprakelijkheid.
verlies van zijn VW dan niet schadelijk. o Jongeren
▪ Bijvoorbeeld een dakloze die 20 euro heeft. Iemand neemt het. o Waanzin
Dat kan vreselijk zijn voor die persoon.
• Capaciteitsgebrek: niet uit vrije wil.
Schade is dus erg subjectief.
— Kunnen we dit subjectieve concept gebruiken voor het strafrecht? • Ontbreken van vereiste mentale toestand of subjectief element
o Sommigen zeggen dat het veel te vaag is.
— Er is ook het debat: is schade altijd nodig? Maakt het deel uit van sommige • Verdediging: aan alle elementen van de overtreding is voldaan, maar dankzij de verdediging
misdrijven? Is het een verzwarende factor? word je er niet voor gestraft.
, H2 HET LEGALITEITSBEGINSEL
Legaliteitsbeginsel betekent in het strafrecht dat alleen de wet een misdrijf kan definiëren en een straf kan voorschrijven.
— In België→ nullum crimen, nulla poena sine lege
Het concept legaliteit in een vergelijkende praktijk: Is dit iets dat vanaf het begin bestond en in de verschillende landen op dezelfde manier wordt toegepast?
— De aard en toepassing van het legaliteitsbeginsel verschilt tussen tradities van common law en civil law (=continentaal recht).
o Het belangrijkste verschil is dat terwijl
▪ in civielrechtelijke systemen het strafrecht in de wet te vinden is (wetten gemaakt door het parlement)
▪ in common law-systemen het traditioneel wordt gevonden in case law (recht wordt ontdekt door rechtbanken).
• Maar er is hier een evolutie in geweest.
GESCHIEDENIS
CONTINENTAAL RECHT (Frankrijk) COMMON LAW
In de Middeleeuwen bestond het idee dat de koning een vertegenwoordiger van God was. Het legaliteitsprincipe kwam voort uit hetzelfde idee als bij het continentaal recht - om de
— Dit gaf hem de bevoegdheden van de staat, inclusief de bevoegdheid om wetten te maken. bevoegdheden en de absolute macht van de Koning te beperken
— Het was dus de koning die over de misdrijven besliste. — maar de oplossing was anders.
In die tijd was er dus GEEN legaliteitsprincipe.
— Omdat de koning de macht had om misdrijven te creëren, maar ook om ze te veranderen en zelfs In Engeland kwam er namelijk een beweging tegen de tirannie van de koning.
om die regels uit te sluiten tijdens een rechtszaak om te beslissen of iemand iets slechts heeft — De koning had veel macht en kon beslissen wat de overtredingen waren, zoals bijvoorbeeld
gedaan. verraad (hij kon beslissen wat het was, bijvoorbeeld het niet betalen van belasting of belediging
Vanaf het begin werd dit bekritiseerd daar dit soort absolute macht leidde tot misbruik. van de koning - het kon van alles zijn). Dit was behoorlijk problematisch.
Vervolgens evolueerde het systeem tot de koning zijn macht begon te delegeren aan rechters. Hij behield
wel de macht om elke uitspraak van een rechter ongedaan te maken. Omdat de rechters enkel de macht Maar er was een revolutie.
hadden om in naam van de Koning te spreken. — De rechter is degene die de burger verdedigt tegen de koning.
— Maar het probleem werd erger door de verschillende interpretaties van rechters en het feit dat er — De rechter was iemand die tussen de koning en de burger in kwam te staan.
ook corrupte rechters waren. o De bevoegdheden om wetten te ontwikkelen werden vervolgens overgedragen van
Vervolgens ontstond door de verlichting (16de/17de eeuw) en het misbruik door rechters en de koning→ het de koning naar de rechters.
idee om de bevoegdheden van de rechters en de koning te beperken (als bescherming tegen rechters en o = geboorte van het (common law).
de koning). — Door middel van case law konden ze wetgeving ontwikkelen.
— Er vond een verschuiving plaats van de koning en de rechter naar de wetgever (nu het parlement). — Het ontwikkelen van case law
— Het legaliteitsprincipe betekende dat de misdrijven in geschreven wetgeving moesten staan — = dat een bepaalde rechter in een bepaalde zaak net zoals een andere rechter op dezelfde
o Zo kunnen de mensen weten wat ze wel en niet kunnen doen, waardoor ze hun gedrag manier zal oordelen en dit wordt zo sterk dat je vanaf dat moment algemene principes begint te
kunnen veranderen en beschermd zijn tegen onzekerheid en willekeur van de staat. krijgen. De rechter zal beslissen wat gebruikelijk (=common) is, wat gebruikelijk zou zijn voor
Het was dus aan de rechter om te beslissen of de persoon voor hen iets verkeerds had gedaan, omdat de heel Engeland, wat een normale standaardpraktijk zal zijn voor een bepaalde zaak.
rechter alleen de wet hoefde toe te passen.
— De rechter was gebonden aan de wet. Vanaf dat moment begonnen ze te redeneren over verschillende dingen, zoals bijvoorbeeld wat de
o De rechter is la bouche de la loi elementen van moord zijn, etc.
— Dit is erg streng, want er was geen ruimte voor interpretatie. Hij kan alleen beslissen als de wet — Daardoor had de rechter de bevoegdheid om overtredingen te ontwikkelen via case law.
duidelijk is. — Vanaf het moment dat er sterke jurisprudentie was, zou die voor heel Engeland gelden. Als de
o Als er een interpretatieprobleem is, dan moet het terug naar het parlement zodat zij rechter er anders over denkt, dan zou hij uitleggen waarom hij anders beslist.
kunnen uitleggen wat “the rule of law” is. — Hoe hoger de rechtbanken zijn, hoe meer gezag ze hebben.
Evolutie→ de functie van het legaliteitsprincipe hier is het beperken van de macht van de koning en Het legaliteitsprincipe hier is een heel ander concept, omdat het een bescherming tegen de koning
rechters + het geven van een zekere zekerheid aan burgers. betekent, maar de macht geeft om overtredingen/wetten te ontwikkelen via case law (= het systeem
Dit werd gedaan door geschreven recht en het idee van codificatie (strafrecht staat in wetboeken en statuten). van precedenten).
Er is dus een verschil in mening wat het legaliteitsprincipe betreft:
• Continentale mening: het betekent een geschreven wet gemaakt door het parlement.
• Terwijl in Engeland: het betekent niet een geschreven wet maar een initieel door de rechter gemaakte wet.
o De functie is een beetje hetzelfde = beschermen tegen de koning. Maar op het continent is het echter ook bedoeld om burgers te beschermen tegen misbruik door de rechter.
, EVOLUTIE: HOE HEEFT HET BEGRIP LEGALITEIT ZICH ONTWIKKELD?
CONTINENTAAL RECHT (Frankrijk) COMMON LAW
Het was nogal problematisch om te denken dat alles in de code zou staan. Na een tijdje gebruikten de rechters hun machten niet meer en was er een complex systeem van case law
• Omdat de samenleving zich in de loop der tijd ontwikkelt en er nieuwe problemen zullen ontwikkeld, waarbij het heel moeilijk is voor een andere rechter om andere jurisprudentie te creëren.
ontstaan en er ook vaak interpretatieproblemen waren. • Wat je zult zien is dat langzamerhand, wanneer hogere rechtbanken een bepaalde definitie van een
overtreding hebben gegeven, een rechter zijn bevoegdheid om nieuwe definities van
Het Franse Hof van Cassatie liet het strenge oordeel langzaam varen. overtredingen te maken of overtredingen te maken, zal intrekken.
— Ze zeiden dat rechters ook de bevoegdheid hadden om de wet te interpreteren.
o Maar niet om wetten te maken. De problemen met het systeem:
o Er is geen mogelijkheid om “door de rechter gemaakte wetten” te maken, maar er • Het systeem van precedenten kost vrij veel tijd om recht te vinden (omdat je case law moet zoeken
is wel een mogelijkheid als de interpretatie vaag is, niet duidelijk is of als er en de principes moet proberen te vinden, het kan zijn dat je in een vonnis verschillende meningen van
helemaal geen regel is, dat het dan aan de rechter is om uit te gaan van bestaande rechters hebt en geen meerderheidsstandpunt - wat dan het belangrijkste standpunt is).
wetten om uit te leggen wat de wet is of om een interpretatie te geven. o Op het continent vind je het antwoord meestal in geschreven wetgeving.
Tegenwoordig zie je een tendens waarbij • Omdat de rechters zo conservatief zijn, moet je de wet veranderen als er nieuwe dingen gebeuren in de
• de wetgevende macht zal beslissen over hoofdbeginselen, maatschappij.
• de details worden bepaald door de rechters. o Op het continent betekent dit het veranderen van geschreven wetgeving.
Wetgevers werken soms ook met open categorieën. ▪ Volgens het common law systeem betekende dit dus dat het proces volledig werd
— Dit zijn concepten die heel open zijn. geblokkeerd, omdat rechters de wet niet wilden veranderen.
— Waarbij je moet bepalen wat iets is, bijvoorbeeld wat een weg is (moet het beton zijn, Op dat moment kwam het Parlement in actie.
aardeweg, enzovoort), vanaf welk moment je dronken bent, wat fatsoen is, enzovoort. • Ze begonnen wetgeving aan te nemen, soms alleen maar jurisprudentie te vertalen om het makkelijker
te maken voor anderen, maar ook om een systeem aan te nemen voor nieuwe ontwikkelingen.
We zien een verschuiving in het concept van legaliteit: het legaliteitsprincipe is dat overtredingen • Ondergaat een stapsgewijze verandering: het parlement heeft de taak op zich genomen om het
en de wetten aan het parlement worden gegeven, maar dat er daarnaast nu ook veel meer ruimte is strafrecht voor te schrijven + Engelse rechtbanken hebben geleidelijk afstand gedaan van hun
voor de rechter en dat het de rechter soms zelf laat beslissen. bevoegdheid om strafbare feiten te creëren of uit te breiden
Nu zie je weer het probleem van de verschillende beslissingen die rechters nemen, zoals Er is een verschuiving van door rechters gemaakt recht naar geschreven recht.
bijvoorbeeld bij het geven van straffen. — Als we het nu bijvoorbeeld hebben over de procedure dan is 99% geschreven recht.
— Op het continent hebben we abstracte regels over wat de straf is voor bepaalde Wat betreft het strafrecht - je hebt nog steeds in bepaalde delen common law, maar je hebt ook veel geschreven
overtredingen. recht (statutory law).
— Er is een grote marge van appreciatie voor de rechter — Bijvoorbeeld diefstal is bij wet geregeld, terwijl moord nog steeds een overtreding van common law is.
o Bijvoorbeeld voor overtredingen 1 maand tot 5 jaar - de rechters zullen proberen Veel overtredingen die later kwamen, zoals drugs, wapens, seksueel geweld→ zijn statutory law.
dit in te vullen op basis van hun eigen overtuigingen. — Dit betekent dat de meerderheid van het strafrecht bestaat uit door het parlement gemaakte wetten
— Er is meer en meer het probleem van de onzekerheid van de wet om te weten wat verkeerd = door de wetgever gemaakte wetten.
was en hoe zal worden gestraft. Een ander probleem is dat ze geen codes hebben.
— Ze werken met een zeer complex systeem van statuten.
Een andere evolutie: — Dit maakt het erg moeilijk om het juiste statuut te vinden dat je vandaag de dag de juiste versie van de
Een verschuiving van het lex certa principe: lex certa is het idee dat je moet weten wat de wet is. wet geeft.
• Je ziet dat het nu begint te betekenen “het is voor jou mogelijk om te begrijpen wat de wet
is.” Is er ruimte voor interpretatie voor het statuutrecht?
• Je hoeft niet vanaf het begin precies te weten wat het betekent. De rechters zijn erg conservatief.
o Bijvoorbeeld open voorwaarden, openbare zeden, enz. — In veel continentale landen begint het debat bij de rechtbank en later volgt het parlement. Dit wordt
• Er is ruimte voor interpretatie. nog steeds gezien als iets dat mogelijk is.
o Dit is geaccepteerd. o Het continent is begonnen met een zeer strikte interpretatie van het legaliteitsprincipe, wat
o De wet begrijpen betekent de wet raadplegen - dit betekent de wet begrijpen. betekent dat geschreven wetten alleen door het parlement mogen worden gemaakt. Nu is het
• Het EHRM heeft deze ontwikkeling gevolgd en heeft in de zaak Sunday Times gezegd dat geëvolueerd naar meer door rechters gemaakte wetten.
het voor wetgevers mogelijk is om open termen/categorieën te gebruiken en dat dit door — In Engeland zijn rechters erg terughoudend en zullen ze zeggen dat het een debat is dat door het
een rechter moet worden ingevuld. parlement moet worden gevoerd en dat het niet aan ons rechters is om hierover te oordelen.
o Als je het niet eens bent met de regel, moet je naar het parlement gaan.
Terwijl als je een heel strikt concept hebt over het legaliteitsbeginsel of lex certa er geen o Ze zijn begonnen met door rechters gemaakte wetten, tot nu meer geschreven door het
mogelijkheid is voor interpretatie. Je zult zeggen dat elke burger de wet vanaf het begin moet parlement gemaakte wetten.
kennen... ▪ Als het parlement het heeft gemaakt, zijn ze eraan gebonden. Het is open voor
interpretatie, maar niet verder dan dat.
, CONVERGEREN DE STRAFRECHTELIJKE SYSTEMEN?
Het is een erg moeilijke vraag om te beantwoorden.
— Sommigen zullen ja zeggen, anderen zullen zeggen van niet
1.) Ja:
Strafrechtsystemen convergeren uiteindelijk vanwege de ultieme afstemming van waarden als gevolg van
minimumrechten en de gemeenschappelijke benadering van bepaalde misdrijven. Aan het eind van dit
convergentieproces zullen er geen verschillen meer zijn en zullen alle strafrechtsystemen
uiteindelijk op één lijn komen te liggen.
2.) Nee:
Vanwege de inherente complexe aard van strafrecht en strafprocesrecht, kunnen strafrechtsystemen
gemeenschappelijke benaderingen, misdrijven en minimale leerstellingen delen, maar zullen ze nooit convergeren
vanwege de uiteenlopende grondwettelijke tradities, de soevereiniteit van de staten en de op lokale behoeften gebaseerde benaderingen op het gebied van misdaad en procedure.
— Het is dus gewoon een evolutie in totaal.
— Met de brexit op dit moment zullen ze andere richtingen inslaan en misschien teruggaan naar het door de rechter gemaakte recht.
, H3 STRAFRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEID
In de definitie van strafrecht is het vrij moeilijk om een gemeenschappelijke definitie te vinden die in alle landen kan worden gebruikt.
— Dit heeft te maken met de structuur van de strafrechtelijke aansprakelijkheid.
o Wat zijn de onderdelen van een overtreding?
o Wat zijn de voorwaarden voor een overtreding?
o Wat maakt een overtreding speciaal?
Vanuit een vergelijkend perspectief is het interessant om te kijken hoeveel onderdelen je nodig hebt om een overtreding te vormen.
→ Dat maakt de structuur van de strafrechtelijke aansprakelijkheid.
TWEELEDIG SYSTEEM TRIPARTIDESYSTEEM
ENGLAND BURGERLIJK RECHT
Strafrechtelijke aansprakelijkheid wordt vaak beoordeeld volgens een bepaalde structuur of een bepaald Zoals in Duitsland en Nederland, waar de beoordeling van een misdrijf in 3 fasen plaatsvindt:
kader→ tweeledig systeem maakt onderscheid tussen twee elementen;
1. Vervullen van het misdrijf: dit is de vervulling van 2 elementen→ actus reus en mens rea.
Het kader voor het beoordelen van aansprakelijkheid vereist dat aan twee elementen van een strafbaar feit
wordt voldaan en dat deze elementen samenvallen: 2. Wederrechtelijkheid: beoordeling van de onrechtmatigheid
1. Actus reus, dat is het materiële/objectieve/externe element: Het is het gedrag of de handeling die (wederrechtelijkheid/rechtswidrigkeit) of onrechtmatigheid van het gedrag.
nodig is van een dader en die verboden is door de wet. — Dus, iemand heeft een misdrijf begaan (omdat het onder beide elementen valt), maar het is
o Er kunnen verschillende componenten/termen zijn om de handeling of het gedrag te mogelijk dat er een reden is om te zeggen dat wat je deed niet verkeerd was.
beschrijven. o Bijvoorbeeld: een abortus - in bepaalde gevallen kan het leven van de moeder in
gevaar zijn - optie - om het kind te verwijderen en de moeder te redden. Strikt
2. Mens rea, wat het morele of mentale/subjectieve/interne element is: dit is het morele element van onder de eerste twee lagen zou het beschouwd kunnen worden als moord. Maar
de dader→ zijn wil om een misdrijf te plegen. als je achter het idee van de doodslag kijkt - je wilde een leven redden.
o Je hebt verschillende stadia die gaan van nalatigheid tot voorbedachte rade. — Probleem: het is niet altijd gemakkelijk om het doel of de waarde achter de wet te
vinden. Want sommige geleerden zullen zeggen dat je er een andere waarde aan kunt
Algemene regel: beide elementen zijn vereist. geven of door interpretatie kun je altijd zeggen dat iets niet verboden is.
o Daarom zullen sommige geleerden dit niet accepteren.
Er is een uitzondering/uitzondering. o Voor België zullen de meeste VUB-geleerden terughoudend staan tegenover dit
• De risicoaansprakelijkheidsdelicten in Engeland waarbij het morele element niet vereist is. idee, terwijl de KUL het 'wederrechtelijk' als een 3de element zal zien.
o Het is een overtreding waarbij je, vanaf het moment dat je een bepaalde regel overtreedt, o Duitsland: het wordt beschouwd als een element van het misdrijf
een overtreding begaat en daarvoor gestraft kunt worden. o Nederland: het is slechts in 1 geval geaccepteerd door de Hoge Raad der
o Onder artikel 7 en 6 EVRM - dit is bekritiseerd, vanuit het idee dat je in het strafrecht altijd Nederlanden. Het ging om een arts die uiteindelijk iets deed dat als een strafbaar
schuld moet hebben. feit zou kunnen worden beschouwd, maar hij deed in feite iets goeds in hogere
principes en dus was het een rechtvaardiging onder dit element. Echter, mensen
Maar er zijn ook uitzonderingen/vrijstelling van strafrechtelijke aansprakelijkheid die naar huizen van iemand anders gaan (krakers) werd niet geaccepteerd door de
• Zoals een jonge leeftijd of een mentale ziekte rechtbank.
• Ze hebben ook wat wordt genoemd ontkenningen van het element van het misdrijf (zelfverdediging
3. Schuld: beoordeling van de schuld van de persoon (=Schuldfähigkeit und Verwerfbarkeit).
en fouten).
— Dit is niet hetzelfde als mens rea.
o Verdere algemene verdedigingen kunnen leiden tot rechtvaardiging (bijv. noodzaak=
— Hier kun je de persoon niet de schuld geven voor het plegen van de overtreding.
noodtoestand) of leiden tot iemands excuus (hem valt niets te verwijten; bijv. dwang).
o Bijvoorbeeld in België Het kan worden opgelost door verweer - de persoon
Andere omstandigheden kunnen leiden tot strafvermindering.
moet bewijzen dat de handeling legaal was of dat er geen verwijtbaarheid
was.
Soms kan het moeilijk zijn om een onderscheid te maken tussen deze elementen.
o →Als het gaat om het bewijzen van het misdrijf→ dan is het de aanklager
• Soms heb je elementen die zowel materieel als moreel kunnen zijn.
die moet bewijzen dat de 2 elementen (actus reus + mens rea).
o Bijvoorbeeld een bezit.
▪ Bezit is de wil om te bezitten, maar het kan ook een feit zijn, het kan de materiële
greep zijn die je op iets hebt.
Het is niet altijd duidelijk of gemakkelijk om het onderscheid tussen de twee elementen te maken.
Probleem met de theorie: het strafrecht kan een definitie geven van een gedraging.
