FACULTEIT ECONOMIE EN
BEDRIJFSWETENSCHAPPEN
CAMPUS BRUSSEL
Notities:
Internationale Economische
Betrekkingen
Matthias Peeters
Master in de Handelswetenschappen (Avondschool)
Prof: A. Pauwels
Academiejaar: 2023–2024
FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN CAMPUS BRUSSEL
WARMOESBERG 26 1000 BRUSSEL BELGIË
,
,Inhoudsopgave
1. Inleiding..................................................................................................................................................... 3
1.1 Inleiding..........................................................................................................................................................3
1.1.1 Duurzame ontwikkeling:.........................................................................................................................3
1.1.2 Basisbegrippen en concepten van internationaal publiek recht............................................................3
1.1.3 Wie neemt er deel aan het internationale rechtsverkeer?....................................................................4
1.1.4 Wat gebeurt er indien een internationaal rechtssubject een internationale regel schendt?...............5
1.1.5 Hoe worden internationale geschillen beslecht?...................................................................................5
2 Internationale Handel................................................................................................................................. 6
2.1 Wereld Handels Organisatie (WHO / WTO)...................................................................................................6
2.1.1 Oorsprong...............................................................................................................................................6
2.1.2 Werking WHO.........................................................................................................................................6
2.1.3 Basistructuur van de WHO-overeenkomst:............................................................................................7
2.2 Annex 1: Basic principles + market access commitments.............................................................................7
2.3 Annex 3: Toetsing Handelsbeleid (Trade Policy Review).............................................................................10
2.4 Annex 2: Geschillenbeslechting...................................................................................................................11
3 Buitenlandse investeringen....................................................................................................................... 13
3.1 Bescherming van buitenlandse investeringen volgens het internationaal gewoonterecht........................14
3.1.1 Historisch geschil over standaard “reasonable treatment” van buitenlanders...................................14
3.1.2 Behandeling van eigendommen van vreemdelingen:..........................................................................14
3.1.3 => Resolutie over permanente souvereiniteit van staten (Zie Toledo)................................................14
3.1.4 Texaco Libië resolutie...........................................................................................................................15
3.2 CAse: Arbitration Texaco Libya....................................................................................................................16
3.3 Verdragen.....................................................................................................................................................17
3.3.1 Multilaterale verdragen........................................................................................................................17
3.3.2 Regionale initiatieven ter bescherming van buitenlandse investering:...............................................19
3.3.3 Europese Unie: Verdrag van Lissabon..................................................................................................19
3.3.4 Bilaterale initiatieven ter bescherming van buitenlandse investering.................................................20
3.4 Vragen omtrent Bilaterale Investerings Verdragen (BIV)............................................................................20
3.5 Multilaterale bescherming van buitenlandse investeringen.......................................................................22
3.5.1 Investeringsgeschillen tussen staten:..................................................................................................22
3.5.2 Investeringsgeschillen tussen staten en investeerders........................................................................22
3.5.3 Cases.....................................................................................................................................................24
1
, 3.6 Verplichtingen en verantwoordelijkheden voor buitenlandse invest.........................................................26
4 Test je vorderingen 1................................................................................................................................. 28
5 Test je vorderingen 2................................................................................................................................. 29
2
,1. INLEIDING
Dit vak is een buitenbeentje in ons curriculum?
Ann Pauwels – gepromoveerd in Internationaal en Europees Recht.
Deze cursus zal dus eerder juridisch zijn in plaats van economisch. Interessante aanvulling!
Studiemateriaal: Slides + literatuur + notities(!!)
-> Enkel kennen wat er in de les besproken is.
Afwisseling On-campus & Online (BB Collaborate, wordt opgenomen)
Cursus gaat voornamelijk over internationale regels en afspraken.
Internationale Handel
Buitenlandse Investeringen
We bekijken alles vanuit het internationaal publiek recht; niet het privaat recht!
1.1 INLEIDING
1.1.1 DUURZAME ONTWIKKELING:
Er is altijd gefocust op economische groei en ontwikkeling! Maar dat is beginnen botsen op de draagkracht van
de aarde… Daarom zijn we dus gekomen op duurzame ontwikkeling. Maar nog niet al het recht is daar.
Sommige zijn nog wat onderontwikkeld. Je moet een balans vinden tussen economische doelstellingen,
duurzaamheidsdoelstellingen en ook sociale doelstellingen.
Evenwicht tussen economische, sociale en milieudoelstellingen:
Regulering van de economie (gericht op economische groei = meest uitgebreide)
o Internationaal financieel recht (behandelen we niet)
o Internationaal handelsrecht
Rechten en plichten van staten, mbt internationale handel van goederen en diensten
o Investeringsrecht
Rechten & plichten v/e onderdaan van één staat met investering in een andere staat
Bescherming van het milieu
o Internationaal milieurecht
Verdeling van de welvaart (volledig onderontwikkeld)
=> Hier moet een evenwicht tussen gevonden worden! Regels rond de economie zijn het meest uitgebreid. Is
voornamelijk gericht op (stimulatie van) economische groei.
Internationaal Handelsrecht = rechten en plichten van staten ovv internationale handel. Botst vaak met milieu…
Daarom is milieurecht is sterk in opmars! Regulering voor welvaart is zwaar onderontwikkeld!
1.1.2 BASISBEGRIPPEN EN CONCEPTEN VAN INTERNATIONAAL PUBLIEK RECHT
Internationaal publiek recht = een rechtstak met betrekking tot regels die van toepassing zijn tussen staten.
Vb. Comprehensive Trade Agreement; mensenrechten, wat is het statuut van een vluchteling?; handel in
emmissierechten; internationale arbeidsnormen; klimaatafspraken; Recht op gebruik van geweld, diplomatiek
recht; regels rond de burgerluchtvaart; afpsraken rond werelderfgoed; afbakeningsrecht van lands- of
staatsgrenzen; internationaal zeerecht; …
Hoe komen internationale regels tot stand?
Verdragen
3
, Gewoonterecht
Subsidiaire bronnen:
o Algemene rechtsbeginselen
o Rechtspraak en rechtsleer
o Besluiten van internationale organisaties
o Soft law
Hiërarchie van bronnen:
o Geen normenhiërarchie, uitz. jus cogens
Verdrag = overeenkomst tussen staten of internationale organisaties en is bindend! Moet ondertekend én
geratificeerd zijn (= omzetten naar nationale wetgeving of toch soort van goedkeuren). Er zijn héél veel
verdragen (CETA, vluchtelingenverdrag, Lissabon, Versaille, Rome, Genève, Montréal, …).
Gewoonterecht = verplichting voor de gehele internationale gemeenschap. Je moet hiervoor
(1) een “uniforme statenpraktijk” hebben (= in eenzelfde situatie op eenzelfde manier handelen). En
(2) een Opinio Juris hebben (= de overtuiging dat je juridische bronnen moet volgen).
Alle staten zijn gebonden aan het internationaal gewoonterecht! Heel de internationale gemeenschap. Dus
belangrijk om te weten wat internationaal gewoonterecht is. Als je die regels schendt, kan je internationaal
vervolgd worden.
Vb. Iran beschermde de amerikaanse ambassade onvoldoende en die is dan ooit bestormd geweest door
demonstranten. Er is dan personeel van de amerikaanse ambassade bijna 1 jaar gegijzeld geweest, met steun
van iraanse regime. Iran is daarvoor aansprakelijk gesteld. Hierdoor is hun relatie ontzettend moeilijk tot op
vandaag!
Gewoonterecht schenden is zowat een van de meest grondige overtredingen ovv internationaal
publieksrecht!!! Gewoonterecht is de basis van de basis.
Internationale rechtspraak: in Den Haag: Internationaal gerechtshof; Internationaal strafhof (Putin
veroordeeld); In Straatsburg europees hof voor de rechten van de mens …
België wordt met de regelmaat van de klok veroordeeld voor de rechten van kandidaat vluchtelingen.
Besluiten: verordeningen, richtlijnen, sancties,
Soft law: het is nog geen regel, maar kan leiden tot regel van internationaal recht. Vb. Wanneer altijd eenzelfde
besluit, kan dat leiden tot internationaalgewoonterecht.
Vb. Universele verklaring voor de rechten van de mens is geleidelijk aan een gewoonterecht geworden. Was
eerst een verklaring, dus niet juridisch bindend. Is dan Soft Law en zo tot internationaal gewoonterecht
geworden. Maar dit is erg uitzonderlijk.
Subsidiaire bronnen zijn vaker situatiegebonden.
Hiërarchie: meest recente regel zal primeren, want er is geen hiërarchie, maar er is één uitzondering. Regels
van jus cogens = dwingend recht. Zijn een heel beperkt aantal regels die zodanig fundamenteel zijn, dat er niet
van mag afgeweken worden. Vb. Verbod op slavenarbeid, genocide, misdaden tegen menselijkheid…
1.1.3 WIE NEEMT ER DEEL AAN HET INTERNATIONALE RECHTSVERKEER?
Staten:
o = een entiteit die beschikt over een bevolking, een welbepaald grondgebied en een regering
die daadwerkelijk en effectief gezag uitoefent en de bekwaamheid heeft betrekkingen met
andere staten te onderhouden.
o Maar… moet een staat erkend worden om staat te zijn? Twee visies op.
4
, o Vb. België, Brazilië, Palestina, Hong Kong, Taiwan, USA (is één staat!)
Internationale organisaties
o Door staten en/of internationale organisaties opgericht
o D.m.v. verdrag waarbij gemeenschappelijke doelstellingen worden nagestreefd
o Bezit één of meer eigen organen
o Bezit rechtspersoonlijkheid
o Activiteiten worden geregeld door internationaal recht
o Vb. Nato, Europese Unie, Verenigde Naties, WHO, …
Andere subjecten => Hebben ook rechten en plichten onder internationaal recht!
o Individuen
o Niet-gouvernementele organisaties
o Ondernemingen, met name MNE’s
1.1.4 WAT GEBEURT ER INDIEN EEN INTERNATIONAAL RECHTSSUBJECT EEN
INTERNATIONALE REGEL SCHENDT?
Aansprakelijkheid
o Aansprakelijkheid van staten
= alle handelingen op niveau van overheidsinstellingen.
o Aansprakelijkheid van internationale organisaties
o Aansprakelijkheid van individuen
De inbreuk moet vastgesteld zijn en toerekenbaar zijn aan het rechtssubject. Staten worden bv vaak
aansprakelijk gesteld in investeringsgeschillen. Dan zal er een compensatie schadeloosstelling betaald moeten
worden of dat iets bijvoorbeeld in zijn oorspronkelijke staat terug moet herstels worden.
1.1.5 HOE WORDEN INTERNATIONALE GESCHILLEN BESLECHT?
Eenzijdige maatregelen
o Staat die slachtoffer meent te zijn zal zelf maatregelen treffen die de andere staat ertoe zal
aanzetten om te stoppen. Retorsie of Represaille
o Retorsie = rechtmatig! vb. verbreken van diplomatieke betrekkingen, opschorten van
ontwikkelingshulp die niet gebaseerd is op een verdrag.
o Represaille = onrechtmatig, maar omdat die een antwoord is op een eerdere onrechtmatige
daad, wordt dat onrechtmatig karakter weggenomen. Vb. Opschorting van ontwikkelingshulp
die gebaseerd is op een verdrag.
Diplomatieke middelen
o Niet-bindend. Voorstel tot oplossing formuleren. Meestal derde staat die actief gaat
bemiddelen of passieve rol opneemt als boodschapper (=goede diensten).
o Vb. bemiddelaar (derde staat),
Arbitrage en rechtspraak
o = beide bindend! Rechtspraak is voor een internatinoaal rechtscollege (hof van justitie etc.),
met vaste rechters.
o Arbitrage is ook bindend, maar de partijen kiezen de “arbitters”. Meestal beide partijen die
een arbitter aanstellen en dan samen nog een derde aanstellen.
5
