Voeding en gezondheid bij eerste 1000
dagen
1. Preconceptie
Biologisch standpunt: rijpen van ei- en zaadcellen, weken rond de conceptie,
bevruchting, implantatie en aanvang embryonale ontwikkeling
Individueel standpunt: zwangerschapswens en dus foliumzuursupplementen, stop
alcohol en roken
Maatschappelijk standpunt: iedereen in reproductieve fase heeft baat bij gezonde
eet- en leefstijl
Gezondheidswinst voor ouders en kinderen: ongezonde eet- en leefstijl ouders
(zowel man als vrouw) hogere kans op metabole, cardiovasculaire en
neurologische aandoeningen kind, epigenetische modificaties oa getriggerd door
voeding
2. 1000 dagen concept
= vanaf de bevruchting tot de 2e verjaardag
3. Aangepaste voeding
3.1 Voeding bij zwangerschap
Belang voeding
Voor zwangerschap: invloed op fertiliteit: ideaal BMI = 18,5-24,9
Tijdens zwangerschap: invloed op verloop zwangerschap en ontwikkeling kind
Risico’s slechte voedingstoestand: tienerzwangerschappen, snel opeenvolgende
zwangerschappen, meerlingzwangerschappen, veelvuldig misselijk en braken
tijdens zwangerschap, overmatig alcohol-/druggebruik
1e trimester
Kans op gewichtsverlies, ondervoeding en uitdroging door: misselijkheid, braken
en smaakverandering, zelden hyperemis gravidarum
Verhoogde kans op refeeding syndroom bij braken
Alcoholmisbruik: kans op mentale retardatie, groeiachterstand, aangeboren
afwijkingen
Te mijden: alcohol, medicijnen, supplementen die niet voorgeschreven zijn, roken,
drugs, veel koffie, vermageren, rauw of halfgaar vlees (toxoplasmose), rauwe
melk en afgeleiden (listeriose), te veel vit A, te veel kaneel (coumarine =
teratogeen), extra kcal
Extra inname: foliumzuur (vermijden neurale buisdefecten), vette vis (omega 3:
groei czs), vezels en vocht (tegen obstipatie), volwaardige voeding
36
, 2e en 3e trimester
Extra aandacht voor verhoogde stofwisseling (150-400 kcal), door minder te
bewegen vaak geen nood aan extra inname, hogere eiwitbehoefte, hogere Ca-
behoefte (tekort: vooral risico moeder), Vitamine D, Fe
Complicaties
Zwangerschapshypertensie (6-8%): bloeddruk > 14/9 na 20w GA
!! >0,5 g albumine in urine = teken van zwangerschapsvergiftiging of pre-
eclampsie
Zwangerschapsdiabetes (10%): toegenomen vraag insuline bij
zwangerschap, kan niet altijd worden ingelost door pancreas
Overgewicht
Bevalling
Voldoende vocht
Nood aan energie: best in vloeibare, KH-rijke vorm, lichte voeding
Vermijden obstipatie na bevalling
Lactatieperiode
Nood aan: extra energie (via aangelegde vetreserve en extra voeding),
volwaardige voeding, voedingsallergie (koemelkallergie)
Mijden van: nicotine, veel cafeïne, alcohol, medicijnen, drugs
3.2 Voeding bij zuigelingen
Borstvoeding
Heeft alle nodige voedingsstoffen in juiste hoeveelheid (45-50% vet), extra
stoffen met gunstige invloed op resorptie van voedingsstoffen en immuniteit,
ideaal exclusief tot 6 maanden
Aanmaak moedermelk: stimulatie aan tepel hypothalamus stimuleert hypofyse
release oxytocine (posterieur) en prolactine (anterieur) oxytocine stimuleert
melkrelease van borst en prolactine stimuleert verdere melkproductie
Eigenschappen moedermelk:
Bescherming maag-darmstoornissen: darmen rijker aan bifidobacteriën
door aanwezigheid GOS en FOS, beter resorptie van vitamines en
mineralen
Bescherming infecties: geen nood aan zuiver drinkwater/flessen,…
Lage belasting lever en nieren: laag eiwitgehalte, maar perfect afgestemd
op noden
Goede vertering en vetzuursamenstelling: aanwezigheid lipase,
onverzadigde vetzuren
Beter ontwikkeling kaak, gebit, spraak: andere en vermoeiendere
zuigtechniek
Minder kans op overgewicht: harder zuigen, hogere verzadiging
Minder kans op allergie: immunoglobuline A, minder lichaamsvreemde
eiwitten
Fysiologische voordelen moeder: productie oxytocine (krimpen baarmoeder
+ beter herstel bloedvaten), daling lichaamsgewicht, minder kans op RA
en mogelijk borstkanker
37