CONTEXT C – LES 5 HET PUBLIEKE LANDSCHAP
PARKEN EN INFRASTRUCTUUR IN DE MODERNE METROPOOL
5.1 INLEIDING
OPENSTELLEN VAN PRIVATE DOMEINEN ID 17 E EEUW
Aantal openbare domeinen id 17e eeuw – Hyde Park (Londen, 1635) &
Tiergarten (Berlijn, 1649) ENKEL gegoede burgerij
BOUW VD EERSTE STADSPARKEN 19E EEUW
Midden 19e eeuw: 1e stadsparken in EU en VS
"Het concept van een openbaar park ontstond als een reactie op problemen van
sanitaire voorzieningen en stedelijke groei. Het openbaar park was een van de
voornaamste middelen waarmee negentiende-eeuwse hervormingen probeerden
de situatie te verbeteren en daarmee de kwaliteit van leven te verhogen."
Alessandra Ponte, “Public Parks in Great Britain and the United States: From a
‘Spirit of the Place’ to a ‘Spirit of Civilization’“, 1991.
RELATIE TSS DE STAD EN HET PARK
"De meer traditionele manieren waarop we over landschap en steden spreken, zijn gevormd door de negentiende-eeuwse
lens van verschil en tegenstelling. Vanuit dit perspectief worden steden gezien als druk bezig met de technologie van
hoogbouw, transportinfrastructuur en inkomsten genererende ontwikkeling, waarvan de ongewenste effecten
congestie, vervuiling en verschillende vormen van sociale stress omvatten; terwijl landschap, in de vorm van parken,
groene paden, straatbomen, esplanades en tuinen, over het algemeen wordt gezien als een middel tot verlichting en rust
van de schadelijke effecten van verstedelijking." James Corner, "Terra Fluxus", 2006.
"Het park is ontdaan van metaforische inhoud en spirituele intentie. Het is ontmythologiseerd. De nadruk op
materialiteit en het onthullen van de technische middelen van constructie elimineren het transcendentale in het park
en maken de conceptuele afzondering van het park van de stad ongeldig. In plaats van geïsoleerd en beschermd te zijn
tegen technologie en kapitalisme, en op zijn beurt de individu beschutting te bieden tegen deze krachten, wordt het park
begrepen als een van de vele productieve entiteiten3 binnen de metropool. Net als het metrosysteem of de
aandelenbeurs is het park een onderdeel van een systeem dat bijdraagt aan en streeft naar maximale productieve
efficiëntie. In zijn veelvoud aan functies, georganiseerd op rationele wijze volgens functie en productie, is het park
vergelijkbaar met een overlay van activiteiten van de stad. Het staat niet langer tegenover de wereld, maar is één werelds
ding onder anderen." Anita Berrizbeita, “The Amsterdam Bos”, 2000.
FORMELE EN PITTORESKE TRADITIE IH PARKONTWERP VD 19 E EEUW
Interessant hoe parkontwerpen zich positioneren in de formele en informele
traditie vh landschapsontwerp
- Englischer Garten 1e openbare stedelijke park in EU Engelse
landschapsstijl
3
verwijst naar een sociaal-culturele identiteit die gebaseerd is op gemeenschappelijke kenmerken zoals afkomst, taal,
religie, tradities en andere culturele praktijken
, Op een bepaald moment: domineert formele stijl (wordt als meest geschikt beschouw voor publieke parken) - Whately
- Regent’s Park: domineren aantal formele elementen
- Stadspark van Hamburg (begin 20ste eeuw): herneemt uitgesproken formele elementen + voortganger vd Duitse
volksparken (met verschillende recreatieve programma’s in duidelijk afgebakende kamers)
<-> Birkenhead Park (Liverpool, Paxton): 1e publieke park met uitgesproken pittoreske stijl (Eng. Traditie)
- Vb voor Olmsted & Alphand
- Central Park + Bois de Boulogne + Parc de Buttes-Chaumont =
geïnspireerd op Birkenhead Park
5.2 HET PARIJS VAN ALPHAND
FRANKRIJK EN HET SECOND EMPIRE – PARIJS ID 2 E HELFT VD 19 E EEUW
1852-1870: Lodewijk Napoleon Bonaparte 2e Fr. Keizerrijk / Second Empire – radicale transformatie door Hausmann
met teamlid Alhpand
KORTE BIOGRAFIE – ALPHAND 1817 – 1891
- Opleiding: ingenieur
- Bordeaux – bruggen & spoorwegen
- 1854 Parijs: ingenieur voor verfraaiing vd stad + leidt Service des Promenades et Plantations de la Ville de Paris
- Samenwerking met : horticulturist Deschamps, architect Davioud & landschapsarchitect André
ATTITUDE 1: ‘TECHNO-NATUUR’
"De parken die door Alphand zijn ontworpen, vieren de triomf
van de techniek, gezien als een middel om het enorme
energiereservoir dat de natuur is te exploiteren: wind, water,
vuur. Het park, net als de wereldtentoonstellingen, wordt de
plaats waar men de techniek en de machine verheerlijkt, en
dit alles wordt benadrukt door het uitstallen van machines en
motoren, en door de aanwezigheid van materialen die zijn
verkregen dankzij nieuwe systemen, die de organische
materialen vervangen." Maria Luisa Merceca, geciteerd in:
Isotta Cortesi, Parcs Publics Paysages, 2000